Πλήθος κόσμου από την εκπαιδευτική κοινότητα όλων των βαθμίδων της ευρύτερης περιοχής της Λάρισας, προσήλθε στο αμφιθέατρο του 4ου Δημοτικού Σχολείου Λάρισας, προκειμένου να παρακολουθήσει την ημερίδα της Επιστημονικής Ένωσης για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας (Ε.Ε.Π.Ε.Κ), η οποία ιδρύθηκε πρόσφατα με έδρα τη Λάρισα.
Όπως ανέφερε ο Πρόεδρός της και Σχολικός Σύμβουλος Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κ. Δημήτρης Κολοκοτρώνης, ηπρωτοβουλία ίδρυσης της Ε.Ε.Π.Ε.Κ., η οποία είναι ένωση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα,ανήκει σ’ έναν μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών, οι οποίοι ενδιαφέρονται για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση καινοτόμων δράσεων στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Βασικός στόχος της είναι η ανάπτυξη και προώθηση τεχνολογικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών για την εύρεση και την εφαρμογή των καταλληλότερων εκπαιδευτικών δράσεων. Για την Ε.Ε.Π.Ε.Κ., η εκπαιδευτική καινοτομία περιλαμβάνει δραστηριότητες που αφορούν όλες τις πτυχές της σχολικής ζωής και της μάθησης (π.χ. παιδαγωγικές προσεγγίσεις, διδακτικές μεθόδους και πρακτικές, εποπτικά μέσα, διδακτικό υλικό και τρόπους αξιοποίησής του, εκπαιδευτικές δράσεις, μελέτες, έρευνες, θέματα οργάνωσης και διοίκησης της εκπαίδευσης κ.ά.).
Για την πραγματοποίηση των στόχων της, συνέχισε ο κ. Κολοκοτρώνης, η Ε.Ε.Π.Ε.Κ. προτίθεται να διοργανώσει επιμορφωτικές δράσεις προς τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, όπως επίσης να διοργανώσει το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, στη Λάρισα στις 23-25 Οκτωβρίου 2015. Το συνέδριο, το οποίο διοργανώνεται σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής εκπαίδευσης, Προσχολικής Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής) και το Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας (Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας), τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων.Σκοπός του είναι να προωθήσει το γόνιμο και δημιουργικό διάλογο μέσα στην εκπαιδευτική κοινότητα καθώς και να θέσει τις βάσεις ευρύτερων προβληματισμών αναφορικά με την υιοθέτηση οποιασδήποτε μορφής εκπαιδευτικής καινοτομίας που έχει σχέση, είτε με τη διδασκαλία και τη μάθηση σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, είτε με κάθε άλλη πτυχή της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της σχολικής ζωής.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο κ. Ρίζος Χαλιαμπάλιας, Οργανωτικός Γραμματέας της ΕΕΠΕΚ, ο οποίος αναφέρθηκε στα πεπραγμένα της ένωσης κατά τους πρώτους 5 μήνες λειτουργίας της. Όπως είπε, δημιουργήθηκαν ομάδες εργασίας, πραγματοποιήθηκαν κάποιες επιμορφωτικές δράσεις, δημιουργήθηκε ο ιστότοπος www.eepek.gr, έγινε η προετοιμασία και ανακοινώθηκε το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας. Τις επιμορφωτικές δράσεις που πραγματοποιήθηκαν, παρακολούθησαν εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Θεσσαλίας.
Οι δράσεις αυτές αφορούσαν ενδοσχολική επιμόρφωση, διοργάνωση εργαστηριακών – βιωματικών επιμορφώσεων, τη συνδιοργάνωση του 1ου Περιφερειακού Διαγωνισμού Εκπαιδευτικής Ρομποτικής LegoWeDo, την επιμόρφωση εκπαιδευτικών Πληροφορικής, Νηπιαγωγών, Δασκάλων και καθηγητών που διδάσκουν Φυσικές Επιστήμες. Στις παραπάνω δράσεις τα μέλη της ΕΕΠΕΚ συμμετείχαν σαν επιμορφωτές χωρίς αμοιβή και χωρίς οικονομική επιβάρυνση των επιμορφούμενων.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η κ. Καστανίδου Σοφία, Υπεύθυνη Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων Λάρισας, η οποία τόνισε ότι η εκπαιδευτική καινοτομία εστιάζεται σε ενέργειες που εμπεριέχουν και προωθούν νέες αντιλήψεις για την εκπαίδευση σε τρεις διαστάσεις: α) στη χρήση νέων διδακτικών μέσων, β) στην εφαρμογή νέων διδακτικών προσεγγίσεων και κυρίως γ) στην αλλαγή αρχών και πεποιθήσεων.
