ΛΗΣΤΑΝΤΑΡΤΑΙ ΣΤΟΝ ΤΥΡΝΑΒΟ

Της Κωνσταντινιάς Πατσή*
Τύρναβος, Απρίλιος 1904
Ο δήμαρχος Πλάκας εκβιαζόμενος
«Αξιοτάτην λόγου όσο και σοβαράν» είδηση ότι μέλη του Βουλγαρικού Κομιτάτου καταδιωκόμενα από τους Τούρκους έφτασαν στον Τύρναβο δημοσίευσε η εφημερίδα Όλυμπος στις 17 Απριλίου 1904. Σύμφωνα με τον συντάκτη του δημοσιεύματος οι Βούλγαροι κομιτατζήδες  κατά τη διάρκεια της παραμονής των στην πόλη επιδόθηκαν στη συνέχιση της γνωστής τους  εργασίας.

Επειδή δεν μπορούσαν και ήταν εντελώς ανώφελο για εκείνους να εφαρμόσουν την τακτική του εγχειριδίου στράφηκαν στην αποστολή εκβιαστικών επιστολών με τις οποίες ζητούν χρήματα από  εξέχοντες Τυρναβίτες « επί απειλή θανάτου». Μια από τις εκβιαστικές επιστολές στάλθηκε και στον δήμαρχο Τυρνάβου, κ. Πλάκα, με την οποία του ζητούσαν να καταβάλλει πεντακόσιες λίρες, ενώ σε περίπτωση άρνησης του δήλωναν κατηγορηματικά ότι θα έχει άσχημες συνέπειες.

efhmerida2Εννοείται ότι έγιναν μηνύσεις στις  αρχές του Τυρνάβου ενώ, είναι ασαφείς οι πληροφορίες για τα μέτρα που πάρθηκαν  για την ανακάλυψη των ληστών. Το βέβαιο είναι ότι οι πρόκριτοι του Τυρνάβου φοβούνται για τη ζωή τους , ενώ ένας από τους πλουσιότερους πολίτες, ο Δήμαρχος Τυρνάβου, κ. Πλάκας  εξέρχεται με συνοδεία δυο σωματοφυλάκων.

Πηγή: εφημερίδα «Όλυμπος», έτος ΙΑ, αριθμ. 334, περίοδος Δευτέρα (Λάρισα 17 Απριλίου 1904).

ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το 1878, με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, την οποία επέβαλαν οι Ρώσοι στους Τούρκους, οι Βούλγαροι εξασφάλισαν προς στιγμήν τη «Μεγάλη Βουλγαρία» που οραματίζονταν και που περιλάμβανε, εκτός της σημερινής Βουλγαρίας, ολόκληρη σχεδόν την ελληνική Μακεδονία και την περιοχή των Σκοπίων, καθώς και τη Δυτική και την Ανατολική Θράκη. Τη «Μεγάλη Βουλγαρία» περιόρισαν δραστικά στο Συνέδριο του Βερολίνου, το ίδιο έτος, οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, οι οποίες ανησύχησαν από τη δημιουργία ενός τόσο ισχυρού ερείσματος της Ρωσίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Το όραμα της «Μεγάλη Βουλγαρίας» ανησυχούσε στο εξής σοβαρά, εκτός φυσικά από τους Οθωμανούς Τούρκους, τους Έλληνες, τους Σέρβους και τους Ρουμάνους, επειδή οι Βούλγαροι διεκδικούσαν εδάφη τα οποία οι γείτονές τους διεκδικούσαν ήδη ως πατρογονική κληρονομά. Ακολούθησε οξύς ανταγωνισμός των Βουλγάρων με τους Σέρβους για τις μεταξύ των δύο χωρών τουρκικές επαρχίες και με τους Έλληνες για το μέλλον των τουρκικών επαρχιών που αποτελούσαν τη Μακεδονία.

Στα τέλη του 19ου αιώνα οι Βούλγαροι μετά την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας και την ανάπτυξη της Εξαρχίας, προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να προσαρτήσουν και τη Μακεδονία με τη δικαιολογία ότι αγωνίζονται για την απελευθέρωσή τους από τους Τούρκους.

