Λογοτεχνικός γραμματισμός παράλληλα με το γλωσσικό γραμματισμό – Λειτουργία ομάδων ανάγνωσης λογοτεχνίας – Υλοποίηση επιμέρους πρότζεκτ εντός των μαθημάτων – Δημιουργία και απόκτηση νέων εμπειριών – Οργάνωση και εκτέλεση καινοτόμων δραστηριοτήτων: αυτά είναι τα κίνητρα που ενέπνευσαν στους μαθητές όλων των τάξεων του 1ου ΣΔΕ Λάρισας να δημιουργήσουν κατά τη φετινή σχολική χρονιά Λέσχες ανάγνωσης στο σχολείο.
Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν θετικά στην πρόταση του φιλολόγου τους και έλαβαν αρχές Νοέμβρη 2014 την απόφαση να οργανώσουν και να λειτουργήσουν ομάδες ανάγνωσης λογοτεχνικών έργων. Κάθε τάξη κάθε επιπέδου συγκρότησε μία ξεχωριστή ομάδα ανάγνωσης: οι δύο κύκλοι του Α επιπέδου θα διαβάσουν κατά το Α τετράμηνο την Ιστορία ενός αιχμαλώτου του Στρατή Δούκα και ο κύκλος του Β επιπέδου θα διαβάσει το Αμάρτημα της μητρός μου του Γεώργιου Βιζυηνού.
Η στοχοθεσία είναι πολλαπλή για τους εκπαιδευόμενους: να μυηθούν στα άδυτα του λογοτεχνικού λόγου και να αντιληφθούν τη συνδηλωτική δύναμή του, να ενεργοποιήσουν κάθε είδους βίωμα και γνώση που διαθέτουν για να οικειοποιηθούν την ιδιότητα του αναγνώστη, να ξεκινήσουν μια συνομιλιακή σχέση διαρκείας με τη λογοτεχνία, να αντιληφθούν ότι η λογοτεχνία είναι πολιτισμική κατασκευή που αλληλεπιδρά με την ευρύτερη κοινωνικοπολιτισμική πραγματικότητα και να προβληματιστούν για την αλληλεπίδραση αυτή, να αντιληφθούν τις αρχές οργάνωσης και λειτουργίας μιας ομάδας-λέσχης ανάγνωσης, να συσχετίσουν τη λογοτεχνία με άλλους σημειωτικούς κώδικες όπως ο κινηματογράφος, το θέατρο, η τηλεόραση, η μουσική. Τα συγκεκριμένα έργα επιλέχθηκαν σε συνεννόηση με τους μαθητές και ελπίζεται ότι θα τους φέρουν σε αντιπαράθεση με ενδιαφέρουσες όψεις της νεοελληνικής περιπέτειας.
Επιλέχθηκαν έπειτα από συζήτηση με τον εκπαιδευτικό για τις μαθησιακές ανάγκες τους, τις αναζητήσεις και τα ενδιαφέροντά τους και με γνώμονα την βασικότατη ανάγκη να βοηθηθεί ο μετασχηματισμός τους. Μια άλλη εποχή, της οποίας ίχνη υπάρχουν και σήμερα, και η τραγική ιστορία της χώρας αποτελούν τα πλαίσια μέσα στα οποία οι μαθητές ως αναγνώστες-δημιουργοί -ή δημιουργικοί αναγνώστες- πρόκειται να αναδιηγηθούν την ιστορία του Γιωργή και τα βάσανα ενός μυστηριώδους αιχμαλώτου.
Για την υλοποίηση αυτών των πρότζεκτ συντάχθηκαν ήδη χρονοδιαγράμματα με 3 φάσεις και ποικίλους στόχους: εισαγωγή στο έργο με παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού – ανάγνωση και σχολιασμός της αφήγησης – μετά-αναγνωστική δράση με περαιτέρω παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού και άλλες δραστηριότητες. Στο πλαίσιο των λεσχών προβλέπεται να πραγματοποιηθούν και επιπλέον βιωματικές δράσεις φιλαναγνωσίας με συμμετοχή σε σχετικά προγράμματα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Λάρισας.
