Χθες το ΥΥΠΟ ανακοίνωσε την αποκάλυψη και του υπολοίπου μέρους του ψηφιδωτού. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι: «Σήμερα που αφαιρέθηκαν και τα τελευταία στρώματα χωμάτων από την ανατολική πλευρά του ψηφιδωτού, αποκαλύφθηκε η τρίτη μορφή της παράστασης, πίσω από τον γενειοφόρο άνδρα, ο οποίος -εκτός από το στεφάνι- φοράει και κόκκινο ιμάτιο.
Πρόκειται για γυναικεία νεανική μορφή, με κόκκινους ανεμίζοντες βοστρύχους, η οποία φοράει λευκό χιτώνα που συγκρατείται με κόκκινη λεπτή ταινία στο ύψους του στήθους. Φέρει κόσμημα στον καρπό του αριστερού της χεριού. Είναι προφανές ότι πρόκειται για την μυθολογική παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, με την παρουσία του θεού Ερμή ως ψυχοπομπού, όπως είθισται σε ανάλογες αναπαραστάσεις (φωτο 1, 2, 3).
Είναι εκπληκτική η παράσταση όχι μόνον για τον χρωματικό της πλούτο, αλλά και για την τέλεια εκτέλεση του σχεδίου. Στην παράσταση του ψηφιδωτού παρουσιάζεται και η τρίτη διάσταση, ιδιαίτερα στην απεικόνιση του ψυχοπομπού και της Περσεφόνης. Είναι φανερό ότι η παράσταση παραπέμπει και στην αντίστοιχη της αρπαγής της Περσεφόνης, στον λεγόμενο Τάφο της Περσεφόνης, στο βασιλικό νεκροταφείο των Αιγών. Όμως η παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης, στις Αιγές είναι τοιχογραφία. Εδώ, για πρώτη φορά, απαντάται σε βοτσαλωτό ψηφιδωτό, σε ταφικό μνημείο. Οι διαστάσεις του ψηφιδωτού δαπέδου ήτοι 4,5Χ3».
Επιβεβαιώνεται δηλαδή ότι η τρίτη μορφή είναι η Περσεφόνη, άρα αποτελεί καθαρά μυθολογική σκηνή, συνεπώς δεν απεικονίζεται ο νεκρός στο ψηφιδωτό, όπως κάποιες υποθέσεις το ανέφεραν.
Όμως κάποια στοιχεία του ψηφιδωτού θεωρώ ότι προδιαγράφουν τον νεκρό.
Ας τα δούμε αναλυτικά.
Σίγουρα η μυθολογική εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης παραπέμπει στην μετάβαση της ψυχής από τον κόσμο των θνητών στον Άδη.
Κάνω την υπόθεση ότι ο καλλιτέχνης προσπάθησε να παραθέσει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στο ψηφιδωτό τα οποία τρόπον τινά αποτελούν τις προδιαγραφές του νεκρού.
Με άλλα λόγια, η απεικόνιση των θεοτήτων απεδόθη με ανθρώπινα χαρακτηριστικά κάποια εκ των οποίων αποτελούν τρόπον τινά “σήμα κατατεθέν” του νεκρού, οπότε με την παρουσία τους υπονοείται η ταυτότητα του νεκρού.
Ετσι βλέπουμε την Περσεφόνη να απεικονίζεται σε πολύ νεαρή ηλικία, πολύ νεαρότερη από την Περσεφόνη της Ελευσίνας, φαίνεται ότι το αριστερό της μάτι είναι μπλε σε αντίθεση με το δεξί της που είναι σκούρο, πιθανόν μαύρο.
Τα μαλλιά της έχουν μπούκλες και είναι κόκκινα.
Το άρμα το οδηγεί ο Πλούτων «μανιωδώς» όπως δείχνει φορώντας στεφάνι δάφνης και φορώντας κόκκινο ιμάτιο ενώ ο Ερμής κοιτάζει τον Πλούτωνα και την Περσεφόνη με ύφος που το χαρακτηρίζω ως ξαφνιασμένο μεν αλλά ικανοποιημένο.
Επίσης, παρότι οι απόψεις συνέκλιναν ότι στις προηγούμενες φωτογραφίες το χρώμα του ματιού του ενός αλόγου φαίνεται διαφορετικό από το άλλο λόγω φωτοσκίασης, και στην νέα «πανοραμική» φωτογραφία που δόθηκε σήμερα στην δημοσιότητα εξακολουθεί να υπάρχει αυτή η διαφορά. Άρα θεωρώ ότι το χρώμα των ματιών του αλόγου είναι διαφορετικά και μάλιστα το αριστερό είναι μπλε.
Κατά την άποψη μου ο καλλιτέχνης αποδίδοντας την ιδιαιτερότητα της διχρωμίας των ματιών του νεκρού στο άλογο, θέλει να αποδώσει στον νεκρό στενή σχέση με άλογο.
Εδώ να προσέξουμε ότι η ψυχή δεν έχει φύλο και συνεπώς το ότι η Περσεφόνη απεικονίζει την ψυχή του νεκρού δεν σημαίνει κατ’ανάγκην ότι ο νεκρός είναι γυναίκα, μπορεί να είναι και άνδρας.
Έτσι έχουμε την ψυχή του νεκρού να απεικονίζεται με την Περσεφόνη, ο οποίος είχε στενή σχέση με άλογο, και του οποίου τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά είναι νέος, με κόκκινα μαλλιά και βοστρύχους (μπούκλες), έχει το αριστερό μάτι μπλε και το δεξί μαύρο, γέρνει λίγο προς τα αριστερά και με σηκωμένο το χέρι αποχαιρετά τον κόσμο των θνητών.
Ο δε Ερμής κοιτάζει τον νεκρό με ξαφνιασμένο ύφος που μάλλον υποδηλώνει ότι δεν περίμενε τον νεκρό, μιας και είναι σχετικά νέος αλλά όχι λυπημένο αντίθετα ικανοποιημένο μιας και ο νεκρός δεν μεταβαίνει απλώς στον Άδη αλλά αποθεώνεται.
Ο Πλούτων με την μορφή του Φιλίππου τρέχει μανιωδώς για να πάει την ψυχή του νεκρού στον Άδη, φοράει δε κόκκινο ιμάτιο όπως φορούσαν οι βασιλείς
Αν λοιπόν η υπόθεση μου είναι σωστή, τότε πρόκειται για τον Αλέξανδρο υιό του Φιλίππου, ο οποίος είχε ιδιαίτερη σχέση με το άλογο του τον Βουκεφάλα, πέθανε νέος, αποθεώθηκε (με το αριστερό ανατεταμένο χέρι αποχαιρετά και αντίστοιχη έκφραση Ερμού) , εν ζωή είχε διαφορετικού χρώματος μάτια και συγκεκριμένα τοαριστερό μπλε και το δεξί μαύρο όπως μας λέει ο ψευδο-Καλλισθένης :
Το χρώμα του δέρματος του ήταν λευκό (λευκή εσθήτα Περσεφόνης), και πρέπει να είχε κόκκινα μαλλιά αν κρίνουμε από την περιγραφή του Πλουτάρχου για το χρώμα του δέρματος του και την κοκκινίλα στο στήθος και στο πρόσωπο (οι άνθρωποι με τέτοιου είδους δέρμα έχουν ως επί το πλείστον κόκκινα μαλλιά) αλλά και από την περιγραφή του Καλλισθένη που λέει ότι είχε μαλλιά σαν την χαίτη του λιονταριού, δηλαδή μπούκλες και κοκκινίζοντα, και έγερνε λίγο προς τα αριστερά όπως μας λέει ο Πλούταρχος στον Βίο Αλεξάνδρου :
Σϊγουρα θα υπάρχουν και άλλες λεπτομέρειες στο ψηφιδωτό που χρήζουν ερμηνείας αλλά θα διευκρινισθούν με την πρόοδο της ανασκαφής.
Αν η υπόθεση μου αληθεύει τότε βρισκόμαστε σε μια εντυπωσιακή αποκάλυψη που οεκπληκτικός καλλιτέχνης του ψηφιδωτού και σίγουρα μυημένος προσπάθησε να αποτυπώσει εντέχνως στο καλλιτέχνημα του.
Είναι λοιπόν ο νεκρός ο Αλέξανδρος;
Πάντως οι συμπτώσεις είναι πολλές για να είναι τυχαίες.
Εκτιμώ ότι στον επόμενο θάλαμο (Θ3) θα βρεθεί τοιχογραφία υπό τύπον ζωφόρου, ίσως και του Απελλή, που πολύ πιθανόν εκεί να αποτυπώνεται ο νεκρός.
Όπως έχουμε ξαναπεί βέβαια η ανασκαφή θα επιβεβαιώσει ή θα απορρίψει την υπόθεση αυτή.
amfipoli-news.com
