Διαβούλευση με θέμα τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Περιφερειακού Συμβουλίου μετά από πρωτοβουλία του περιφερειάρχη Θεσσαλίας. Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης καταγράφηκαν προτάσεις και απόψεις με κυρίαρχες αυτές που αφορούν τη γεωργία.
Δεδομένου ότι η γεωργική ανάπτυξη σχετίζεται σε σημαντικό βαθμό με το υδατικά διαθέσιμα, προτάθηκε να μην γίνουν αποδεκτές οι προτάσεις για μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, για μείωση (αντί για αύξηση) των αρδευομένων εκτάσεων και μετατροπή τους σε ξηρικές, για ακύρωση εν εξελίξει υδατικών έργων και περιορισμό νέων αναγκαίων έργων, για μείωση της απασχόλησης στη γεωργία και προτάθηκε η αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων στη Θεσσαλία.
Για τα υπόγεια ύδατα στη σύσκεψη τονίστηκε ότι απαιτείται, για περιβαλλοντικούς λόγους, η εξασφάλιση τουλάχιστον 300-400 hm3/έτος νερού και η μεταφορά τους στοχευμένα στις συγκεκριμένες προβληματικές περιοχές που είναι στο «κόκκινο» στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του Πηνειού.
Επίσης τονίστηκε ότι η Θεσσαλία, σύμφωνα με όλα τα διατιθέμενα στοιχεία, όχι μόνο των Σ.Δ., είναι ένα από τα ελλειμματικά υδατικά διαμερίσματα της χώρας σε νερό, σε σχέση με τις απαιτήσεις και τη τεχνικά εφικτή δυνατότητα κάλυψης των.
Για την επίτευξη λοιπόν των στόχων της Οδηγίας, δηλαδή την επίτευξη «καλής οικολογικής κατάστασης» των υδάτων του Υ.Δ. της Θεσσαλίας, όπως αυτή ορίζεται από τη σχετική νομοθεσία, είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί με πρόσθετα συμπληρωματικά μέτρα το έλλειμμα στη διαχειριστική λεκάνη του Πηνειού.
Μάλιστα υπογραμμίστηκε ότι οι υδατικοί πόροι της ευρύτερης λεκάνης του Αχελώου παρουσιάζουν περίσσεια σε σχέση με τις επιβαλλόμενες σε αυτούς ζητήσεις για όλες τις χρήσεις. Στη λεκάνη του Αχελώου η ικανοποίηση των αναγκών δεν εξαρτάται, από την διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων αυτή καθ’ εαυτή, αλλά από παράγοντες, όπως η επάρκεια των συστημάτων μεταφοράς και διανομής, η κατάσταση τεχνικής λειτουργίας τους, οι τρόποι διαχείρισής τους κλπ. Οι πόροι θεωρούνται και είναι απολύτως επαρκείς για κάλυψη των αναγκών του περιβάλλοντος καθώς και της ζήτησης ακόμη και για το αναπτυξιακό γεωργικό σενάριο.
Με δεδομένα τα παραπάνω στοιχεία υπογραμμίστηκε ότι όλες οι αιτιάσεις για «υποβάθμιση» μιας περιοχής σε βάρος άλλης είναι απλά αντιεπιστημονική και καλλιεργεί αντιθέσεις τοπικιστικές χωρίς πραγματική βάση.
Και κατά συνέπεια θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα δρομολογημένα έργα αξιοποίησης επιφανειακών νερών στη Θεσσαλία και, σε ότι αφορά στο διαπιστούμενο έλλειμμα, να καλυφθεί από την μεταφορά νερού, εκτιμώντας τις ποσότητες που απαιτούνται και με ποιες προϋποθέσεις. Εφόσον τελικά πραγματοποιηθεί η μεταφορά ποσότητας νερού από τον Αχελώο, αυτό θα πρέπει να γίνεται παράλληλα και να τηρούνται όλες οι άλλες αυτονόητες προϋποθέσεις (εξοικονόμηση νερού, φορέας διαχείρισης, περιβαλλοντική προστασία κ.α).
Σε ότι αφορά την απόδοση των έργων που περιλαμβάνονται σε όλα τα σενάρια, τα σχέδια διαχείρισης εκτιμούν ότι αυτά έχουν υψηλή οικονομική σκοπιμότητα, καθώς ο σχετικός συντελεστής υπερέχει κατά πολύ του κόστους ευκαιρίας των κεφαλαίων. Η υψηλή απόδοση οφείλεται εν πολλοίς στην εξοικονόμηση κόστους πόρου και στην δυνατότητα που παρέχουν για αυξημένη προστιθέμενη αξία στον γεωργικό και υδρευτικό τομέα.
Σε ότι αφορά τα περιφερειακά έργα της θεσσαλικής λεκάνης αποφασίσθηκε:
α. Η ολοκλήρωση του σχεδιασμού και των μελετών, οι αναγκαίες απαλλοτριώσεις, η εξασφάλιση χρηματοδότησης και γενικά η «ωρίμανση» όσων έργων έχουν ήδη προγραμματισθεί.
β. Η προσεκτική επιλογή νέων έργων με κριτήρια αποκλειστικά την υψηλού βαθμού αναγκαιότητα (υδρευτική, αντιπλημμυρική, αρδευτική, ενεργειακή), την πολλαπλή σκοπιμότητα, την χωροταξική κατανομή και ασφαλώς την υψηλή απόδοση τους.
Για την παραγωγή ενέργειας και τα υδροηλεκτρικά έργα έγινε δεκτό ότι η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι η καθαρότερη και η οικονομικότερη μορφή ενέργειας, με μεγάλη υπεραξία λόγω κινητοποίησης εγχώριου, τοπικού δυναμικού κατασκευής κα μεγάλη διάρκεια ζωής της επένδυσης, όπως άλλωστε αποδείχθηκε με τα έργα επί του Αχελώου στην Αιτωλοακαρνανία, τα οποία η Πολιτεία κατασκεύασε εδώ και αρκετές δεκαετίες..
Τα έργα της Μεσοχώρας, της Συκιάς και του Αυλακίου εντάσσονται στα έργα για επίτευξη του στόχου (20/20/20) της προέλευσης δηλαδή του 20% της παραγόμενης ενέργειας από ανανεώσιμο πόρο έως το 2020.
Το επίπεδο των περιβαλλοντικών απαιτήσεων που οι μελέτες των Σ.Δ. επιλέγουν ως βάση (μέσες περιβαλλοντικές απαιτήσεις), κρίνουμε ότι, πέραν του ότι είναι θεσμικά απολύτως αποδεκτή, είναι ταυτόχρονα η βέλτιστη ορθολογική επιλογή.
Επίσης τονίστηκε ότι η δημιουργία σύγχρονου, αποτελεσματικού και λειτουργικού ενιαίου φορέα διαχείρισης υδατικών πόρων Θεσσαλίας, είναι επιτακτική ανάγκη. Στον φορέα αυτόν θα πρέπει να συμμετέχουν εκτός του κράτους και εκπρόσωποι από όλους τους χρήστες νερών (αυτοδιοίκηση, αγρότες, ενέργεια, κ.α.).
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ
Με το πέρας της διαβούλευσης οι συμμετέχοντες κατέληξαν στα εξής:
1. Να υπάρξει επιτέλους ολοκληρωμένη Στρατηγική πρόταση για την Γεωργία στη Θεσσαλία, η οποία να τεθεί υπόψη των παραγωγών, των οργανώσεων τους αλλά και των φορέων της Θεσσαλίας. Ειδικότερα να γίνει πράξη η εξαγγελία για πρωτοβουλία ώστε «με ευρεία πολιτική συναίνεση και συμμετοχή των Κοινωνικών Εταίρων, να προσδιοριστεί η Στρατηγική για την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας με ορίζοντα την επόμενη εικοσαετία».
2. Το σενάριο Γ1Υ1Α1Π1 που προβλέπει την μεταφορά νερών από τον Αχελώο και το αντίστοιχο ισοζύγιο των Σ.Δ. να αποτελέσει την (μόνη ορθολογική και μόνη εφαρμόσιμη άλλωστε) τελική επιλογή των υπό έγκριση Σ.Δ.
3. Να υπάρξει απεμπλοκή, άμεση ολοκλήρωση & λειτουργία των υδροηλεκτρικών έργων, του ΥΗΕ Μεσοχώρας, το οποίο ουδεμία σχέση έχει με την εκτροπή υδάτων, αλλά και του ΥΗΕ Συκιάς, το οποίο θα μπορούσε να παράγει έως 480 Gwh ετησίως κατά μήκος της ροής του Αχελώου και να ενταχθεί στο συνολικό έργο της εκτροπής, όποτε αυτό απαιτηθεί.