Σήμερα βρισκόμαστε στα μισά της δεύτερης φάσης και δημοσιεύουμε από τη θέση αυτή ενημέρωση για την πορεία των λεσχών. Η λέσχη του Β επιπέδου ξεκίνησε τη λειτουργία της με την παρακολούθηση της ταινίας Το μόνον της ζωής του ταξείδιον (2001, σκηνοθεσία Λουκά Παπαστάθη με τον Ηλία Λογοθέτη), η οποία πλαισιώθηκε με άλλες πολυμεσικές εφαρμογές γύρω από την εργοβιογραφία του Βιζυηνού και το ρεαλιστικό ηθογραφικό διήγημα, καθώς και με αποσπάσματα από την παλαιά σειρά της ΕΡΤ Γεώργιος Βιζυηνός, Η σιωπή των αγγέλων (και οι δύο πηγές διαθέσιμες ελεύθερα στο διαδίκτυο). Για τους μαθητές έγινε έτσι ομαλότερο το πέρασμα στην κατανόηση του κειμένου του Βιζυηνού, το οποίο ωστόσο διαβάζεται με μεγάλο ενδιαφέρον και χωρίς να προκαλεί πολλές δυσκολίες. Οι μαθητές γνώρισαν όχι μόνο την προσωπικότητα του συγγραφέα, αλλά και την εποχή του μέσα από τις κινηματογραφικές και τηλεοπτικές αναπαραστάσεις της.
Οι ομάδες του Α επιπέδου παρακολούθησαν ταινίες τεκμηρίωσης με θέμα τη μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή και ειδικότερα την προσφυγιά και τον ξεριζωμό (ειδικές εκπομπές π.χ. του National Geographic και της ΕΡΤ, όλα διαθέσιμα στο διαδίκτυο και στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ). Περιηγήθηκαν επίσης και σε άλλους ιστοτόπους όπως του ΙΜΕ. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνθηκε η ανάγνωση του κειμένου του Δούκα, που επίσης διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον.
Οι εισαγωγικές φάσεις και στα δύο πρότζεκτ που οργανώθηκαν με τον τρόπο που αφηγηθήκαμε αποτέλεσαν πολύ καλές αφορμές για εμβάθυνση στα πρόσωπα και στα γεγονότα, για κατασκευή νέων γνώσεων, για συζητήσεις και ανταλλαγή απόψεων, είχαν δε εντέλει σημαντική προστιθέμενη αξία για τη συμβολή τους στον ψηφιακό, οπτικό, ιστορικό γραμματισμό των μαθητών, οι οποίοι κινητοποιήθηκαν στην απόκτηση δεξιοτήτων για χρήση ηλεκτρονικών πηγών και αναζήτηση στο διαδίκτυο και σε ιστοτόπους, στην ερμηνεία της εικόνας και όχι μόνο γραπτού κειμένου, στην αναγνώριση της αξίας του διαδικτύου ως υπερσυνόλου με πλούσια υλικά κάθε είδους που μπορούν ανά πάσα στιγμή να ικανοποιήσουν τις γνωστικές ανάγκες και προσδοκίες μας, αλλά και στην απόκτηση δεξιοτήτων γραμματισμού, διάκρισης δηλαδή της οπτικής γωνίας που κρύβεται πίσω από κάθε κείμενο (γραπτό, προφορικό) ή τεκμήριο γενικότερα (ταινία, ηχητικό αρχείο, κινηματογραφικό έργο, ιστότοπο κλπ.).
Η παρακολούθηση των ταινιών και γενικότερα της εισαγωγικής φάσης συνοδεύτηκε από την επεξεργασία, στο πλαίσιο μικρότερων ομάδων, ειδικών φύλλων εργασίας με τα οποία οι μεν μαθητές του Β επιπέδου εξήγαγαν, όπως όριζε ο σχεδιασμός, σημαντικά συμπεράσματα για την τραγικότητα της ζωής του Βιζυηνού, εξαιρετικά ενδιαφέρουσας μορφής του νεοελληνικού πνεύματος, αλλά και για την ιδιοτυπία της εποχής του και για τον τομέα της πνευματικής παραγωγής που εκπροσωπεί, το ηθογραφικό διήγημα. Οι δε μαθητές του Α επιπέδου τακτοποίησαν παλαιές και νέες γνώσεις τους για την μικρασιατική καταστροφή, για τη ζωή των Ελλήνων στη Μικρά Ασία και για τα ποικίλα δραματικά γεγονότα όπως ο εκτοπισμός κάποιων στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, που αποτελεί αφορμή της γένεσης του κειμένου.
Επόμενος στόχος των μαθητών είναι έπειτα από την ανάγνωση να συγγράψουν ένα ερμηνευτικό κείμενο κοινής αποδοχής και δημοσιεύσιμο που θα αποτυπώνει τον τρόπο και τα αποτελέσματα ανάγνωσης κάθε έργου. Στην τρίτη φάση θα πραγματοποιηθούν συσχετίσεις με άλλα κείμενα και έργα τέχνης όπως κινηματογραφικές ταινίες κλπ., αναζήτηση επιπλέον πηγών γραπτών και ηλεκτρονικών, συγκρίσεις με άλλες γενοκτονίες, συγκρίσεις με λογοτεχνικές παραγωγές άλλων χωρών κ.ο.κ.
