Τρεις στους τέσσερις είναι άνθρωποι που μετανάστευσαν στη Γερμανία μετά το 2010. Κυνηγημένοι από την άγρια κρίση που μαστίζει την Ελλάδα αναζήτησαν εκεί μια καλύτερη τύχη, όχι όμως πάντοτε επιτυχώς: Δεν είναι λίγοι εκείνοι που μένουν άνεργοι για καιρό ή υφίστανται άγρια εκμετάλλευση δουλεύοντας αδήλωτοι, με εξευτελιστικές αμοιβές, υπό άθλιες συνθήκες που ενίοτε αγγίζουν τα όρια της σύγχρονης δουλείας. Κάποιοι μέσα από αυτές τις διαδρομές καταλήγουν εξαντλημένοι να αναζητούν τον εαυτό τους στα αντικαταθλιπτικά και στην ψυχανάλυση. Με το θέμα ασχολήθηκε πρόσφατα και η Deutsche Welle.
Οι Ελληνες ασθενείς αποτελούν το 15% όσων επισκέπτονται τα Εξωτερικά Ιατρεία Ψυχικής Υγείας ΙΙ του Humboldt, τα οποία δέχονται σχεδόν τους μισούς ψυχικά ασθενείς ολόκληρου του Βερολίνου…
Από την επαρχία
Προέρχονται κυρίως από την ελληνική επαρχία, έχουν χαμηλή μόρφωση και είναι ανειδίκευτοι, όμως ανάμεσά τους υπάρχουν αρκετοί με σημαντικούς τίτλους σπουδών. Οπως εξηγεί μιλώντας στο «Εθνος» η κ. Δέσποινα Παπαδημητράτου, ψυχολόγος στα εξωτερικά ιατρεία ΙΙ, οι Ελληνες ασθενείς εμφανίζουν προβλήματα όμοια με ανθρώπους που αφήνουν πίσω τους μια εμπόλεμη χώρα.
«Είναι η ίδια εικόνα που παρουσιάζουν πρόσφυγες πολέμου. Πάσχουν από μετατραυματικό σύνδρομο το οποίο εκφράζεται με κατάθλιψη, φοβίες, κρίσεις πανικού και νευρώσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι έχουν υποστεί μια εξαναγκαστική μετανάστευση, το αισθάνονται ως βίαιο ξεριζωμό από την πατρίδα, έρχονται στη Γερμανία με μαύρη καρδιά όχι ως αποτέλεσμα επιλογής. Είναι τόσο σπρωγμένοι από την ανάγκη που πολλοί δεν έχουν καν την ευκαιρία να προετοιμαστούν για τη μετανάστευση. Ερχονται χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα και αντιμετωπίζουν ρατσισμό».
Τα χρόνια της κρίσης τα ψυχικά προβλήματα των Ελλήνων έχουν οξυνθεί ιδιαίτερα, εξηγεί η κ. Παπαδημητράτου. «Οσοι έχουν την τύχη να βρουν εργασία δεν συναντούν ρόδινες συνθήκες. Τον τελευταίο χρόνο που έγινε ντόρος για την Ελλάδα λόγω των πολιτικών εξελίξεων, οι περισσότεροι έζησαν ρατσιστικά σχόλια. Ασθενής που εργάζεται σε νοσοκομείο μού έχει πει πως όταν χτυπούσε το τηλέφωνό του του έλεγαν: ”Μην το σηκώσεις, είναι ο Τσίπρας να σου ζητήσει λεφτά” ή ”είναι ο Βαρουφάκης” και γελούσαν. Αλλοι που εργάζονται σε επιχειρήσεις τούς λένε το καλοκαίρι: ”Γιατί να πας στην Ελλάδα; Εδώ βγάζεις τα λεφτά σου, θα πας στην Ελλάδα να τα χαλάσεις;”. Φοβούμενοι μη χάσουν τη δουλειά τους, σκύβουν το κεφάλι και καταπίνουν όσα τους κάνουν δυστυχισμένους. Οταν σου συμβαίνει αυτό, από ένα σημείο και μετά αποκτάς παρανοϊκές ιδέες ότι όλοι σε κοιτούν περίεργα…».
Την ίδια αντιμετώπιση συναντούν ενίοτε και σε κρατικούς φορείς. «Σε μια υπηρεσία αντίστοιχη του ΟΑΕΔ, η οποία παρέχει ένα κοινωνικό βοήθημα, όταν οι μετανάστες δεν καταλαβαίνουν κάτι, κάποιοι υπάλληλοι τους λένε ”καλά είσαι έναν χρόνο εδώ και δεν ξέρεις να μιλήσεις;” και άλλα σχόλια. Γενικά έχουν την αντίληψη ότι οι Ελληνες είναι τεμπέληδες και ότι έρχονται να εκμεταλλευτούν το γερμανικό κράτος.
Ενάμισι ευρώ για μία ώρα
Τους στέλνουν σε δουλειές για 1,5 ευρώ την ώρα, ώστε να συμπληρώσουν έναν μισθό αντί να τους στείλουν να μάθουν τη γλώσσα για προσαρμογή, δεν δέχονται τα πιστοποιητικά των γιατρών ότι είναι άρρωστοι, ενώ κάποιοι παίρνουν βαριά αντικαταθλιπτικά και αδυνατούν να ξυπνούν στις έξι το πρωί για δουλειά. Η κατάσταση έχει αλλάξει βέβαια και στη Γερμανία μετά από μία πενταετία κρίσης. Οι πλούσιοι έχουν γίνει πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, καλοπληρωμένες δουλειές δεν υπάρχουν, οι μισθοί μειώθηκαν και οι άνθρωποι αναγκάζονται να το αποδεχτούν.
