Του Ηλία Στεφανάκου
Με την δήλωση του Ειδικού Συμβούλου για το Κυπριακό Έσπεν Μπαρθ Άιντα ότι τελικά δεν θα παρουσιαστεί ένα κοινό έγγραφο στην έναρξη της δεύτερης Διεθνούς Διάσκεψης για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας, ξεκινούν οι νέες διαπραγματεύσεις.
Παράλληλα, όπως σημείωσε με νόημα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς στο twitter “ο ΟΗΕ απέσυρε έγγραφο του Άιντα μετά την απόδειξη της μονομέρειας του”.
Η δήλωση από την πλευρά του κ. Άιντα ουσιαστικά αποτελεί μια ευθεία ομολογία αποτυχίας για τις πρωτοβουλίες που έλαβε το διάστημα που μεσολάβησε από την Γενεύη Ι και το Μοντ Πελεράν ΙΙΙ έως σήμερα. Ο κ. Άιντα συμμετέχει πλέον στη δεύτερη Διάσκεψη εμφανώς εκτεθειμένος και σχεδόν απονομιμοποιημένος, καθώς είχε αναλάβει να βγάλει εις πέρας τον στόχο κατάρτισης ενός κοινού εγγράφου, το οποίο όχι μόνο δεν κατάφερε να κάνει, αλλά προκάλεσε εκ νέου αναταραχή, κυρίως στην Λευκωσία και την Αθήνα, οι οποίες είδαν τις προτάσεις τους εξαφανισμένες και διαστρεβλωμένες.
Η Κυπριακή Δημοκρατία απέστειλε πολυσέλιδη απάντηση με παρατηρήσεις, η οποία σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν περισσότερων σελίδων από το ακυρωμένο πλέον κείμενο του Άιντα. Επιπλέον ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς επίσης απάντησε με ιδιαίτερα σκληρό τρόπο στον κ. Άιντα, γραμμή προς γραμμή.
Οι αντιδράσεις που γεννήθηκαν ήταν εύλογες, δεδομένου ότι ο κ. Άιντα δεν προτείνει την κατάργηση του συμφώνου εγγυήσεων όπως έχει επισημανθεί από Αθήνα και Λευκωσία, αλλά την αντικατάστασή του με ένα “Σύμφωνο εφαρμογής” (Treaty of Implementation) που θα υπογράψουν οι: Ομόσπονδη Κύπρος, Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία. Συγκεκριμένα το έγγραφο του Ειδικού Απεσταλμένου του ΟΗΕ κάνει λόγο για «αρχιτεκτονική νέας ασφάλειας και εγγυήσεων» (“new security and guarantee architecture”). Η αναφορά του αυτή ερμηνεύεται ότι θέτει ξανά ζήτημα «εγγυήσεων» και «εγγυητριών» δυνάμεων με αποτέλεσμα να τοποθετείται, σε περίπτωση αποδοχής της πρότασης αυτής, de facto «εγγυητής» η Τουρκία, σε κράτος – μέλος της ΕΕ.
Επιπλέον δεν υπάρχει αναφορά σε απομάκρυνση στρατευμάτων, αντίθετα παρατίθενται οι τουρκικές «ανησυχίες» για το θέμα αυτό! Έτσι δεν αναφέρεται καν η πρόταση περί πρόβλεψης χρονοδιαγράμματος για εγγυήσεις και αποχώρηση στρατευμάτων, όπως επιθυμεί η Ελλάδα, αλλά αποσιωπάται, κλείνοντας το μάτι στην Άγκυρα η οποία επιθυμεί την μόνιμη παραμονή του κατοχικού στρατού στο Νησί.
Τέλος ο κ. Άιντα στο κείμενο που κατέθεσε καταθέτει και ερωτηματολόγιο επί συγκεκριμένων θεμάτων, αφού προηγήθηκαν τα παραπάνω. Να σημειωθεί ότι σε επίπεδο προτάσεων η Τουρκία τηρεί σιγήν ιχθύος, σε αντίθεση με την Ελλάδα η οποία έχει καταθέσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο.
Ως εκ τούτου με ευθύνη του κ. Άιντα η Διάσκεψη δεν έχει προετοιμαστεί καλά. Σε κάθε περίπτωση, τόσο η Αθήνα, όσο και η Λευκωσία συμμετέχουν στην Διάσκεψη με στόχο να μην συμμετέχουν στο αδιέξοδο που ορισμένοι παρατηρητές εκτιμούν ότι έχει προοικονομηθεί ήδη από άλλους συμμετέχοντες.
Λονδρέζικο τσάι και συμπάθεια…
Πάντως η βρετανική πλευρά, σε σχέση με την πρώτη Διάσκεψη κρατά μια περισσότερο ενεργητική στάση. Δεν παραβλέπεται, άλλωστε, το γεγονός ότι το κείμενο Άιντα έχει κάποιες διατυπώσεις που θυμίζουν έντονα βρετανικά και τουρκοκυπριακά κείμενα, τα οποία έκαναν την εμφάνισή τους σε διάφορες φάσεις τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο του 2015. Σήμερα, ενάμιση χρόνο μετά, ο κ. Άιντα επέλεξε να τα εμφανίσει ως «θέσεις του ΟΗΕ».
Επ’ αυτού υπάρχουν βάσιμες πληροφορίες που κάνουν λόγο πως , η εισήγηση του Μπαρθ Άιντα για νέα Συνθήκη Εφαρμογής (Treaty of Establishment & Implementation) είναι αποτέλεσμα των συζητήσεων με τους Βρετανούς, που έχουν και την πατέντα της ιδέας, ενώ το Λονδίνο, όπως αναφέρουν γνώστες του παρασκηνίου, είχε διαβουλεύσεις επί τούτου απευθείας με την Άγκυρα.
Σε αυτό το σημείο να σημειωθεί ότι ο Μάθιου Κιντ, Βρετανός Πρέσβης στην Κύπρο πρόσφατα επισκέφτηκε την Τουρκία και καλά πληροφορημένες πηγές σημειώνουν ότι η ιδέα αυτή «τελειοποιήθηκε» με τις συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν με την Άγκυρα.
Αξιωματούχοι από την Αθήνα και την Λευκωσία βεβαιώνουν, δε, οτι δεν είχαν καμία ανάμιξη στις συζητήσεις αυτές. Μάλιστα ο κ. Κιντ δεν κατάφερε να εξασφαλίσει ραντεβού στην Αθήνα, καθώς η ελληνική πρωτεύουσα είδε με μεγάλη καχυποψία τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε. Σε αυτό το πλαίσιο παρατηρητές που παρακολουθούν χρόνια το Κυπριακό επισημαίνουν ότι το κείμενο του Ειδικού Απεσταλμένου του ΟΗΕ για το Κυπριακό είχε εμφανώς το αποτύπωμα του Βρετανού διπλωμάτη Τζάναθαν Άλαν, ο οποίος έχει επίβλεψη για το Κυπριακό από την πλευρά του Φόρειν Όφις.
Τέλος να σημειωθεί ότι ο προεδρεύων της δεύτερης Διεθνούς Διάσκεψης για την Κύπρο Τζέφρυ Φέλτμαν (διευθυντής του πολιτικού γραφείου του γγ του ΟΗΕ) σύμφωνα με μια γραμμή πληροφόρησης έχει «συλληφθεί» να στρέφεται κατά της Ελλάδας και της Κύπρου σε διάφορες εκδηλώσεις κοινωνικού χαρακτήρα…
