ΓΡΑΦΕΙ Η Κωνσταντινιά Πατσή*
Κι ενώ ακόμη η Λάρισα ζει δραματικές στιγμές από το φονικό χτύπημα του Εγκέλαδου (1 Μαρτίου 1941), κι ενώ ακόμη η φρίκη πλανάται στους σωρούς των ερειπίων κι η γη ταρασσόταν ακόμη από τις συνεχείς μετασεισμικές δονήσεις ο άνανδρος και ύπουλος εχθρός εμφανίστηκε πάνω από τη Λάρισα με σκοπό να συμπληρώσει
το έργο της καταστροφής, που προκάλεσε η μανία της φύσης. Η καταπληκτική σε ποταπότητα και βαρβαρότητα επίθεση της ιταλικής αεροπορίας εναντίον της κατεστραμμένης από το σεισμό πρωτεύουσας του θεσσαλικού κάμπου μόλις είχε εκδηλωθεί.
Ο ανταποκριτής της εφημερίδας Βραδυνή αναφέρει: αν διεξαγόταν ένας διαγωνισμός με θέμα: ποια είναι η μεγαλύτερη θηριωδία, η χειρότερη κτηνωδία, το βδελυρότερο έγκλημα, το οποίο είναι ικανοί να διαπράξουν οι εχθροί μας ούτε μία από τις απαντήσεις, που θα δίνονταν στο ερώτημα αυτό θα ήταν δυνατόν να προσεγγίσει στο ελάχιστο την πραγματικότητα. Γιατί είναι βέβαιο ότι κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι όχι οι στρατιώτες ενός σύγχρονου κράτους, αλλά ούτε οι κανίβαλοι θα μπορούσαν να συλλάβουν και να εκτελέσουν με απόλυτη ψυχραιμία το ανοσιούργημα που διαπράχτηκε χθες (2 Μαρτίου 1941) εναντίον της Λάρισας. Οι δονήσεις της γης εξακολουθούσαν ακόμη. Το έργο της διάσωσης των θυμάτων διεξαγόταν με μεγάλες δυσχέρειες και με μεγάλο κίνδυνο. Ξαφνικά στη μανία της φύσης προσήλθαν ανέλπιστοι επίκουροι τα ιταλικά αεροπλάνα. Ο Εγκέλαδος είχε μεταβάλλει τη Λάρισα σε αληθινή Κόλαση. Και η Κόλαση ζητούσε τους Εωσφόρους της. Τους ζητούσε και τους βρήκε στα πρόσωπα των Ιταλών αεροπόρων. Κι ενώ τα συνεργεία διάσωσης έτειναν χείρα βοηθείας στους εγκλωβισμένους κάτω από τα ερείπια, οι δαίμονες της κόλασης χτύπησαν την πόλη. Οι Ιταλοί υπολόγισαν την ώρα με μεγάλη προσοχή. Πείσθηκαν ότι ήταν εύκολο και ακίνδυνο το εγχείρημα- και πώς να μην ήταν εύκολο και ακίνδυνο, αφού όλοι ήταν αφοσιωμένοι στο έργο της περισυλλογής και της διάσωσης των θυμάτων! Και επέπεσαν, τότε, με λύσσα εναντίον της Λάρισας- εναντίον των άστεγων Λαρισαίων και βομβάρδιζαν την κατεστραμμένη πόλη για μια ολόκληρη ώρα. Και στα θύματα της τυφλής και ανάλγητης φύσης προστέθηκαν άλλα θύματα, τα θύματα του Εωσφόρου. Οι ιπτάμενοι εχθροί μας, οι ιπτάμενοι γκάνγκστερ της Ρώμης δεν είχαν εξαντλήσει ακόμη όλα τα περιθώρια της εγκληματικής τους εφευρετικότητας και έκαναν φανερό ότι όσο χαμηλά και να πέσει ηθικά ένας πολιτισμός, υπάρχουν και άλλα βάθη στα οποία μπορεί να φτάσει. Βομβαρδισμός σεισμόπληκτης πόλης!! Ένα ρεκόρ πολεμικής αγριότητας και βαρβαρότητας, το οποίο θα αποτελέσει μία από τις μελανότερες σελίδες της ιστορίας. Και το θλιβερό, το αποτρόπαιο αυτό ρεκόρ το κέρδισαν οι εχθροί μας, οι Ιταλοί. Δεν αγανακτούμε για το νέο τερατώδες ανοσιούργημα τους και δεν θα πάψουμε να δείχνουμε στους αιχμαλώτους τους όλη εκείνη τη γενναιοψυχία την οποία υπαγορεύει η ευγενέστατη ελληνική ψυχή