«Θέλει ή δεν θέλει η κυβέρνηση να ολοκληρωθεί το έργο του Αχελώου; Το ερώτημα αυτό καθίσταται εκ νέου επίκαιρο μετά τη συνεδρίαση του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς ο νομικός σύμβουλος του ΥΠΕΚΑ ήταν περιέργως διστακτικός στο να υποστηρίξει τη νομιμότητα και τη συμβατότητα του έργου από πλευράς ευρωπαϊκού δικαίου, αφού επέμενε στο να ομιλεί για «μελλοντικές» διαχειριστικές μελέτες», τόνισε ο περιφερειάρχης και πρόεδρος της ΠΑΣΕ κ. Κ. Αγοραστός καλώντας εκ νέου «τους συναρμόδιους υπουργούς να πάρουν δημόσια μια υπεύθυνη και ξεκάθαρη θέση».
Μιλώντας στους δημοσιογράφους ο κ. Αγοραστός, που παρακολούθησε τη συνεδρίαση του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον Αχελώο ανέφερε σε δήλωσή του:
«Κατά την ενώπιον του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης διεξαχθείσα διαδικασία, αναδείχθηκαν από την πλευρά των συνηγόρων της Περιφέρειας Θεσσαλίας και της ΔΕΗ όλα τα στοιχεία εκείνα τα οποία αποδεικνύουν ότι πρόκειται περί ενός πολύπλοκου τεχνικού έργου το οποίο όχι μόνον δεν πλήττει το περιβάλλον αλλά αντίθετα είναι αυτό καθεαυτό οικολογικού χαρακτήρα αφού λαμβάνει υπ΄ όψιν του αφενός την προστασία του ποταμού Αχελώου – με τη μεταφορά πολύ μικρού ποσοστού όγκου υδάτων του άνω ρου του Αχελώου προς τη Θεσσαλία – και αφετέρου προστατεύει τη Θεσσαλία από την ερημοποίηση – υφαλμύρωση των εδαφών της καθώς και ολόκληρο το οικοσύστημά της που πλήττεται από την έλλειψη βροχοπτώσεων.
Οι συνήγοροι της Περιφέρειας Θεσσαλίας και της ΔΕΗ ανέδειξαν επίσης ότι η μεταφορά υδάτων από τον άνω ρου του Αχελώου προς τη Θεσσαλία δεν είναι ένα αρδευτικό έργο – όπως σκόπιμα το παρουσιάζουν οι πολέμιοί του και οι αντίδικοι ενώπιον του δικαστηρίου – αλλά ένα σύνθετο τεχνικό έργο πολλαπλού σκοπού – πρωτίστως ενεργειακό, υδρευτικό και περιβαλλοντικό (εμπλουτισμός με ύδατα του Αχελώου των ποτάμιων συστημάτων της Θεσσαλίας).
Τέλος, επεσήμαναν και ανέδειξαν ιδιαίτερα το ότι τα έργα που σχετίζονται με την εκτροπή του Αχελώου έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί σε ποσοστό περίπου 80% (συνολικά). Ορισμένα δε επιμέρους έργα (Μεσοχώρα κλπ) σε ποσοστό 95% και άνω. Η ως άνω θέση προκάλεσε αίσθηση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αφού από το φάκελο της υπόθεσης δεν προέκυπτε με σαφήνεια η φάση κατασκευής του έργου, σε ορισμένα δε σημεία το έργο αναφερόταν ως δήθεν σχεδιαζόμενο.
Εντύπωση προκάλεσε η στάση του νομικού συμβούλου του ΥΠΕΚΑ που εκπροσώπησε την ελληνική κυβέρνηση ο οποίος εκτός του ότι δεν επέδειξε την αναμενόμενη μαχητικότητα, περιέργως ήταν διστακτικός στο να υποστηρίξει τη νομιμότητα και τη συμβατότητα του έργου από πλευράς ευρωπαϊκού δικαίου, αφού επέμενε στο να ομιλεί για «μελλοντικές» διαχειριστικές μελέτες, οι οποίες ήδη εκπονούνται και με τις οποίες θα προσαρμοστεί το έργο στις νέες Κοινοτικές περιβαλλοντικές οδηγίες των υδάτινων οικοσυστημάτων.
