ΓΡΑΦΕΙ Ο Απόστολος Παπαπαρίσης
Μια και πλησιάζουν οι εκλογές και εμφανίζονται σιγά – σιγά, οι επίδοξοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες, που θα διεκδικήσουν την ψήφο μας, ας θυμηθούμε ορισμένες λέξεις που συχνά χρησιμοποιούμε αλλά πιθανόν να μη γνωρίζουμε από πού προέκυψαν.
• Αρχίζουμε με τη λέξη ψήφος, η οποία προέρχεται εκ του αρχαίου ψάω, που σημαίνει λειαίνω, ομαλύνω. Στην Αρχαία Ελλάδα η ψηφοφορία στην Σπάρτη γινόταν δια βοής και στην Αθήνα δια ανάτασης των χειρών (φανερή) ή δια οστράκων και σφαιριδίων (κρυφή). Στη Νεότερη Ελλάδα το χειρόγραφο ψηφοδέλτιο που εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά στις δημοτικές εκλογές του 1834, καταργήθηκε με το Σύνταγμα του 1864, και αντικαταστάθηκε με το σφαιρίδιο (μικρό μολυβένιο βώλο), προκειμένου να περιορίσουν τη χειραγώγηση των αναλφάβητων Ελλήνων από τους κομματάρχες.
Την μέρα της ψηφοφορίας, σε κάθε εκλογικό τμήμα υπήρχαν τόσες κάλπες όσοι ήταν και οι υποψήφιοι. Η κάθε κάλπη χωριζόταν εσωτερικά σε δύο μέρη που αντιστοιχούσαν, εξωτερικά, σε δύο χρώματα, το άσπρο (θετική ψήφος – ΝΑΙ) και το μαύρο (αρνητική ψήφος – ΟΧΙ). Ο ψηφοφόρος έπρεπε να περάσει από όλες τις κάλπες και να πάρει από τον κάθε υπάλληλο (σφαιροδότη), που στεκόταν μπροστά από κάθε κάλπη, το σφαιρίδιο. Ο σφαιροδότης φώναζε δυνατά το όνομα του υποψήφιου και ο ψηφοφόρος έριχνε το σφαιρίδιο μέσα από έναν σωλήνα, στον οποίο έμπαινε το χέρι του ψηφοφόρου, στη μεριά που ήθελε.
• Σε περίπτωση που ο ψηφοφόρος ήθελε να καταψηφίσει έναν υποψήφιο έριχνε το σφαιρίδιο στη μαύρη πλευρά της κάλπης, εξ’ ου και οι δημοφιλείς εκφράσεις «μαύρο που έχει να φάει», «θα τον μαυρίσω», «τον μαύρισα» κλπ. Αντιθέτως, όταν ήθελε να τον υπερψηφίσει έριχνε το σφαιρίδιο στην άσπρη πλευρά της κάλπης (ΝΑΙ).
• Ορισμένοι ψηφοφόροι, οι πιο φανατικοί, είδος προς εξαφάνιση (εύχομαι κι ελπίζω), πριν ρίξουν το μολυβένιο βώλο, τον δάγκωναν για να εκφράσουν το πάθος και την ένταση της στιγμής αλλά και για να αναγνωρίζεται στην καταμέτρηση. Από εδώ βγήκε και η φράση «Θα το ρίξω δαγκωτό», που έχουμε ακούσει πολλάκις.
Από τις δημοτικές εκλογές του 1914 και τις βουλευτικές του 1926 μέχρι και σήμερα, το έντυπο ψηφοδέλτιο μαζί με το σταυρό προτίμησης, είναι πλέον το μέσο ψηφοφορίας, που ισχύει.
