Πώς ένας επιστήμονας Ηλεκτρονικών Υπολογιστών προσπάθησε να σώσει την Ελλάδα

Είναι σαν ένα κακόγουστο αστείο. Γιατί η ελληνική κυβέρνηση δανείζεται τόσα πολλά χρήματα; Επειδή δεν μπορεί να κάνει τους ίδιους τους πολίτες της να πληρώνουν φόρους. Η ελληνική κυβέρνηση εκτιμά ότι το ένα τρίτο των οφειλόμενων φόρων δεν θα εισπραχτούν ποτέ. Και προφανώς τους είναι πολύ πιο εύκολο να δανείζονται χρήματα, ακόμη και με εξωφρενικά επιτόκια, από το να πληρώνουν οι Έλληνες τις οφειλές τους...

Έτσι, το 2009, το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών κάλεσε έναν απίθανο ήρωα: Ένα μεθοδικό καθηγητή της επιστήμης των Υπολογιστών από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον Διομήδη Σπινέλλη.

Ο Σπινέλλης αντιμετώπισε τα προβλήματα σαν να επρόκειτο για πρόκληση σε πρόγραμμα υπολογιστή. Έκανε κάτι που ονομάζεται χάρτης του μυαλού. Ένας χάρτης του μυαλού μοιάζει με ένα δέντρο, και χαρτογραφεί το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας. Και ο χάρτης του μυαλού του Σπινέλλη απεικόνιζε με ακριβή, καθαρό τρόπο γιατί η Ελλάδα υπολείπεται τόσο των φορολογικών εσόδων της.

Πρώτα επάνω στο χάρτη του μυαλού έπρεπε να εντοπιστούν οι φοροφυγάδες, και να βελτιωθεί η είσπραξη των φόρων. Θα πρέπει να είναι εύκολο, σκέφτηκε, γιατί όπου και να κοίταζε στα δεδομένα, έβλεπε τη φοροδιαφυγή.

Για παράδειγμα, μια εταιρία παραθέτει συχνά τους μετόχους της και την αποζημίωση τους. Αυτοί οι μέτοχοι ανέφεραν επίσης το εισόδημά τους για τους φόρους τους. Έτσι χρησιμοποίησε ένα πρόγραμμα υπολογιστή για να ελέγχει αν ταιριάζουν οι αριθμοί: το δηλωθέν εισόδημα δεν θα έπρεπε να είναι μικρότερο από την αποζημίωση. Όμως, το πρόγραμμα του Σπινέλλη βρήκε σε πολλές περιπτώσεις, ότι ήταν:

«Αυτό που διαπιστώσαμε είναι ότι κάποιοι δεν δήλωναν καθόλου το ποσό αυτό, ενώ κάποιοι άλλοι ‘έχαναν’ ένα ψηφίο, κι έτσι δήλωναν ένα ποσό δέκα φορές μικρότερο από αυτό που θα έπρεπε να είχαν δηλώσει».

Το πρόγραμμα του Σπινέλλη βρήκε εκατοντάδες χιλιάδες περιπτώσεων φορολογικής απάτης.

Η Ελλάδα έχει τριακόσιες περιφερειακές φορολογικές υπηρεσίες. Ο Σπινέλλης πίστευε ότι η λύση ήταν απλή. Θα μοιράζονταν τα δεδομένα όλες οι φορολογικές υπηρεσίες, και μετά απλά θα περίμεναν να φορολογικά έσοδα να εισρεύσουν.

Τίποτα.

Οι περισσότεροι Έλληνες θα σας πουν ότι υπάρχει εκτεταμένη διαφθορά στις εφορίες. Οι έφοροι δωροδοκούνται. Έτσι ο Σπινέλλης πρόσθεσε ένα νέο στοιχείο στο χάρτη του μυαλού: Θέματα διαχείρισης στις περιφερειακές εφορίες.

Ο Σπινέλλης έγραψε ένα μικρό πρόγραμμα που θα έδινε καθημερινά στοιχεία απόδοσης για κάθε μία από τις εφορίες. Κατέγραφε πληροφορίες σχετικά με το πόσα έσοδα εισπράχθηκαν, πώς έκλεισαν πολλές υποθέσεις, ο αριθμός των ημερών που χρειάστηκε για να κλείσει μια υπόθεση, κλπ. Επίσης διατηρούσε μια λίστα με τις φορολογικές υπηρεσίες που δεν είχαν κλείσει ούτε μία υπόθεση εκείνη την ημέρα. Υπήρχαν εκατοντάδες από αυτές.

Το πρόγραμμα έστελνε ένα e-mail κάθε απόγευμα στον Υπουργό Οικονομικών και σε κάθε γραφείο είσπραξης φόρων, όπου αναφέρονταν τα γραφεία που δεν είχαν κάνει απολύτως τίποτα εκείνη την ημέρα. Παρόλα αυτά, πέρασαν μέρες χωρίς να γίνεται τίποτα.

Σε αυτό το σημείο, και μετά από δύο χρόνια προσπάθειας, ο Σπινέλλης είχε μια ανησυχητική σκέψη. Ένα νέο στοιχείο για το χάρτη του μυαλού. Η… επιδιόρθωση του φορολογικού συστήματος στην Ελλάδα, πράγμα που θα συνέβαλε καθοριστικά στο να αρχίσει να δουλεύει η ελληνική οικονομία, δεν ήταν θέμα μικροαλλαγών στα προγράμματα των  ηλεκτρονικών υπολογιστών του. Δεν ήταν πρόβλημα πληροφόρησης. Ήταν πρόβλημα πολιτισμού.

Εάν οι άνθρωποι δεν θέλουν να πληρώνουν φόρους, οι εφοριακοί δεν θέλουν να τους συλλέγουν, και οι πολιτικοί δεν θέλουν να τους τιμωρήσουν γι αυτό, ίσως η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερα από ένα χάρτη του μυαλού.

Στο τέλος του 2011, ο Σπινέλλης παραιτήθηκε από τη θέση του, και επέστρεψε στη διδασκαλία.

Και για τώρα, η Ελλάδα επιβιώνει χάρη στη βοήθεια που παίρνει από χώρες όπου οι πολίτες πληρώνουν τους φόρους τους. Σε λίγες εβδομάδες οι Ευρωπαίοι επιθεωρητές θα ταξιδέψουν στην Αθήνα για να ελέγξουν αν, μεταξύ άλλων, η Ελλάδα έχει αυξήσει την είσπραξη των φόρων. Αν η κουλτούρα έχει αλλάξει τελικά…

Δείτε το άρθρο ΕΔΩ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΗΜΕΡΩΝ