Συγκλονιστικά τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, του συστήματος “ΕΡΓΑΝΗ” και του ΙΚΑ
Κυριαρχία των ελαστικών μορφών εργασίας στο σύνολο των προσλήψεων, σημαντική άνοδος της μερικής απασχόλησης στο σύνολο της απασχόλησης, πολύ χαμηλά μεροκάματα, μείωση του εργατικού δυναμικού και συνολικά του ικανού προς εργασία πληθυσμού
είναι ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια.
Η διαπίστωση αυτή προκύπτει από τα στοιχεία που δίνονται από το σύστημα «Εργάνη» του υπουργείου Εργασίας, του ΙΚΑ και μετέπειτα του ΕΦΚΑ, και της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛΣΤΑΤ).
Πλειοψηφία οι προσλήψεις μερικής και εκ περιτροπής εργασίας
Τα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη» καταγράφουν με σαφήνεια ότι οι προσλήψεις για θέσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης αποτελούν την πλειοψηφία των προσλήψεων για την περίοδο 2014 – 2016.
Το 2013 είναι ο πρώτος χρόνος που εφαρμόστηκε το σύστημα «Εργάνη», που δίνει στοιχεία για την περίοδο Μάρτη – Δεκέμβρη. Με βάση αυτά, οι προσλήψεις θέσεων πλήρους απασχόλησης ήταν ακόμα οι περισσότερες, ωστόσο ήταν ήδη σαφής η μεγάλη άνοδος των ελαστικών μορφών εργασίας. Ετσι:
Την περίοδο Μάρτης – Δεκέμβρης 2013, το 53,85% των προσλήψεων ήταν πλήρους απασχόλησης και το 46,14% μερικής (37,13%) και εκ περιτροπής (9,01%) απασχόλησης.
Το 2014 κυριαρχούν πλέον οι προσλήψεις μερικής (36,16%) και εκ περιτροπής (14,34%), που στο σύνολό τους αποτελούν το 50,5% του συνόλου των προσλήψεων.
Το 2015 οι προσλήψεις μερικής (37,44%) και εκ περιτροπής (15,61%) ανεβαίνουν στο 53,05% του συνόλου των προσλήψεων.
Το 2016 αυξάνονται και άλλο. Συνολικά οι προσλήψεις μερικής (40,11%) και εκ περιτροπής (14,63%) φτάνουν το 54,74%.
Το 2017, τα στοιχεία για το πρώτο επτάμηνο δείχνουν ότι οι προσλήψεις μερικής (38,33%) και εκ περιτροπής (13,81%) αποτελούν το 52,14% του συνόλου των προσλήψεων. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί, καθώς τα προηγούμενα χρόνια, την περίοδο Σεπτέμβρης – Δεκέμβρης καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης, που ανεβάζουν το ετήσιο ποσοστό, και αυτό αναμένεται να συμβεί και φέτος.
Για τις ηλικίες 15 – 24
Ενα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό των προσλήψεων αφορά την ηλικιακή ομάδα 15 – 24. Οι εργαζόμενοι αυτοί αμείβονται με τον «κατώτερο των κατώτατων» βασικό μισθό, και συγκεκριμένα με 510,95 ευρώ μεικτά το μήνα ή με 429,19 ευρώ καθαρά! Από αυτή την ηλικιακή ομάδα προήλθαν το 45,22% των προσλήψεων το 2014, το 48,29% το 2015 και το 33,4% το 2016.
Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι τους μήνες Ιούνη και Ιούλη της περιόδου 2013 – 2017 (εκτός από τον Ιούλη του 2015), τα θετικά ισοζύγια που καταγράφονται (περισσότερες προσλήψεις από απολύσεις) οφείλονται, είτε αποκλειστικά είτε στη συντριπτική τους πλειοψηφία, στις προσλήψεις εργαζομένων 15 – 24 ετών.
Επίσης, από το σύστημα «Εργάνη» προκύπτει η διαρκής αύξηση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου, με άλλα λόγια της προσωρινής απασχόλησης. Αυτό φαίνεται καθαρά από τη σύγκριση του στοιχείου που δείχνει πόσες συμβάσεις ορισμένου χρόνου έληξαν τον Ιούλη κάθε έτους, από το 2013 έως το 2017:
Το 2013 έληξαν 40.348 συμβάσεις ορισμένου χρόνου, το 2014 έληξαν 61.325, το 2015 έληξαν 62.890, το 2016 έληξαν 73.134 και το 2017 έληξαν 90.457.
Ανάλογη είναι η εικόνα και στους υπόλοιπους μήνες.
Κατρακύλα των μισθών
Τα στοιχεία του ΙΚΑ και μετέπειτα του ΕΦΚΑ για την απασχόληση δίνουν μια ανάλογη εικόνα. Ενα συμπέρασμα είναι ότι οι θέσεις μερικής απασχόλησης είναι, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, περίπου το 27% των θέσεων εργασίας.
Το 2014 οι εργαζόμενοι που απασχολήθηκαν με μερική απασχόληση έφτασαν, κατά μέσο όρο, τους 460.000 σε σύνολο 1.761.000 εργαζομένων.
Το 2015 τους 507.600 σε σύνολο 1.857.000.
Την περίοδο Γενάρης – Αύγουστος 2016 τους 560.000 σε σύνολο 1.948.000.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι λόγω του τρόπου καταγραφής, οι εργαζόμενοι με εκ περιτροπής απασχόληση περιλαμβάνονται στην κατηγορία της πλήρους απασχόλησης. Στην πράξη, δηλαδή, όσοι απασχολούνται με ελαστικές σχέσεις εργασίας είναι περισσότεροι από όσους καταγράφει ο ΕΦΚΑ.
Τα ίδια στοιχεία δείχνουν την κατρακύλα των μισθών. Παίρνοντας ως παράδειγμα και πάλι τον Ιούλη για τα έτη 2012 έως 2016, προκύπτει ότι ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης:
Τον Ιούλη του 2012 ήταν 1.351,93 ευρώ, του 2013 ήταν 1.281,8 ευρώ, του 2015 ήταν 1.181,43 ευρώ και του 2016 ήταν 1.167,48 ευρώ. Δηλαδή, από το 2012 μέχρι σήμερα μειώθηκε κατά 13,64%!
Επίσης, ο μέσος μισθός μερικής απασχόλησης:
Τον Ιούλη του 2012 ήταν 591,48 ευρώ, του 2013 ήταν 519,30 ευρώ, του 2015 ήταν 429,72 ευρώ και του 2016 ήταν 408,69 ευρώ. Δηλαδή, από το 2012 μέχρι σήμερα μειώθηκε κατά 31%!
Το ίδιο ισχύει και για τους άλλους μήνες.
Μείωση του εργατικού δυναμικού
Ενα από τα ζητήματα που αναδεικνύει η εξέταση της ΕΛΣΤΑΤ είναι η μείωση του εργατικού δυναμικού (απασχολούμενοι και άνεργοι) και η μείωση του ικανού προς εργασία πληθυσμού (εργατικό δυναμικό και «οικονομικά μη ενεργοί», δηλαδή όσοι μπορούν να δουλέψουν αλλά δεν δουλεύουν και δεν ψάχνουν για δουλειά).
Από τα στοιχεία, λοιπόν, της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει η σχεδόν συνεχής μείωση του εργατικού δυναμικού. Το α’ τρίμηνο του 2011 το εργατικό δυναμικό ήταν 4,96 εκατομμύρια, του 2014 ήταν 4,82 εκατομμύρια και του 2017 ήταν 4,77 εκατομμύρια. Μείωση 3,83%.
Συμπεριλαμβάνοντας και τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό, που και αυτός μειώνεται, προκύπτει συνολικά η μείωση του ικανού προς εργασίας πληθυσμού. Το α’ τρίμηνο του 2011 ήταν 9,37 εκατομμύρια, του 2014 ήταν 9,29 εκατομμύρια και του 2017 έπεσαν στα 9,19 εκατομμύρια. Μείωση 1,92%.
Η μείωση αυτή προέρχεται κατά κύριο λόγο από τη μείωση των αριθμού των αλλοδαπών απασχολουμένων, οι οποίοι το 2011 ήταν 638,3 χιλιάδες και το 2017 έπεσαν στους 439,3 χιλιάδες.