Τα έργα που συνδέονται με την ταμίευση και μεταφορά νερού από τον Αχελώο, θα πρέπει να παραμείνουν στον τρέχοντα σχεδιασμό και να ολοκληρωθούν (έως το 2015).
Το καλύτερο σχέδιο στην περιοχή της Θεσσαλίας για την αντιμετώπιση της ξηρασίας είναι η ολοκλήρωση της σήραγγας σε συνδυασμό με την λειτουργία ΥΗΕ στο Πευκόφυτο, το οποίο θα μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια με το σχήμα άντληση-ταμίευση.
Παράλληλα κρίθηκε απολύτως αναγκαίο, την ίδια χρονική περίοδο, να ολοκληρωθούν οι προμελέτες και γενικά ο σχεδιασμός των έργων κατάντη του Πευκοφύτου με τα έργα μεταφοράς και διανομής νερού, ώστε σε επόμενη φάση αναθεώρησης των Σ.Δ, να εντάσσονται και να υλοποιούνται σταδιακά τα βασικά και τα δευτερεύοντα αρδευτικά δίκτυα.
Τέλος, όλοι οι εμπλεκόμενοι, με πρωτοβουλία της Πολιτείας, οφείλουν να εργασθούν για την αλλαγή των συνηθειών και νοοτροπιών των περασμένων δεκαετιών, με έμφαση στην εξοικονόμηση νερού και ενέργειας, αλλά και τον σεβασμό στο περιβάλλον. Αυτονόητο είναι ότι όλα τα παραπάνω πρέπει να «τρέχουν» ταυτόχρονα.
4. Να εξετασθεί άμεσα η υλοποίηση όλων των οικονομικά αποδοτικών περιφερειακών έργων Θεσσαλίας, ανεξάρτητα από την εκτρεπόμενη ποσότητα από τον Αχελώο και να δοθεί προτεραιότητα στα οικονομικότερα έργα στις προβληματικές περιοχές. Έτσι, επιτυγχάνεται χωροταξική βελτιστοποίηση της χρήσης, αντιπλημμυρική προστασία, με σημαντικό οικονομικό όφελος όσων έργων είναι πιο κοντά στις κρίσιμες περιοχές, που θα υποκατασταθούν σταδιακά τα υπόγεια νερά με επιφανειακά, ώστε να σταματήσει η ληστρική εκμετάλλευση τους από τις χιλιάδες γεωτρήσεις.
5. Την άμεση προγραμματισμένη αντιμετώπιση του οξυμένου προβλήματος των υπογείων υδάτων, που λόγω της υπερεκμετάλλευσης οδηγούν συγκεκριμένες περιοχές σε έντονη περιβαλλοντική υποβάθμιση με πολλές άλλες παρενέργειες (Ρηγματώσεις, καθιζήσεις, μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, κ.λ.π.).
6. Την ολοκλήρωση του ταμιευτήρα Κάρλας, του φράγματος Γυρτώνης και της λιμνοδεξαμενής Ξηριά.
7. Τη σύνταξη Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων για το Πήλιο και τις Σποράδες.
8. Την δημιουργία ενός ενιαίου αυτόνομου κρατικού φορέα διαχείρισης νερών στο υδατικό διαμέρισμα της Θεσσαλικής Λεκάνης.
Στη διαβούλευση συμμετείχαν πέραν του περιφερειάρχη και της αντιπεριφερειάρχη Λάρισας Ρ. Καραλαριώτου, ο βουλευτής Λάρισας Χρ. Κέλλας, ο Πρόεδρος της ΠΕΔ και Δήμαρχος Κιλελέρ Ρ. Κομήτσας, δήμαρχοι από όλη τη Θεσσαλία ο Νομικός Σύμβουλος Περιφέρειας Θεσσαλίας Αντώνιος Τίγκας, ο Αντιπρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ Κεντρικής Ελλάδας Α. Κολίτσας , ο πρόεδρος του ΤΕΕ Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας Ντ. Διαμάντος, ο πρόεδρος ΤΕΕ Μαγνησίας Σ. Αναγνώστου, πρόεδροι και εκπρόσωποι ΤΟΕΒ, περιφερειακοί σύμβουλοι και υπηρεσιακοί παράγοντες.