Απορία επίσης προκάλεσε η εμμονή του να χαρακτηρίζει το νόμο (ο οποίος επέτρεψε τη συνέχιση εκτελέσεως των έργων) ως δήθεν «ανενεργό» λόγω του ότι με απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ έχει προσωρινά ανασταλεί η εφαρμογή του, ισχυρισμός ο οποίος προκάλεσε και την έντονη αντίδραση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο δια του προέδρου του επεσήμανε ότι τα περί «ανενεργού» νόμου δεν ευσταθούν …
Τέλος ερωτηματικά προκάλεσε και το γεγονός ότι ο νομικός συμπαραστάτης του ελληνικού δημοσίου επέδειξε την ίδια ανεξήγητη διστακτικότητα και επιφυλακτικότητα σε σχετικό διευκρινιστικό ερώτημα του δικαστηρίου για το σε ποια φάση βρίσκονται τα έργα της εκτροπής».
Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Αναπτύσσοντας τη θέση της Περιφέρειας Θεσσαλίας ο κ. Κώστας Αγοραστός υποστήριξε ότι τα προδικαστικά ερωτήματα που έθεσε το Συμβούλιο της Επικρατείας στο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης «στηρίζονται σε εσφαλμένες προϋποθέσεις» καθώς όπως εξήγησε:
«Το έργο μερικής εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου «προς τη Θεσσαλία» δεν αποτελεί έργο εκτροπής, αλλά μεταφοράς υδάτων κατά μικρό τμήμα τους θεσσαλικής προέλευσης εντός αυτού τούτου του θεσσαλικού διαμερίσματος. Δεν είναι επίσης έργο μεταφοράς, αλλά σύνθετο έργο εθνικής εμβέλειας, περιβαλλοντικής προστασίας λόγω δημιουργίας αξιοποιήσιμων τα μέγιστα τριών λιμνών επί ορεινών οικονομικώς νεκρών εδαφών. Πρόκειται για κατασκευή δυο φραγμάτων, τριών τεχνητών λιμνών, τεσσάρων υδροηλεκτρικών σταθμών και δυο σηράγγων. Η κατασκευή του άρχισε σχεδόν προ 30ετίας.
Η μερική μικρή κατ’ όγκο – εν σχέσει με τον συνολικό όγκο – μεταφορά υδάτων μέσω σηράγγων αφορά ύδατα εν τω συνόλω πηγάζοντα από το θεσσαλικό διαμέρισμα και όχι από την Ήπειρο. Άρα πρόκειται για αυτό τούτο το υδρογεωλογικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας, που έχει με νόμο καθοριστεί και ταυτίζεται με τη ΛΑΠ Πηνειού και όχι του Αχελώου.
Η έναρξη του όλου εγχειρήματος [φράγματος ταμιευτήρα και ΥΣ στην Μεσοχώρα Τρικάλων – σήραγγας από Μεσοχώρα προς Γλύστρα Τρικάλων – φράγματος, ταμιευτήρα και ΥΣ στη Συκιά και στη συμβολή των ορίων Άρτης, Καρδίτσης και Τρικάλων – σήραγγας μερικής εκτροπής (ορθώς μάλλον μεταφοράς) του άνω ρου προς Θεσσαλία (ορθώς μάλλον μικρού τμήματος υδατίνου όγκου από και προς Θεσσαλία) και ΥΣ – αναρυθμιστικής δεξαμενής και ΥΣ στο Μαυρομάτη Καρδίτσας] στο μελετητικό στάδιο έχει ηλικία 40 περίπου ετών και στο κατασκευαστικό 30 περίπου ετών.
