Με τις εκδηλώσεις για το Μπουρανί, το διονυσιακό έθιμο που έρχεται από τα βάθη των αιώνων κορυφώνονται σήμερα οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στον Τύρναβο, που έχει αναχθεί σε νούμερο ένα προορισμός στην κεντρική Ελλάδα για χιλιάδες επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Από νωρίς το πρωί θα γίνει αναπαράσταση του εθίμου από τα μέλη του συλλόγου Μπουρανί – Γαϊτανάκι, ενώ ανάλογες εκδηλώσεις θα γίνονται από νωρίς μέχρι αργά το απόγευμα σε όλες τις πλατείες του Τυρνάβου την ώρα που ταβέρνες, ουζερί, μπαράκια και καφέ είναι έτοιμα να υποδεχθούν τους χιλιάδες επισκέπτες.
Αναλυτικά το πρόγραμμα των σημερινών εκδηλώσεων έχει ως εξής:
- Το παραδοσιακό έθιμο του Μπουρανί αναβιώνει στον Προφήτη Ηλία με το Σύλλογο Γαϊτανάκι Μπουρανί και το χορευτικό τμήμα του Μορφωτικού Συλλόγου Τυρνάβου, 11:00πμ. Και από το μεσημέρι και μετά το Γαϊτανάκι Μπουρανί συνεχίζει στην πλατεία Αγοράς με δρώμενα και πειράγματα της ημέρας.
- Τυρναβίτικα έθιμα και το δρώμενο του Μπουρανί στην Κεντρική πλατεία Τυρνάβου από τον Πολιτιστικό Σύλλογο,11:00πμ.
- Οι PARANAUE στους δρόμους του Τυρνάβου σε ένα ρυθμικό και χορευτικό show, 1.00μμ.
- Ορχήστρα με χάλκινα περιδιαβαίνει τους δρόμους της πόλης. Χορεύουμε σε παραδοσιακούς ρυθμούς και διασκεδάζουμε στο κλίμα της ημέρας.
- Κούλουμα, χοροί και τραγούδια στην Κεντρική πλατεία Αμπελώνα.
- Παραδοσιακά Κούλουμα – Γαϊτανάκι, χοροί και τραγούδια σε όλα τα τοπικά διαμερίσματα του Δήμου Τυρνάβου.
Το μπουρανί
Στη σελίδα του δήμου Τυρνάβου για το έθιμο του μπουρανί αναφέρουν τα εξής:
“Το «Μπουρανί» στον Τύρναβο κλείνει τον κύκλο των Καρναβαλικών εκδηλώσεων και έρχεται να αναταράξει τον μονότονο ρυθμό της καθημερινότητας στην πόλη. Το ονομαστό «Μπουρανί» που είναι λέξη τούρκικη και σημαίνει λαχανόρυζο ή σπανακόρυζο είχε άλλον τρόπο παρασκευής από του Μπουρανίτες.
Πριν φτάσουμε όμως εκεί καλό είναι να δούμε μερικά πράγματα όπως έχουν καταγραφεί στην μέχρι τώρα πορεία του εθίμου.
Παλιά η εκδήλωση του «Mπoυραvί» ήταν πιο γνήσια, πιο περιεκτική και φυσικά πιο ξεδιάντροπη. Δεν γινόταν στον Προφήτη Ηλία αλλά σε κάθε γειτονιά και σε κάθε πλατεία όπου οι χαροκόποι άναβαν φωτιά κι έφτιαχναν το μπουρανί. Τα υλικά είναι σπανάκι, ρύζι, τσουκνίδα και λίγος αντεράκος μαζί με ξύδι έτσι για νοστιμιά χωρίς καθόλου λάδι.
Γύρω από την φωτιά, χόρευαν αλληλοπειράζονταν και πετούσαν βωμολοχίες. Προβαίνανε σε πρόστυχα καμώματα και αδιάκριτες χειρονομίες προς τους άντρες περαστικούς. Φυσικά δεν έλλειπαν και οι φαλλoί πήλινοι, ξύλινοι και άλλοι από καρότα. Τραγουδούσαν και άσεμνα τραγούδια τέτοια που αν τα ακούσει κανείς γράφει ο Αχιλλέας Τζάρτζανος μπορούσε να λάβει μια ιδέα τι ήταν τα φαλλικά και τα άλλα όμοια άσματα των αρχαίων Ελλήνων.
Υπάρχει καταγραφή του εθίμου από τον Γάλλο περιηγητή Λέον Εζέ γύρω στα 1858 που μιλάει για τον Βασιλιά που ανακηρύσσονταν από τους μπουρανίτες και ήταν όπως καταλαβαίνεται ο πιο μεθυσμένος.
Παράσταση άρματος με τον φαλλό επάνω, υπάρχει και σε αρχαίο αγγείο. Άλλο ομοίωμα ενεπίγραφο μαρμάρινου φαλλού μήκους 47 εκ σώζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας.
Το σημαντικότερο είναι ότι οι Τυρναβίτες ξέρουν να συνεχίζουν με καύχηση και με διάθεση ένα έθιμο με απροσπέλαστες ρίζες στον χρόνο. Ο προοδευτικός άνθρωπος το δέχεται, μια και σχετίζεται με την ιερότερη επιδίωξη της δημιουργίας, με την παράλληλη βέβαια ανάγκη ψυχαγωγίας. Τα πολιτιστικά ήθη και έθιμα ενός τόπου είναι τα στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν και συνθέτουν τον τρόπο ζωής των πολιτών του. Ο Δήμος Τυρνάβου με την αναβίωση του «Τυρναβίτικου Καρναβαλιού» συμβάλει στην πολιτιστική αναβάθμιση της περιοχής, συνδέοντας με αυτόν τον τρόπο το παρόν με το παρελθόν. Το Τυρναβίτικο Καρναβάλι αποτελεί εκδήλωση Πανελλήνιας Εμβέλειας και αρχίζει ένα μήνα, περίπου πριν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και καταλήγει την Καθαρή Δευτέρα με το «Μπουρανί». Η γιορτή του «Μπουρανί» είναι μοναδική στην Ελλάδα και συνδέεται με την αρχή της Άνοιξης, τη γονιμότητα και την βλάστηση. Το «Μπουρανί» στον Τύρναβο κλείνει τον κύκλο των Καρναβαλικών εκδηλώσεων και έρχεται να αναταράξει τον μονότονο ρυθμό της καθημερινότητας στην πόλη”.
Ο πήλινος φαλλός
Τα τελευταία χρόνια στον Τύρναβο την ημέρα του μπουρανί κυριαρχούν τα πήλινα ομοιώματα των φαλών που φυσικά έχουν τη δική τους ιστορία. Ο πρώτος κατασκευαστής αυτών των ομοιωμάτων ήταν ο Ευάγγελος Χριστοδούλου (Τσουκαλάς) αγγειοπλάστης ο οποίος δημιούργησε το πρώτο καλούπι στο εργαστήριο του και παρουσίασε τους πρώτους φαλλούς σε εκδηλώσεις του Μπουρανί πριν από δεκαετίας. Οπως ο ίδιος έλεγε, κάποιοι του έκλεψαν την ιδέα και μηχανοποίησαν την κατασκευή με αποτέλεσμα να έχει αλλάξει κατά πολύ η ποιότητα των ομοιωμάτων.
