H έξυπνη, ορθολογική και άμεσα αποδοτική για την κοινωνία διαχείριση των απορριμμάτων είναι το μεγάλο ζητούμενο της εποχής αλλά και πεδίο σύγκρουσης συμφερόντων. Στον ΧΥΤΑ Πολυγύρου Χαλκιδικής, κάτι ψάχνουν μέσα στα σκουπίδια….
Την ώρα που η συζήτηση για τη διαχείριση των σκουπιδιών έχει για μία ακόμη φορά ανάψει –και όλες σχεδόν οι περιφέρειες της χώρας επιχειρούν επανασχεδιασμό– κι ενώ η διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες (και όχι απαραίτητα με τις εταιρείες και τον κύριο Φούχτελ) παραμένει σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο, ένα πρόγραμμα… εξόρυξης σκουπιδιών βρίσκεται σε εξέλιξη στον ΧΥΤΑ Πολυγύρου, στη Χαλκιδική.
Στόχος του προγράμματος, που υλοποιείται σε πειραματική ακόμη βάση, στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ενωση έργου Life+reclaim, είναι η ανάκτηση χρήσιμων υλικών, κυρίως μετάλλων, από τα βουνά των απορριμμάτων που καθημερινά φτάνουν ώς τον περί ου ο λόγος ΧΥΤΑ. Και, πέρα από αυτό, «να αλλάξουμε τον τρόπο αντιμετώπισης των θαμμένων αποβλήτων», όπως θα πει ο Σπύρος Παπαγρηγορίου, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ENVECO που συντονίζει το έργο, το οποίο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2013 και ολοκληρώνεται το 2015. «Να τα διαχειριστούμε ως έναν αξιοποιήσιμο πόρο, για την ανάκτηση υλικών και την αποκατάσταση του χώρου, με αποτέλεσμα ένα καθαρότερο περιβάλλον και μια ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων. Οι στόχοι της ανάκτησης υλικών ή/και ενέργειας είναι ευρέως γνωστοί σήμερα στη βιομηχανία επεξεργασίας αποβλήτων και προηγούνται της ταφής, αλλά δεν έχουν μέχρι σήμερα χρησιμοποιηθεί. Η κλασική αντίληψη της εξόρυξης είναι η απόληψη αξιών από ένα φυσικό σύστημα. Στην περίπτωσή του Life+reclaim, το σύστημα όπου πραγματοποιείται η εξόρυξη το έχει φτιάξει ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος και επιδιώκει να επαναφέρει τις χαμένες αξίες στην κοινωνία».
Τα απορρίμματα ως πηγή πλούτου
Η εξόρυξη απορριμμάτων και κυρίως μετάλλων έχει πολλαπλά οφέλη. Κατ’ αρχάς εξασφαλίζει μεγαλύτερη βιωσιμότητα και μεγαλύτερο χρόνο ζωής στον ΧΥΤΑ στον οποίο εφαρμόζεται. Κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για περιπτώσεις όπως αυτή του ΧΥΤΑ Πολυγύρου. Οι κατασκευαστικές προδιαγραφές του προέβλεπαν διάρκεια ζωής 21 ετών, μα, όπως επισημαίνει και ο Γιώργος Διαμαντουλάκης από το Πρόγραμμα Ανακύκλωσης Συσκευασιών του δήμου, «με δεδομένο ότι καταλήγουν σε αυτόν απορρίμματα και από άλλους δήμους, ο χρόνος ζωής του έχει μειωθεί στα 8 χρόνια».
Ακόμα πιο ουσιαστικό όμως κέρδος –ιδιαίτερα σε μια εποχή που η παγκόσμια ανάγκη για εξοικονόμηση πρώτων υλών ολοένα και μεγαλώνει– δικαιούται κανείς να ελπίζει ότι θα προκύψει από τον διαχωρισμό, την ανάκτηση και αξιοποίηση των χρήσιμων υλικών που «κρύβει» μέσα του ο ΧΥΤΑ. Σιδηρούχων και μη σιδηρούχων μετάλλων που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν μια μεταλλουργική μονάδα, πλαστικών –που μπορεί είτε να ανακυκλώνονται έπειτα από επεξεργασία σε κατάλληλη εγκατάσταση ανακύκλωσης είτε να οδηγούνται σε εγκαταστάσεις ενεργειακής αξιοποίησης– αλλά και γης – ιδίως στην περίπτωση των παλαιών ΧΑΔΑ. Το τελευταίο στοιχείο μάλιστα, στην περίπτωση που ως μοντέλο γενικευτεί, είναι δυνατό να οδηγήσει σε ένα μελλοντικό σύστημα αποκατάστασης με ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα που θα προσαρμόζεται εύκολα σε διαφορετικές συνθέσεις των αποβλήτων και καταστάσεις της χωματερής.
Πώς μεταφράζονται όλα αυτά τα όμορφα στην πράξη; Οπως ανακοινώθηκε κατά τη διάρκεια του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την εξόρυξη αποβλήτων που έγινε στη Θεσσαλονίκη, «ξεκινώντας από τον προσεχή Ιανουάριο και συνεχίζοντας για περίπου 3 μήνες, προβλέπεται να ξεθάψουμε από τον εν λειτουργία ΧΥΤΑ Πολυγύρου 1.000 κυβικά μέτρα σκουπιδιών. Να διαχωρίσουμε τα χρήσιμα υλικά που περιέχονται σε αυτά, μα και να διεξαγάγουμε παράλληλα μια σειρά από κοινωνικοοικονομικές μελέτες με στόχο η δράση μας να γίνει πιλότος και για μελλοντικές χρήσεις», θα πει η Ζωή Γαϊτανάρου από τη συντονίστρια του έργου εταιρεία. «Η επανάχρηση είναι η δεύτερη στη σειρά –μετά τη μείωση– δράση που προβλέπει μια ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων. Γι’ αυτό μέσα από τη λογική της κοινωνικής οικονομίας, θα πρέπει οι δράσεις αυτές να εγείρουν το ενδιαφέρον των πολιτών και να αποτελέσουν πεδία ανάπτυξης συγκεκριμένων οικονομικών δραστηριοτήτων που μεταξύ άλλων και κυρίως θα συμβάλουν στην άρση του αποκλεισμού (κοινωνικού, οικονομικού κ.λπ.) των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Κι εμείς συμβάλλουμε σ’ αυτή την προσπάθεια».