Το έως τώρα κόστος έχει υπερβεί τα 600 εκ. ευρώ και το έργο είναι σχεδόν περατωμένο. Ενόψει τούτου, δεν είναι αιτιολογημένη η αντιμετώπιση αυτού του εθνικής εμβέλειας έργου, ως σχεδιαζομένου έργου, όπως τούτο υπολαμβάνει το παράρτημα 1, που συντίθεται από ερώτημα του ΣτΕ, το οποίο επί λέξει έχει ως εξής: «Λαμβανομένου υπόψη ιδίως του 11ου προδικαστικού ερωτήματος, υπήρχαν κατά την ημερομηνία θεσπίσεως του νόμου 3481/06 περιοχές χαρακτηρισθείσες ως ζώνες ειδικής προστασίας κατά την έννοια της οδηγίας 79/409, οι οποίες θίγονταν από το σχεδιαζόμενο έργο της εκτροπής του ποταμού Αχελώου;».
Η φύση του ερωτήματος καταδεικνύει άγνοια του τι ακριβώς συμβαίνει. Το ερώτημα εμπεριέχει τρεις εσφαλμένες προϋποθέσεις: Η πρώτη και θεμελιώδης αναφέρεται σε φερόμενο ως «σχεδιαζόμενο» και όχι ως σχεδόν τελειωθέν εθνικό έργο γιγαντιαίου κόστους έως σήμερα μιας κατεστραμμένης ελληνικής οικονομίας. Η δεύτερη αναφέρεται σε φερόμενη εκτροπή του ποταμού Αχελώου, ενώ δεν πρόκειται καν περί εκτροπής – κατ’ ακριβολογία – υδάτων, διότι εκτροπή είναι η μεταφορά υδάτων από ένα υδατικό διαμέρισμα σ’ ένα άλλο και όχι η διευθέτηση υδάτων εντός αυτού τούτου του διαμερίσματος. Η τρίτη και τελευταία εσφαλμένη προϋπόθεση είναι η κατά το ερώτημα φερόμενη εκτροπή ενός ολόκληρου ποταμού, ενώ πρόκειται περί μερικής μεταφοράς υδάτων περιορισμένου όγκου πολύ μικρότερης ποσότητας εκείνης των καθαρώς θεσσαλικών υδάτων.
Πρέπει να ληφθεί υπόψη, ότι είναι εσφαλμένη η παραδοχή της απόψεως του ΣτΕ, ότι ο Αχελώος πηγάζει από την Ήπειρο. Σχεδόν στα όρια των νομών Τρικάλων και Ιωαννίνων είναι μια μόνο από τις πάμπολλες πηγές – ρύακες του ποταμού, ακόμη και ο Ασπροπόταμος που επικαλέσθηκε στο δικαστήριο η πλευρά των Αιτωλοακαρνανών. Τούτο περιέργως έχει μέχρι τώρα αγνοηθεί. Θεωρώ με μια πρώτη προσέγγιση, ότι τα θεσσαλικά ύδατα θα μπορούσαν στο πλαίσιο ολοκλήρωσης ενός συνθέτου έργου, να μετακινηθούν προς την προβληματική σήμερα θεσσαλική πεδιάδα σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες με δεδομένο, ότι η Θεσσαλία είναι τριπλάσια σε έκταση περιοχή εκείνης της Αιτωλοακαρνανίας, τα δε ύδατά της αφαιρουμένου του Αχελώου είναι λιγότερα του 1/4 εκείνων της Αιτωλοακαρνανίας.
Η Ελλάδα είναι χώρα σε δραματική οικονομική κατάσταση. Το δε ενεργειακό της ισοζύγιο ασκεί αποφασιστική σημασία διαχρονικά αλλά και ιδιαίτερα στην παρούσα φάση. Αυτή η χώρα πληρώνει γιγαντιαία ποσά ρύπων από την εκμετάλλευση λιγνιτικών κοιτασμάτων. Την ίδια ώρα πολλοί και κατά τρόπο μη ευχερώς κατανοητό αγνοούν θεμελιώδεις παραμέτρους του εγχειρήματος: «Έργο Αχελώος» και μάχονται για τη ματαίωσή του.
