Το 15αύγουστο πανηγυρίζει στην περιοχή των Γόννων και στη θέση «Τσικιλέκι» το ‘ξωκκλήσι της Παναγίας, αφιερωμένο στην «Κοίμηση της Θεοτόκου». Το μικρό αυτό και ταπεινό εκκλησάκι που βρίσκεται στις νότιες παρυφές του Κάτω Ολύμπου και σε μια πανέμορφη θέση που αγναντεύει πανοραμικά όλη την ΒΑ πλευρά της Θεσσαλίας και την εύφορη πεδιάδα που ξανοίγεται μπροστά.
Ένα σύντομο ιστορικό της «Παναγίας»
Το ενδιαφέρον της ιστορία της «Παναγίας» δεν εστιάζεται στην αρχιτεκτονική της, ούτε στην παλαιότητά της, αλλά στην σύνδεσή της με την γέννηση και ανάπτυξη του τοπικού κοινωνικού κινήματος.
Στην ανάρτηση που κάναμε (FB Δημήτρη Μπάρμπα) στην ομάδα Γενικής Ιστορίας και Λαογραφίας, προς 3 Αυγούστου 2015 με τίτλο «Χρονολογία γέννησης του ΟΛΥΜΠΟΥ Γόννων;» αναφερθήκαμε επιγραμματικά για τον «Φιλανθρωπικό Σύλλογο Γόννων».
Στο τέλος προς δεκαετίας του ’30 με αρχές της δεκαετίας του ’40, στο Δερελί (Γόννοι), δημιουργήθηκε από τους προοδευτικούς – δημοκρατικούς νεολαίους μία συλλογικότητα με το όνομα «Φ ι λ α ν θ ρ ω π ι κ ό ς Σ ύ λ λ ο γ ο ς», που ήταν μια αληθινή κυψέλη δημιουργίας. Πολλές οι δράσεις της που κάποιες παραμένουν ανεξίτηλες στο πέρασμα του χρόνου, όπως τα Καρναβάλια, οι Χοροί, τα Θεατρικά, το κ τ ί σ ι μ ο τ η ς «Π α ν α γ ί α ς» στη θέση Τσικιλέκι, κ.λπ.
Υπάρχουν καταγεγραμμένες αρκετές μαρτυρίες και δημοσιεύσεις για την διαμόρφωση της περιοχής και το κτίσιμο της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην «Κοίμηση της Θεοτόκου», από τον «Φιλανθρωπικό Σύλλογο».
Εκείνοι οι νέοι του Συλλόγου δέχονταν μια κακόβουλη και έντονη επίθεση από τους αντιδραστικούς και συντηρητικούς κατοίκους, ακούγοντας «τα χίλια μύρια». Τι αδιάφορους δεν τους είπαν, τι τεμπέληδες, τι απάτριδες, τι άθεους καθώς και με άλλα πολλά επίθετα τους «στόλιζαν» καθημερινά. Βέβαια όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί δεν είχαν καμία βάση. Απάντηση σ’ όλα αυτά υπήρξαν οι πράξεις και τα έργα του Συλλόγου. Για το επιχείρημα της αθεΐας επιλέχτηκε η καλύτερη απάντηση που ήταν το κτίσιμο της εκκλησίας στο Τσικιλέκι. Για να περιγράψουμε αυτήν την δράση του «Φιλανθρωπικού» επιλέξαμε σαν βασική πηγή της αναφοράς την δημοσίευση άρθρου στην εφημερίδα του Μορφωτικού Συλλόγου Γόννων (Μάη-Ιούνη 1988):
«Η ιστορία προς περιοχής – Τσικιλέκι – ξεκινάει περίπου το 1932-33, όταν ο τότε πρωτοπόρος φιλανθρωπικός Σύλλογος που δημιουργήθηκε, είχε την έμπνευση να αξιοποιήσει και να διαμορφώσει αυτό το όμορφο φυσικό τοπίο. Το Δ.Σ. εκείνου του συλλόγου που για την ιστορία αναφέρουμε τα ονόματα προς προς τα θυμούνται οι γεροντότεροι αποτελούνταν από προς: Οικονομίδη Γιώργο, Γεροζήση Κυριάκο, Βαλασσόπουλο Βασίλη, Σταυριανόπουλο Παναγιώτη και Γκούθα Γιώργο[1]. Με πρωτοβουλία λοιπόν αυτών των ανθρώπων και με τη βοήθεια και άλλων συγχωριανών προς και με τα πενιχρά μέσα προς εποχής εκείνης, αποφάσισαν να αξιοποιήσουν το χωράφι που δώρισε για το σκοπό αυτό η οικογένεια Ολυμπίας Αποστ. Κοντογιάννη[2].
Έτσι άρχισε η διαμόρφωση κτίζοντας ντουβάρια για την στήριξη των χωραφιών, φυτεύτηκαν δέντρα πολλά απ’ τα οποία ζούνε και σήμερα, συγκεντρώθηκε το νερό[3] και κτίστηκε βρύση και στο τέλος κτίστηκε το μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στην Παναγία. Για πολλά χρόνια η περιοχή αυτή ήταν τόπος αναψυχής και ξεκούρασης για προς Γοννιώτες.
Προς πληροφορηθήκαμε εκεί πήγαιναν για παραθέριση και προς οικογένειες που είχαν αρρώστους και ιδιαίτερα φυματικούς.
Η περιοχή έσφυζε από ζωή και ζωντάνια και το τριήμερο του δεκαπενταύγουστου που ήταν το πανηγύρι προς Παναγίας. Προς μέρες αυτές ολόκληρο το χωριό ανηφόριζε στο Τσικιλέκι για να γιορτάσει την Παναγία να πιεί κρύο νερό να δροσιστεί, να ξεκουραστεί για λίγο και με νέες δυνάμεις να συνεχίσει τη δουλειά του που κυρίως ήταν το μάζεμα του καπνού.
Πέρασαν έτσι κάμποσα χρόνια όπου ο τόπος προς γνώρισε όμορφες μέρες. Σιγά σιγά και ιδιαίτερα μετά το 1965 άρχισε η εγκατάλειψη…».
Το άρθρο τελείωνε με την πρόταση του Δ.Σ. του Μορφωτικού Συλλόγου προς «την Κοινότητα, την Εκκλησία και κάθε φιλοπρόοδο άνθρωπο» να συμβάλλει για την ανάπλαση και αξιοποίηση του χώρου.
Η εκκλησία με «Κοινωνικά φρονήματα»
Η Παναγία στο Τσικιλέκι χαρακτηρίστηκε «α ρ ι σ τ ε ρ ή», γιατί την πρωτοβουλία κατασκευής της πήραν οι προοδευτικοί, δημοκρατικοί νέοι του Δερελιού (Γόννων) που δρούσαν μέσα από τον Σύλλογο που είχαν δημιουργήσει το 1930 περίπου. Η εμπάθεια, το μίσος, η έλλειψη δημοκρατικής συμπεριφοράς, παντρεμένη και με την βλακεία μπορεί να δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα μισάνθρωπης συμπεριφοράς.
Στην περίοδο της χούντας, η πατριδοκάπηλη, ξενοκίνητη κυβέρνηση των συνταγματαρχών προσπάθησε με τους χαφιέδικους μηχανισμούς – κυβερνητικούς και παρακρατικούς – να σβήσει κάθε τι που θύμιζε στον Λαό μας το δημοκρατικό και προοδευτικό παρελθόν του. Ατελείωτα είναι αυτά τα γεγονότα που πολλές φορές έπαιρναν διαστάσεις κωμικοτραγικές. Κωμικές για την επίσημη κυρίως επιχειρηματολογία που χρησιμοποιούσαν και τραγικές για κείνους που τις βίωναν με διώξεις και κάθε είδους κυνηγητό.
Ανάμεσα σ’ αυτά έργα που η συλλογική μνήμη διατηρεί ζωντανά στους Γόννους, ήταν το ‘ξωκκλήσι της «Παναγίας» στο Τσικιλέκι. Τα μαύρα εκείνα χρόνια, η πανέμορφη αυτή γωνιά της περιοχής μας, αφέθηκε στην τύχη της, με συνέπεια συστηματικά να υποβαθμίζονται και να καταστρέφονται οι υποδομές (εκκλησία, βρύση, ντουβάρια αντιστήριξης, δέντρα, κ.ά.).
Τότε η φτώχεια ήταν παρούσα και εκδηλωνόταν κυρίως με τον υποσιτισμό. Ήταν μεγάλο ευτύχημα για τους γονείς, αν κατάφερναν τα συνήθως λιπόσαρκα παιδιά τους να πάνε σε μια κατασκήνωση όχι μόνο για διακοπές, αλλά κυρίως για την πιο ολοκληρωμένη διατροφή. Διαπιστώνοντας αυτήν την ανάγκη ο παπά Θύμιος, ιερέας της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής, πρότεινε την δημιουργία κατασκήνωσης για τα παιδιά του χωριού στο Τσικιλέκι λόγω της πολύ καλής θέσης της περιοχής, του καλού νερού, του ξερού κλίματος και της κοντινής απόστασης. Απευθυνόμενος στην Μητρόπολη, στην Κοινότητα και σε κάθε αρμόδιο φορέα προσπάθησε να υλοποιήσει το όραμά του. Τότε άστραψε και βρόντησε. Κάποιοι «εθνικόφρονες ψευτοπατριώτες» κατήγγειλαν τον παπα-Θύμιο στον διορισμένο Δεσπότη[4] και στις Αρχές πως προσπαθεί να αναβαθμίσει και να αναδείξει την «… Α ρ ι σ τ ε ρ ή » Παναγία. Το γεγονός αυτό και την προσπάθεια δίωξής του γι’ αυτόν τον λόγο, το κατήγγειλε ο ίδιος ο ιερέας αποκρούοντας αυτήν την σαθρή επιχειρηματολογία, στην Κυριακάτικη λειτουργία …
Ο χαρακτηρισμοί που χρέωναν οι κυρίαρχοι κύκλοι στους κοινωνικούς αγωνιστές ή στους τόπου, όπως το παραπάνω παράδειγμα ή η αναφορά πως το χωριό μας ήταν «μικρή Μόσχα»[5], μάλλον τίτλος τιμής υπήρξε παρά στιγματισμός,
Τέτοιες συντηρητικές, αντιδιαλεκτικές αντιλήψεις κάποιων ανθρώπων – που δυστυχώς υπάρχουν σε κάθε εποχή – καθήκον μας είναι να τις αντιπαλεύουμε. Όταν μάλιστα αφήνουμε να παίρνουν και μαζικά χαρακτηριστικά καταλήγουν να γίνονται μισάνθρωπες. Αυτά είναι τα παραδείγματα που πρέπει να αντλούμε από την ιστορία και έτσι θα πρέπει να την αντιλαμβανόμαστε, ως ζώσα και γειωμένη στο σήμερα και όχι να την μετατρέπουμε ως έκθεμα στα μουσεία.
[1] Οι νέοι αυτοί εμφορούνταν από τις νεαρές τότε σοσιαλιστικές ιδέες και όπως γνωρίζουμε πλέον την ολοκληρωμένη βιογραφία τους, οι τέσσερεις αφιέρωσαν την ζωή τους και οι τρείς την έδωσαν γι’ αυτές τις ιδέες. Τους δύο (Παναγιώτη Σταυριανόπουλο πέθανε από την πείνα στον Άη Στράτη το 1942 και τον Γιώργο Γκούθα εκτελέστηκε στο Κούρνοβο το 1943) τους γνωρίσαμε στο αναρτημένο κείμενο με τίτλο «Οι δικοί μας Άγιοι». Ο Κυριάκος Γεροζήσης σκοτώθηκε μαχητής του ΔΣΕ το 1948 και ο Γιώργος Οικονομίδης που τον θυμούνται οι παλιότεροι γύρισε στα ’80 περίπου από την πολιτική προσφυγιά (ΕΣΣΔ) και ο Βαλασσόπουλος Βασίλης κυνηγήθηκε με τις δίκες του Γ΄Ψηφίσματος.
[2] Η Ολυμπία Αποστ. Κοντογιάννη, με το (προσωνύμιο Καλόγρια) επειδή θήτευσε για κάποιο διάστημα σε μοναστήρι, δώρισε το κτήμα της που δίπλα είχε και μια δροσερή πηγή, για τον σκοπό αυτό αφού είχε κάνει «τάμα».
[3] Υπήρχε πηγή που το νερό της «χάθηκε αφού πειράχτηκε» από παρέμβαση, κατά την περίοδο των έργων διαμόρφωσης του χώρου 1999-2000.
[4] Δεσπότης ήταν ο Θεολόγος Πασχαλίδης διορισμένος από τους εγκάθετους της χούντας. Στις 11/5/1967, προτάσει της χούντας, με Βασιλικό Διάταγμα (Β.Δ.) διορίζονται (!) τα μέλη της 8μελούς «Αριστίνδην» Συνόδου μέλη, που διόρισαν με την σειρά τους «δικούς τους μητροπολίτες».
[5] Η αναφορά γίνεται σε δίκη χωριανών μας, που δικάζονταν με το δολοφονικό, εμφυλιοπολεμικό Γ΄ Ψήφισμα και τον Ν. 509.