Με το σύνθημα «Η Μακεδονία για τους Μακεδόνες» στηρίχθηκαν στους Σλαβόφωνους πληθυσμούς της Μακεδονίας και προσπάθησαν να αλλοιώσουν το φρόνημα και την εθνική συνείδηση των Μακεδόνων. Για το σκοπό αυτό ίδρυσαν δύο κομιτάτα στη Βουλγαρία και έστελναν στη Μακεδονία οπλισμένες οργανωμένες ομάδες, τους κομιτατζήδες, που σύντομα εξαιτίας της αντίδρασης του πληθυσμού κατέφυγαν σε ένα όργιο βίας και τρομοκρατίας του ελληνικού και όχι μόνο στοιχείου της Μακεδονίας (ενδεικτικά το 1903, μόνο στη Θεσσαλονίκη είχαν προβεί σε βομβιστικές επιθέσεις κατά της μητρόπολης και άλλων κτιρίων ελληνικών ιδιοκτησιών αλλά και στην ανατίναξη του γαλλικού πλοίου Γκουανταλκιβίρ και της Οθωμανικής Τράπεζας)

Το 1902 η Μακεδονία είχε γεμίσει από κομιτατζήδες και η δραστηριότητα των Βουλγάρων συνεχιζόταν με όλο και μεγαλύτερη ένταση. Στρέφονταν κυρίως εναντίον των προκρίτων και των δασκάλων, αλλά και εναντίον των άοπλων πληθυσμών. Ολόκληρα χωριά ξεκληρίστηκαν ή αναγκάστηκαν να γίνουν εξαρχικά. Την άνοιξη του 1904, βρίσκονται μόνιμα στη Μακεδονία, οι περισσότε­ρες στη Δυτική Μακεδονία – Μοναστήρι, 20 οργανωμένες βουλγαρικές συμμορίες κομιτατζήδων, συνεχώς αυξανόμενες.  Kάθε συμμορία διέθετε δύναμη 150-200 κομιτατζήδων  οι οποίοι δρούσαν σε μικρές ομάδες, και το κομιτάτο συνέχιζε με περισσότερη ένταση τη δράση του, εξαφανίζοντας Έλληνες πρόκριτους (γιατρούς, δασκάλους, ιερείς κλπ.) και σφάζοντας άοπλους χωρικούς στις πλατείες των χωριών, μπροστά στα μάτια των συγχωριανών τους.

Ίσως μέλη μιας από τις προαναφερθείσες βουλγαρικές συμμορίες έφτασαν τον Απρίλιο του 1904 (λίγο πριν την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα) στον Τύρναβο και με εκβιαστικές επιστολές τρομοκρατούν εξέχοντες Τυρναβίτες και μεταξύ αυτών τον δήμαρχο της πόλης κ. Πλάκα.

Σημείωση

Από το άρθρο πληροφορούμαστε ότι ο κ. Πλάκας  είναι δήμαρχος Τυρνάβου το έτος 1904 και υποθέτουμε ότι ίσως είναι συγγενής του μετέπειτα δημάρχου Τυρνάβου Πανταζή Πλάκα (Τύρναβος, 18 Νοεμβρίου 1891 – 26 Νοεμβρίου 1957). Ο Πανταζής Πλάκας σπούδασε ιατρική, την οποία δεν άσκησε ποτέ, αφού επέλεξε να απασχοληθεί με τα κτήματα της πατρικής του περιουσίας, μεγάλο μέρος της οποίας δώρισε για τους σκοπούς του προσκοπισμού. Ο Πανταζής Πλάκας εκλέχθηκε για πρώτη φόρα πρόεδρος της τότε Κοινότητας Τυρνάβου, τα έτη 1943-44. Επανεκλέχθηκε  πρόεδρος τα έτη 1950–52. Λίγο αργότερα εκλέχθηκε ως πρώτος δήμαρχος του Δήμου Τυρνάβου και ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 19 Ιανουαρίου του 1955 έως την ημέρα του θανάτου του.

Βιβλιογραφία

Εθνικά Κινήματα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη – Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου (Γ’ Γενικού Λυκείου)
Ο Μακεδονικός αγώνας στη δυτική Μακεδονία και το Βόιο
Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας-Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908)
Πανταζής Πλάκας-Βικιπαίδεια

* Η Κωνσταντινιά Πατσή είναι διευθύντρια του ΓΕΛ Φαλάννης. Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κάτοχος Μεταπτυχιακού διπλώματος Master of Business Administration (MBA) του Staffordshire University

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΗΜΕΡΩΝ