Της Βανέσσας Νικ. Σιώμου*
Οι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όντας εξ ορισμού πιο κοντά στον πολίτη, επωμίστηκαν κυρίως από την δεκαετία του ΄90 και μετά, αρμοδιότητες και στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής.
Εξαιτίας του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα των ποικιλόμορφων κοινωνικών πολιτικών, τους ανατέθηκε από τον Έλληνα νομοθέτη η ανάληψη αντίστοιχων ευθυνών, συμβατών και με την διαπροσωπική φύση των σχέσεων σε τοπικό επίπεδο.
Ο νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων δίνει την αρμοδιότητα στους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να ρυθμίσουν όλες τις τοπικές υποθέσεις με στόχο την ανάπτυξη, την προστασία και την συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας.
Όμως πολλές φορές οι ΟΤΑ αποδεικνύονται απροετοίμαστοι να αναλάβουν τις ευθύνες επίλυσης και διευθέτησης τέτοιων θεμάτων με αποτέλεσμα η υλοποίησή τους να παρουσιάζεται ως ιδιαιτέρως δυσχερής.
Ως πιο σοβαρά προβλήματα εμφανίζονται:
– Ανομοιομορφία των δράσεων. Οι ΟΤΑ δεν αναπτύσσουν αναλογικά ομοιόμορφες κοινωνικές δράσεις, με αποτέλεσμα ο τοπικός πληθυσμός όλων των γεωγραφικών διαμερισμάτων να μην έχει ισότιμη πρόσβαση στις ωφέλειες των δράσεων αυτών.
– Κακός προγραμματισμός. Τα προβλήματα προγραμματισμού που εμφανίζονται σε εθνικό επίπεδο, παρουσιάζονται πιο έντονα σε τοπικό. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στους ΟΤΑ, ικανού να διεκπεραιώσει επιτελικές λειτουργίες σε συνδυασμό με την απουσία ενός ευρύτερου κοινωνικού σχεδιασμού επιδεινώνουν την κατάσταση. Οι όποιες προσπάθειες προκαθορισμού ενεργειών προκειμένου για την επίτευξη ενός σχεδιασμού στα δομικά πλαίσια της κοινωνικής πολιτικής, συνήθως γίνονται εμπειρικά, στηρίζονται σε προσωπικές εκτιμήσεις των αρμοδίων οργάνων, ενώ δυστυχώς κάποιες φορές εκβιάζονται μέσω ψηφοθηρικών συγκυριακών αιτημάτων. Ως απόρροια όλων αυτών είναι η παντελής απουσία συστηματικής και ποσοτικοποιημένης διάγνωσης των πραγματικών αναγκών και προβλημάτων αλλά και η αδυναμία ουσιαστικού ελέγχου.
– Ανυπαρξία πολιτικής προσωπικού. Σε ένα τομέα όπως η κοινωνική πολιτική όπου η υψηλή εξειδίκευση είναι απαιτητέα, το αδιέξοδο ποσοτικής και ποιοτικής ανεπάρκειας του ανθρώπινου δυναμικού των ΟΤΑ αλλά και η ανικανότητα διαχείρισης του υπάρχοντος, δυσχεραίνει την ανάπτυξη και τον ορθολογικό προγραμματισμό στο νευραλγικό τομέα των κοινωνικών δράσεων. Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου οι οποίες εξελίσσονται σε πανάκεια προσωρινή επίλυσης της έλλειψης προσωπικού στους ΟΤΑ, ναι μεν καλύπτουν μονομερώς τις ανάγκες τους, όμως εμποδίζουν την συνέχιση λήψης πρωτοβουλιών καθώς έως ότου ολοκληρωθεί η προσαρμογή των προσληφθέντων μέσω τέτοιων συμβάσεων στο εργασιακό περιβάλλον και στις υπηρεσιακές ανάγκες, εκείνοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους.
– Προβλήματα συντονισμού παράλληλων κοινωνικών δράσεων. Οι κοινωνικές πολιτικές αποβλέπουν είτε μεμονωμένα στα άτομα είτε συλλογικά στα πλαίσια οικογενειών. Όμως η δυσκολία συντονισμού η οποία δεν είναι στενά αυτοδιοικητική αλλά ξεκινάει σε κεντρικό επίπεδο, λειτουργεί ενίοτε ανασταλτικά. Το πρόβλημα επιδεινώνεται με την ανυπαρξία και την ανεπάρκεια των κοινωνικών υπηρεσιών των δήμων αλλά και την ταυτόχρονη άσκηση των πολιτικών αυτών μέσα από διακριτά νομικά πρόσωπα, μετατρέποντας με αυτό τον τρόπο το έλλειμμα συνέργειας από εξωτερικό σε εσωτερικό.
Θα πρέπει βέβαια να αναφερθεί πως οι ΟΤΑ καλούνται σε δύσκολες περιόδους να καλύψουν τις ανάγκες τους αλλά και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων αναφορικά με την ανταπόκριση των υποχρεώσεων τους. Αυτό όμως δεν αίρει κατ΄ αναλογία την υποχρέωση εκ μέρους τους λήψης δραστικών μέτρων στην κομβική θεματική ενότητα των κοινωνικών πολιτικών. Αντ΄ αυτού, καθίσταται ακόμα πιο αναγκαία η υλοποίηση δράσεων κοινωνικής πολιτικής, η οποία όμως απαιτεί γενναίες αποφάσεις και ακόμα πιο γενναίες ενέργειες.
Το μόνο που απομένει λοιπόν ενόψει και των επερχόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών, όσα σχήματα ζητήσουν την ψήφο των πολιτών να κατανοήσουν τα καυτά κάρβουνα της εξουσίας χρησιμοποιώντας την δύναμη της τοπικής αυτοδιοίκησης προς όφελος όλων δημιουργώντας γερές βάσεις και στέρεο έδαφος!
* Η Βανέσσα Σιώμου είναι: Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου GrenobleII (Γαλλία), Δημόσιας Διοίκησης Παντείου Πανεπιστημίου. Κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών (MPh) Εθνικής και Κοινοτικής Διοίκησης. Διδάκτωρ (PhD) Δημοσίου – Συνταγματικού Δικαίου (ειδικευθείσα στην προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα).