Όπως τόνισε η κ. Καστανίδου, «καινοτομώ» δεν σημαίνει απαραίτητα ότι προσθέτω προγράμματα ή πρακτικές στο ρεπερτόριο μου. Σημαίνει ότι αλλάζω/προσαρμόζω τις υπάρχουσες πρακτικές δίνοντας έμφαση στο πώς θα αλλάξει ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων, όχι οι ρόλοι τους ή οι διαδικασίες που εφαρμόζουν στο πώς θα αλλάξει η κουλτούρα του σχολείου, όχι ο τρόπος οργάνωσης του. Σκοπός κάθε καινοτόμου δράσης είναι η βελτίωση του παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου.Καινοτομία είναι κάθε αλλαγή που οδηγεί σε κάτι καινούριο το οποίο δεν αποτελεί βίωμα του παρελθόντος.
Ο επόμενος ομιλητής, ο κ. Δαρόπουλος Απόστολος, Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, εστίασε στις προϋποθέσεις εφαρμογής της καινοτομίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευσηκαι ανέδειξε εκείνες που είναι απαραίτητες για την ουσιαστική εφαρμογή καινοτομιών στο σημερινό δημοτικό σχολείο. Όπως τόνισε, ηκοινωνικοπολιτισμική και επιστημολογική διάσταση στο επίπεδο του σχεδιασμού των καινοτόμων δράσεων κατέχουν κυρίαρχο ρόλο.
Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων για εκπαιδευτικές αλλαγές στο μικρο-επίπεδο του σχολείου, η διαμόρφωση ενός κατάλληλου εκπαιδευτικού πλαισίου και η σημαντικότητα του ρόλου, τόσο του διευθυντή όσο και των εκπαιδευτικών, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχή έκβαση μιας τέτοιας προσπάθειας.
Στη συνέχεια, παρουσιάστηκαν κατά σειρά έξι παραδείγματα εκπαιδευτικής καινοτομίας σε διάφορες εκπαιδευτικές ειδικότητες και βαθμίδες. Πρώτο παράδειγμα αποτέλεσε η εκπαιδευτική ρομποτική και η διδασκαλία μαθημάτων που ανήκουν στο πεδίο STEM (science-technology-engineering-mathematics), με ομιλητή τον κ. Γιάννη Μπαρά, εκπαιδευτικό Πληροφορικής, ο οποίος πραγματοποίησε σύντομη ανάπτυξη του μοντέλου της Διερευνητικής Μάθησης (Inquiry Based Science Education-IBSE), με διαθεματική προσέγγιση της γνώσης και παρουσίασε ενδεικτικά σενάρια μαθημάτων που ανήκουν στο πεδίο CS-STEM, κατάλληλα για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Ένα δεύτερο παράδειγμα εκπαιδευτικής καινοτομίας παρουσίασε η κ. Νίκου Θεοδώρα, Σχολική σύμβουλος πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία αναφέρθηκε στην καινοτομία στην ξενόγλωσση πολιτική και το ενιαίο πρόγραμμα σπουδών για όλες τις γλώσσες. Στο πλαίσιο της εισήγησής της, η κ. Νίκου παρουσίασε το Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών για τις ξένες γλώσσες, το οποίο αποτελεί καινοτομία διότι για πρώτη φορά αναφέρεται σε όλες τις γλώσσες που διδάσκονται στο ελληνικό σχολείο, είναι αποτέλεσμα συνεργασίας επιστημονικών ομάδων των ξενόγλωσσων τμημάτων των πανεπιστημίων της Αθήνας (ΕΚΠΑ) και της Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) καθώς και εκπαιδευτικών, αποσκοπεί στη σύνδεση της διδασκαλίας με το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας και προσβλέπει στην προστασία της γλωσσικής πολυμορφίας και στην προώθηση της γλωσσομάθειας.