Η τυχόν παραδοχή και της τελευταίας αιτήσεως ακυρώσεως και η κατ’ ακολουθία ματαίωση των έργων του Αχελώου θα επιβαρύνει τα μέγιστα το περιβάλλον, θα προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, θα ματαιώσει την αξιοποίηση του περιβάλλοντος των τεχνητών λιμνών (ιδανικό παράδειγμα η λίμνη Πλαστήρα, όπου προ αυτής υπήρχε ερήμωση του τόπου) και ισχυρό οικονομικό πλήγμα στην οικονομία της χώρας. Ένα εγκαταλελειμμένο έργο αυτού του μεγέθους δημιουργεί οικονομικώς και περιβαλλοντικώς ισόβια και ανυπέρβλητα εμπόδια ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας. Εν τέλει: Μεταξύ ολοκληρώσεως και εγκαταλείψεως των έργων ποια είναι η σχέση ζημίας και οφέλους;
Ο Κ. ΤΖΑΝΑΚΟΥΛΗΣ
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο δήμαρχος Λαρισαίων κ. Κ. Τζανακούλης ο οποίος επίσης ήταν παρόν στη διαδικασία. Σύμφωνα με τον Κ. Τζανακούλη η όλη διαδικασία ήτανε ευνοϊκή για το αίτημα της Θεσσαλίας, και σίγουρα θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα η προσφυγή. Παράλληλα τόνισε ότι το δικαστήριο μπήκε στην ουσία του προβλήματος, με αποτέλεσμα όλοι να καταλάβουν ότι πρόκειται για ένα έργο που βρίσκεται κοντά στην ολοκλήρωση και το οποίο είναι και περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας. Ο δήμαρχος απέδωσε τα εύσημα στους συνηγόρους της περιφέρειας και της ΔΕΗ ενώ κατακεραύνωσε την κυβέρνηση για τη στάση της, επισημαίνοντας ότι πλέον όλοι κατάλαβαν ότι η ολοκλήρωση του έργου είναι πολύ πιο συμφέρουσα από την εγκατάλειψη.
Ο ΑΠ. ΠΑΠΑΤΟΛΙΑΣ
Δήλωση με αφορμή την ολοκλήρωση της διαδικασία στο δικαστήριο της Ε.Ε. έκανε και ο κ. Απ. Παπατόλιας, αναφέροντας τα εξής:
«Σύμφωνα με την ενημέρωση που είχα από τους νομικούς παραστάτες των θεσσαλικών Ν.Α., πλέον της Περιφέρειας Θεσσαλίας, στο Λουξεμβούργο δόθηκε μια σκληρή μάχη τόσο με νομικά όσο και με εξωνομικά επιχειρήματα, προκειμένου να δοθεί το «πράσινο φως» για τη συνέχιση ενός έργου με τεράστια σημασία τόσο για την περιβαλλοντική ισορροπία όσο και για την αποτροπή της κοινωνικής ερημοποίησης της θεσσαλικής πεδιάδας. Παρά την τεκμηριωμένη και στέρεη επιχειρηματολογία των νομικών εκπροσώπων της Θεσσαλίας, οι οποίοι σήκωσαν ουσιαστικά μόνοι τους το βάρος της υπεράσπισης του έργου, η μάχη παραμένει αμφίρροπη και η τελική έκβαση της δικαστικής διαμάχης ακόμη αβέβαιη. Έχουμε, ωστόσο, για πρώτη φορά βάσιμους λόγους να ελπίζουμε ότι η σκοπιμότητα του έργου θα γίνει καταρχήν αποδεκτή. Αυτό θα είναι και το μεγάλο κέρδος που μπορούν να αποκομίσουν οι Θεσσαλοί από την ετυμηγορία του Λουξεμβούργου».