«Σε κάποια ελληνικά εστιατόρια οι νέοι μετανάστες αναγκάζονται δουλεύουν με ελάχιστα χρήματα, απάνθρωπες συνθήκες, σε κάποιες περιπτώσεις τούς κρατούν τα διαβατήρια…», προσθέτει. «Και μέσα σε αυτήν την κατάσταση, τα προβλήματα στην Ελλάδα εξακολουθούν να τρέχουν. Τα χρέη συνεχίζονται, κινδυνεύουν να τους πάρουν τα σπίτια, πρέπει να πληρώσουν το χαράτσι. Το βάρος είναι πλέον διπλό: στα προβλήματα της Ελλάδας προστίθενται τώρα και τα προβλήματα της Γερμανίας…».
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΛΟΥΚΕΤΟΥ
Αγωνία για τις δομές ψυχικής στήριξης
Αντιμέτωπα με τον κίνδυνο διακοπής της λειτουργίας τους είναι τα Εξωτερικά Ιατρεία Ψυχικής Υγείας ΙΙ της κλινικής Humboldt, τα οποία παρέχουν αξιόλογο έργο σε ανθρώπους που πιέζονται ψυχικά από τις δυσκολίες της καθημερινότητας.
«Επειδή σκοπός αυτών των εξωτερικών ιατρείων είναι να βοηθήσουμε κυρίως μετανάστες, έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση δυσφορίας γύρω μας και γίνονται κινήσεις για τη συγχώνευση των ιατρείων μας με τα Εξωτερικά Ιατρεία Ψυχικής Υγείας Ι, κάτι που ουσιαστικά συνεπάγεται διακοπή λειτουργίας», λέει η κ. Παπαδημητράτου.
«Εχουμε ζητήσει παράταση ενός έτους μέχρι να διαμορφωθεί ένα νέο κτίριο το οποίο πρόκειται να μας φιλοξενήσει και ελπίζω ότι το αίτημα θα ικανοποιηθεί γιατί υπάρχει κινητοποίηση. Οι ασθενείς που παρακολουθούμε ανησυχούν πάρα πολύ για το τι θα γίνει, ρωτούν “πού θα βρω υποστήριξη, τι θα κάνω, πού θα πάω”. Η αλλαγή προσώπων παίζει σημαντικό ρόλο, κανένας μας δεν ανοίγεται αμέσως για να πει τα προσωπικά του, μας πήρε καιρό για να δουν ότι είμαστε με το μέρος τους και να αρχίσουν να μιλάνε», συμπληρώνει και συνεχίζει:
«Εδώ έχουμε διαφορετικές εθνικότητες που όμως κάθονται τόσο αρμονικά μαζί, περιμένουν τη σειρά τους, τους οργανώνουμε κάποια grill fest στον κήπο μας, έρχονται, παίζουν μουσική, κοινωνικοποιούνται, σκοπός μας είναι να καταλάβουν ότι έχουν κοινά συμφέροντα και κοινά προβλήματα. Εχουμε και μία κουζίνα και δίνουμε την ευκαιρία να πάρουν πρωινό όλοι μαζί. Κάθονται 15-20 άτομα σε ένα τραπέζι και συζητούν και 4-5 ώρες. Είναι τόσο ευγνώμονες που θέλουν οπωσδήποτε να μας βοηθήσουν, να σκουπίσουν τον χώρο ή κάτι άλλο. Είναι άνθρωποι που προσπαθούν να υποστηρίξουν τις οικογένειές τους. Ορισμένες φορές μάλιστα καλούμε ολόκληρη την οικογένεια για συνεδρία, γιατί και πολλά παιδιά μεταναστών αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα. Επίσημα μας απαγορεύεται να τα βλέπουμε γιατί δεν πληρωνόμαστε γι’ αυτά, όμως κάτι τέτοιο λίγο μας ενδιαφέρει…».
ΣΤΑ ΙΑΤΡΕΙΑ ΙΙ ΤΟΥ HUMBOLDT
Εξυπηρετούνται 4.000 ασθενείς
Τα εξωτερικά Ιατρεία Ψυχικής Υγείας ΙΙ του Humboldt περιθάλπουν συνολικά 4.000 ασθενείς, όταν όλα τα αντίστοιχα εξωτερικά ιατρεία του Βερολίνου -16 τον αριθμό- παρακολουθούν 10.000 άτομα. Τα Ιατρεία II του Humboldt επισκέπτονται κυρίως ασθενείς ξένων εθνικοτήτων.
Εκτός από τους Ελληνες, υπολογίζονται 400 Τούρκοι, 1.600 Ρώσοι και σε μικρότερα ποσοστά μετανάστες από τη Γιουγκοσλαβία, την Πολωνία, τη Βουλγαρία και Γερμανοί. Στα ιατρεία εργάζονται 40 άτομα, διαφορετικών εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων οκτώ Ελληνες γιατροί, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί.
Διευθυντής της Ιατρείων Ψυχικής Υγείας ΙΙ είναι ο νευρολόγος ψυχίατρος Werner Friedrich Platz, ένας από τους πιο διακεκριμένους εμπειρογνώμονες ιατροδικαστές της Γερμανίας, ο οποίος διατηρεί στενούς δεσμούς με τη χώρα μας λόγω της ελληνικής καταγωγής της συζύγου του. Μάλιστα, ο ίδιος λειτουργεί ορισμένους μήνες του χρόνου και ιατρείο στην Πάτρα.
Κατερίνα Ροββά