Ως 3ο παράδειγμα εκπαιδευτικής καινοτομίας, η κ. Παπαδημητρίου Άρτεμις, Σχολική Σύμβουλος Προσχολικής εκπαίδευσης, ανέφερε την αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση(η τεχνική της ορατής σκέψης). Όπως τόνισε, τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται στο πεδίο της τυπικής εκπαίδευσης μια μορφή εκπαίδευσης, η οποία στηρίζεται στην αξιοποίηση της τέχνης (λογοτεχνία, μουσική, κινηματογράφος, εικαστικά, θέατρο, χορός κλπ.) για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Η εκπαίδευση μέσα από την τέχνη συνίσταται στην παρεμβολή έργων τέχνης σχετικών με το αντικείμενο της διδασκαλίας, στο πλαίσιο επεξεργασίας ενός μαθησιακού αντικειμένου. Μέσα από την προσέγγιση των έργων τέχνης τα νοήματα των έργων αποκαλύπτονται και στη συνέχεια αξιοποιούνται ως αφόρμηση για την βαθύτερη προσέγγιση των εξεταζόμενων θεμάτων. Η τεχνική της ορατής σκέψης είναι μία εναλλακτική, απλή, ευέλικτη και οικονομική, από άποψη χρόνου, τεχνική που αφορά όλες τις μορφές τέχνης και έχει ένα διπλό στόχο: αφενός, να εμβαθύνει στο αντικείμενο μάθησης και από την άλλη να καλλιεργήσει τη κριτική και δημιουργική σκέψη των μαθητών. Στη συνέχεια η κ. Παπαδημητρίου παρουσίασε τον τρόπο αξιοποίησης της τεχνικής της ορατής σκέψης στο νηπιαγωγείο.
Κατόπιν, η κ. Βαϊούλη Ποθεινή, εκπαιδευτικός ειδική αγωγής και μέλος του Δ.Σ. της Ε.Ε.Π.Ε.Κ. παρουσίασε το 4ο παράδειγμα Εκπαιδευτικής Καινοτομίας: τη Διασύνδεση μουσικής και εκπαίδευσης ως νέο δρόμο μάθησης. Στόχος της ήταν να παρουσιάσει βασικές αρχές και τεχνικές που μπορούν να στηρίξουν την ένταξη μαθητών με ειδικές ανάγκες στην καθημερινότητα του δημόσιου σχολείου με βάση τις δυνατότητες τους. Έμφαση δόθηκε στη χρήση της μουσικής, του χορού, της ζωγραφικής και της κίνησης, ως μέσων διδασκαλίας, προκειμένου αφενός να επιτευχθεί υψηλότερος βαθμός αφομοίωσης των γνωστικών αντικειμένων από τους μαθητές που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες και αφετέρου να δημιουργηθούν πιο ευνοϊκές συνθήκες για την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού που υφίστανται οι μαθητές με ειδικές ανάγκες.
Στην παρουσίαση συζητήθηκε σύντομα μία μελέτη περίπτωσης που βασίζεται στις αρχές του Καθολικού Σχεδίου για Μάθηση (UniversalDesignforLearning) για τη χρήση ευέλικτων μέσων παρουσίασης, έκφρασης και συμμετοχής όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία σύμφωνα με τις δυνατότητές τους.
Μια ενδιαφέρουσα καινοτομία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, το Μαθητικό Διαγωνισμό EUSO, παρουσίασε ως 5ο παράδειγμα Εκπαιδευτικής Καινοτομίας ο κ. Νάκος Δημήτριος, Φυσικός, Υπ. Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών Λάρισας. Η EuropeanUnionScienceOlympiad (EUSO), είπε ο κ. Νάκος, είναι ένας διαγωνισμός που πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, διοργανώνεται από την Πανελλήνια Ένωση Υπευθύνων Εργαστηριακών Κέντρων Φυσικών Επιστημών (ΠΑΝΕΚΦΕ) και απευθύνεται σε μαθητές Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ. Ο διαγωνισμός αυτός είναι καθαρά πειραματικός και απαιτεί κριτική σκέψη, παρατηρητικότητα, θεωρητική κατάρτιση και ιδιαίτερες δεξιότητες, ώστε οι μαθητές να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στις εργαστηριακές ασκήσεις Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας που καλούνται ν΄ αντιμετωπίσουν.
Οι μαθητικές ομάδες, που σε διαδοχικές φάσεις αξιολόγησης προκρίνονται από κάθε χώρα, συμμετέχουν στην “Ευρωπαϊκή Ολυμπιάδα Επιστημών-EUSO”, που κάθε χρόνο πραγματοποιείται σε διαφορετική Ευρωπαϊκή χώρα (διοργανώτρια χώρα της EUSO 2014 ήταν η Ελλάδα). Ο διαγωνισμός δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να προσεγγίσουν τις φυσικές επιστήμες μέσα από το πείραμα, να κατανοήσουν έννοιες που διδάχτηκαν θεωρητικά, να δουν την εφαρμογή τους στην πράξη, να απομυθοποιήσουν το εργαστήριο, να γνωρίσουν μαθητές με κοινά ενδιαφέροντα αλλά, κυρίως, να δραπετεύσουν για λίγο απ’ την ανιαρή ομολογουμένως μαθητική τους καθημερινότητα, σ’ ένα θεωρητικο-κρατούμενο ακόμα σχολείο, παίρνοντας μέρος σε καινοτόμες δράσεις που αποτελούν την ουσία της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στη συνέχεια, ακολούθησε παρουσίαση της περσινής διοργάνωσης της EUSO 2014 από την Ελλάδα.
