Της Κωνσταντινιάς Πατσή*
Στις 15 Οκτωβρίου γιορτάζεται η Διεθνής Ημέρα Αγρότισσας, που καθιερώθηκε το 2007, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, προκειμένου να υπενθυμίζει κάθε χρόνο τη συμβολή της γυναίκας στην αγροτική παραγωγή και την κοινωνία.
Ο στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι διττός: αφενός αποσκοπεί στην αφύπνιση της διεθνούς κοινής γνώμης ως προς τα προβλήματα που καλούνται οι γυναίκες της «υπαίθρου» να αντιμετωπίσουν στον καθημερινό τους βίο, αφετέρου στοχεύει στον εορτασμό και στην απόδοση τιμής στις γυναίκες αυτές για τη συνεισφορά τους στο σύνολο της αγροτικής οικονομίας.
Γυναίκα αγρότισσα: δύο λέξεις με πολλαπλούς ρόλους, σύνθετο περιεχόμενο, βαθιά νοήματα. Η προσφορά της «μοναδική», η αξία της «διαχρονική», ο ρόλος της «πολύπλευρος»: «μαχητής της ζωής», «στυλοβάτης της ελληνικής οικογένειας», «πρωταγωνιστής της οικονομικής ζωής».
Καρτερόψυχη, Λεβεντοκόρη από των Τιτάνων τη γενιά βγαλμένη.
Κρατάς στα ροζιασμένα χέρια σου του άροτρου τη σιδερένια τη λαβή κι οργώνεις , τη φτώχεια και την πείνα βαθειά στο χώμα θάβεις…Είναι η σπορά σου ραντισμένη με ιδρώτα και το ψωμί ολόγλυκο στα πικραμένα χείλη…Κι όλο μετράς του ήλιου το περπάτημα, με της οργιάς το μπόι.
Στο σπιτικό σου να γυρίσεις λίγο πριν βασιλέψει και τα μικρά παιδιά σου, σαν κλώσσα να μαζέψεις…Φωτιά ν’ ανάψεις το σπιτικό να ζεσταθεί, τσουκάλι στην πυροστιά να μαγειρέψεις…
Έπειτα στο στάβλο τα ζωντανά για να παχνιάσεις και το ψωμί τελείωσε, αποβραδίς προζύμι ν’ αναπιάσεις, πολύ πρωί στη σκάφη να ζυμώσεις, τι έχεις στόματα πολλά για να ταΐσεις…Δεν ξεκουράζεσαι ποτέ, σαν μέλισσα ολημερίς χτίζεις καινούργιους κόσμους και τις βραδιές στον αργαλειό, στ’ αδράχτι και τη ρόκκα…
Χρυσόγονη, τα ροζιασμένα χέρια σου φιλώ μ’ ευγνωμοσύνη, έναν λαό ολόκληρο στις πλάτες σου σηκώνεις, ευλογημένη πάντοτε, Μητέρα όλου του κόσμου…1
Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 1938 στην εφημερίδα ΚΗΡΥΞ σκιαγραφεί τις γυναίκες στη Θεσσαλία τονίζοντας μια ακόμη προσφορά τους στο έθνος ,τη συμμετοχή τους στον αγώνα για την ανεξαρτησία. Πιο συγκεκριμένα στο άρθρο αναφέρονται τα εξής:
ΟI ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Νοικοκυρές, μητέρες, αφοσιωμέναι, άξιαι, σύζυγοι πισταί, εργάτιδες, επιστήμονες, μουσικοί, ηρωίδες είναι αι τωριναί θεσσαλαί. Βλέποντας τες νοιώθεις καλά τους περισσότερους μύθους. Τις παρουσιάζουν μάλιστα νεράιδες ξελογιάστρες.
Και δεν είναι ψέματα…….με τους λεπτούς και επιτακτικούς συνάμα τρόπους των σε μαγεύουν, σε θέλγουν, σε σέρνουν κοντά τους, σκλάβο τους για πάντα και χωρίς εσύ να το καταλαβης, σαν υπνωτισμένος τις ακολουθείς και τις υπακούεις στις θελήσεις των , χωρίς αυταί να σε διατάσσουν. Σε μαγνητίζουν χωρίς να το καταλάβης.
Γιατί απλούστατα ξέρουν γλυκά να σου φέρωνται και σαν παιδί σε μεταχειρίζονται τόσο, που και παιδί γίνεσαι και τις ακούς. Αυτή είναι η τέχνη τους απλή και δύσκολη.
Γι αυτό και οι ξενητευμένοι συμπατριώτες γυρίζουν στην πατρίδα τους για να παντρευθούν. Και θεωρούν μεγάλην αμαρτίαν να πάρουν ξένην.
Θαρρούν πως απιστούν στην πατρίδα τους. Παντρεύονται και πάλι φεύγουν. Με τώρα δεν είναι στα ξένα πια, είναι γλυκιά τώρα η ξενητειά, γιατί μαζί τους θα είναι ολόκληρη η Θεσσαλία και τα έθιμα της, η γυναίκα τους, και το σπίτι τους τώρα βωμός της Θεσσαλίας γίνηκε.
Αι Θεσσαλαί είναι και πατριώτισσες. Αι γυναίκες της θεσσαλικής επαναστάσεως του 1878 Ομηρικαι ηρωίδες γένηκαν.