Έκτοπαράδειγμα Εκπαιδευτικής Καινοτομίας αποτέλεσε η παρουσίαση του κ.Καρασίμου Ζήση, Εκπαιδευτικού δευτεροβάθμιας, μέλος Δ.Σ. της Ε.Ε.Π.Ε.Κ., ο οποίος αναφέρθηκε στη δομή και τις υπηρεσίες του Διαδικτύου και στο μοντέλο Πελάτη – Εξυπηρετητή μέσα από παιχνίδι ρόλων, στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος «Εφαρμογές Πληροφορικής» της Α’ Λυκείου.
Για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη κατανόηση και εμπέδωση της ύλης, αντί της θεωρητικής παραδοσιακής διδασκαλίας, έγινε πρώτα προβολή δύο επιλεγμένων σύντομων βίντεο συνολικής διάρκειας 6 λεπτών, κατόπιν έγινε επεξήγηση ορισμένων κομβικών σημείων των βίντεο για 4 λεπτά και στη συνέχεια ο διδάσκων εξήγησε στους 26 μαθητές της τάξης, πως θα διεξαχθεί η δραστηριότητα.
Στο τέλος έγινε μια ανατροφοδότηση από τον διδάσκοντα για τογνωσιακό αντίκτυπο που είχε η βιωματική αυτή δραστηριότητα τους μαθητές και κυρίως αν και κατά πόσο τους βοήθησε να κατανοήσουν τον τρόπο που γίνεται η επικοινωνία στο Διαδίκτυο με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Όλα αυτά τα παρουσίασε ο κ. Καρασίμος σ΄ ένα συνοπτικό και περιεκτικό βίντεο.
Τέλος, το μελλοντικό σχεδιασμό της Ένωσης παρουσίασε ο κ. Λιόβας Δημήτριος, Υπ. ΚΕ ΠΛΗΝΕΤ Λάρισας και Αντιπρόεδρος της Ε.Ε.Π.Ε.Κ. Στα μελλοντικά σχέδια της Ε.Ε.Π.Ε.Κ., μεταξύ άλλων, συγκαταλέγονται:
Η υλοποίηση ενημερωτικών ημερίδων, προκειμένου να ενημερωθούν οι εκπαιδευτικοί και να κινητοποιηθούν προς την κατεύθυνση της προώθησης της Εκπαιδευτικής καινοτομίας.
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση δράσεων (ενημερωτικές ημερίδες, ομιλίες, κ.λπ.), προς την κατεύθυνση της διασύνδεσης της εκπαιδευτικής καινοτομίας με την Κατάρτιση και την Αγορά Εργασίας.
Η δημιουργία τράπεζας καινοτόμων δράσεων – μητρώου καινοτόμων εκπαιδευτικών – εκπαιδευόμενων, ώστε να είναι εφικτή η άμεση και αποτελεσματική διάδοση καινοτόμων πρακτικών.
Καθιέρωση του Πανελλήνιου Συνεδρίου για την προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας ως τον θεσμό που απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων και όλων των ειδικοτήτων και αποσκοπεί στην εξύψωση του μορφωτικού επιπέδου των μαθητών.
Θέσπιση «Βραβείου Καινοτομίας», σε κάθε μια από τις 3 βαθμίδες εκπαίδευσης, ως αποτέλεσμα της ψήφισης των 3 καλύτερων εργασιών του Συνεδρίου από την Κριτική και Επιστημονική Επιτροπή, αλλά και από τους συμμετέχοντες του Συνεδρίου.
Ο σχεδιασμός και η οργάνωση καινοτόμων επιμορφωτικών προγραμμάτων (ως προς το αντικείμενο, τη μεθοδολογία εκπαίδευσης, τη δομή και οργάνωση, τα κίνητρα, τους συμμετέχοντες, κλπ.).
Η δημιουργία και καλλιέργεια της καινοτομικής συνείδησης στην καθημερινή μαθησιακή διαδικασία όλων των εκπαιδευτικών, μέσω διοργάνωσης καινοτόμων μαθητικών φεστιβάλ – διαγωνισμών και εκθέσεων σχετικών με την καινοτομία στο σχολικό περιβάλλον ή στη σχολική κοινότητα.