Ηρωίδες υπερφυσικαί, εφάμιλλαι των παλαιών της πατρίδος των κατοίκων, των Λαπιθών και των Κενταύρων. Πολεμούν σαν άνδρες πλάι με τους άνδρας , άφοβοι και ατρόμητοι. Και έτσι μας παρουσιάζεται η Σουίπαινα, η Παπαθανάσαινα Μυτριάνου, η υπηρέτρια του Α. Βαρσαδάνη Ελένη και 70 περίπου γυναίκες που αγωνίζονται στη μάχη της Μακρυνίτσης. Μα η πιο καλή η Μαργαρίτα Μπασδέκη το πρωτοπαλλήκαρο της Μακρυνίτσας , (η ηρωις , που αψηφώντας τον κίνδυνον μέσα από τα βόλια των εχθρών στήνει υπερήφανα την ελληνικής σημαία , μένει ακλόνητη. Όλοι, Έλληνες και ξένοι, την θαυμάζουν και για χαρι της οι ξένοι ενισχύουν τους Έλληνας, όπως η ιστορία λέει:
_Λόχος εξ 70 (εβδομήκοντα) περίπου γυναικών, άμα τη ενάρξει της συμπλοκής , πυρετωδώς ειργάσθη προς ανέγερσιν προχείρων αναχωμάτων επί του Σαρακηνού. Μια εξ αυτών η ποιμενίς Μαργαρίτα , η Μπουμπουλίνα της Μακρυνίτσης με την ποδιάν πλήρη φυσιγγίων και με το όπλον εις χείρας περιήρχετο τον προμαχώνα περιθάλπουσα και παρηγορούσα τους τραυματιζομένους , ενθαρρύνουσα δε τους δειλιώντας πολεμιστάς.
Για του Χριστού την πίστην την αγίαν
Για της πατρίδος την ελευθερίαν
Ο υιός του Γάλλου ναυάρχου εν Θεσσαλονίκη ορμουσης Γαλλικής μοίρας επισκεφθείς μετά τινα χρόνον τους επαναστάτας εζήτησε να ίδη την νεαράν ηρωίδα , μαθών δε την εις τον αγώνα συμμετοχήν της παρα το πλευρόν του αδελφού της, ανέκραξεν ασπασθείς ευλαβώς την χείραν της
« έθνος ούτινος αι παρθέναι αγωνίζονται υπέρ της ελευθερίας , ως η ηρωίς αυτή , είναι άξιον της βοηθείας του πεπολιτισμένου κοσμου»
Ευώδης ζέφυρος , συγκομίζων εκ του Σαρακηνου τα αρωματα του ελελισφάκου και του εραγάνου περιλούει το πρόσωπον μου και εις τας τρομώδεις αναπαύσεις του διακρίνω την φωνήν της Μαργαρίτας
« Βαρείτε παιδιά»
Μετά δέους ατενίζω, ω πάνοπλη κόρη, προς το απαλόν στήθος σου όπερ ωσσι δια ταινίας μεγαλόσταυρου κοσμεί ο ψυχρός αορτήρ της σπάθης σου και έκθαμβος αναπολώ παρελθούσας εποχάς του Ελληνικού μεγαλείου.
Και όταν υπερηφάνως κατέθετες την διάτρητον εκ των εχθρών σφαιρών σημαίαν της επαναστάσεως προ των ποδών του Βασιλέως της Ελλάδος εφαίνεσο μάλλον ως όντι υπερφυσικόν , ως ηρωις, αμαζών του αρχαίου , ως προσωποποίησις της καλής Θεσσαλίας.
Ηδυνάμην να αριθμήσω και πλήθος συγχρόνων , αι οποίαι τιμούν το Θεσσαλικόν όνομα εν τη ξένη ως επιστήμονες και μουσικοί και να σας περιφέρω εις τα διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα, τα οποία ήρχισαν με μόνον την καλήν διάθεσιν και ατομικήν εργασίαν και υλικήν βοήθειαν εκ του μηδενός , άνευ σχεδόν κεφαλαίων, και τα οποία διατηρούνται μέχρι σήμερον , ως το άσυλον του παιδιού και τα παρόμοια.
Αλλά αναγκάζομαι να σταματήσω. Ίσως εμακρηγόρησα, αλλά παρωδούσα το λαϊκόν δίστιχον μπορώ δια τας Θεσσαλάς να πω:
Άρχισε γλώσσα να λαλής και το τραγούδι ας τρέχη
Γιατί ο έπαινος των είναι πολύς
Και τελειωμό δεν έχει
ΠΗΓΗ, Εφημερίδα ΚΗΡΥΞ, 1 Φεβρουαρίου 1938
Βιβλιογραφία
Διεθνής Ημέρα της Αγρότισσας η 15η Οκτωβρίου, kathimerini.gr
«15η Οκτωβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας Αγρότισσας» anatolh.com
Αφιέρωμα στην Ελληνίδα Αγρότισσα. thanorama.gr
Τρύγος στη Ραψάνη 1973. Φωτογραφία του Τάκη Τλουπα
* Η Κωνσταντινιά Πατσή είναι Διευθύντρια του ΓΕ.Λ Τυρνάβου. Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κάτοχος Μεταπτυχιακού διπλώματος Master of Business Administration (MBA) του Staffordshire University