μας. Δεν αγανακτούμε κατά του ιταλικού λαού. Απλώς τους οικτίρουμε. Γιατί στο σύνολο των επαίσχυντων ηττών που υφίστανται από το ένα ως το άλλο άκρο του μετώπου προσθέτουν ακόμη μία, την χειρότερη από όλες, αυτοχαρακτηριζόμενοι με τον πιο επαίσχυντο τρόπο σε ολάκερη την οικουμένη. Τα αποτελέσματα οποιασδήποτε στρατιωτικής πανωλεθρίας επανορθώνονται κάποτε. Δεν επανορθώνονται ποτέ και με κανέναν τρόπο τα αποτελέσματα μιας βαριάς ηθικής συντριβής, σαν αυτή που υφίστανται σήμερα οι Ιταλοί. Κάποτε η ειρήνη θα επανέλθει μεταξύ των λαών. Η λήθη κάποτε θα επικαλύψει τα πολεμικά γεγονότα. Αλλά ο βομβαρδισμός των σεισμόπληκτων κατοίκων της Λάρισας δεν θα λησμονηθεί ποτέ. Η Ιταλία θα φέρει στο πέρασμα του χρόνου στο μέτωπο της , όπως έφεραν χαραγμένο με πυρακτωμένο σίδηρο οι κατάδικοι στον Μεσαίωνα το στίγμα της καταδίκης τους, μια επιγραφή η οποία θα αναφέρει « η χώρα, η οποία βομβάρδισε με τα αεροπλάνα της την σεισμόπληκτη Λάρισα!!»
Οι Λαρισαίοι βρέθηκαν σε δυσχερή θέση, αναφέρει ο απεσταλμένος ανταποκριτής της εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ , γιατί τα περισσότερα από τα καταφύγια είχαν καλυφθεί από τα χαλάσματα των οικιών, που άφησε πίσω του ο σεισμός της προηγούμενης μέρας. Την τραγικότητα της στιγμής επέτεινε το γεγονός ότι την ίδια ακριβώς στιγμή που επερχόταν η εξ ουρανού απειλή, σημειωνόταν νέα σεισμική δόνηση και οι κάτοικοι βρέθηκαν σε νέο δίλημμα : να καταφύγουν στα ολίγα εναπομείναντα υπόγεια ή να παραμείνουν στο ύπαιθρο στο έλεος των αεροπλάνων; Και οι περισσότεροι προτίμησαν να καταφύγουν στα ορύγματα, έως ότου ο συναγερμός έλαβε τέλος οπότε σημειώθηκε νέα έξοδος των Λαρισαίων προς τα κοντινά χωριά και σε άλλες θεσσαλικές πόλεις, το Βόλο, τα Τρίκαλα, την Καρδίτσα.
Τη φυγή αυτή των δύστυχων κατοίκων υπαγόρευσε πλην του εύλογου πανικού και ο κίνδυνος επανάληψης της συμφοράς (του σεισμού), καθόσον το προηγούμενο εικοσιτετράωρο σημειώθηκαν τέσσερις ελαφρές σεισμικές δονήσεις. Εν τω μεταξύ πολυάριθμα συνεργεία από στρατιώτες και εργάτες είχαν επιδοθεί στην προσπάθεια ανεύρεσης των εγκλωβισμένων στα ερείπια και στην κατακρήμνιση των ετοιμόρροπων τοίχων και οικοδομών για πρόληψη ατυχημάτων. Εντατική προσπάθεια είχε καταβληθεί για την στέγαση σε σκηνές των κατοίκων που παρέμειναν στην πόλη, ενώ οι υπηρεσίες του Πατριωτικού Ιδρύματος προέβησαν στην οργάνωση συσσιτίων για τους σεισμοπαθείς. Το έργο της περίθαλψης είχε αναλάβει ο υπουργός της Εθνικής Πρόνοιας κ. Κριμπάς και ο υπουργός των Εσωτερικών κ. Δουρέντης.
H θεομηνία και η ατιμωτική απόπειρα των Ιταλών μετέβαλαν την πόλη σε ερείπια. Οι περισσότερες από τις οικοδομές της πόλης ήταν ετοιμόρροπες. Μεταξύ των κτιρίων, που κατέρρευσαν, ήταν τα κτίρια των Τραπεζών-εκτός από τα υποκαταστήματα της Αγροτικής και της Εκδοτικής-του Δικαστηρίου, της Στρατιωτικής Λέσχης, των ξενοδοχείων «Πανελλήνιο» και Στέμμα», της εκκλησίας του Αγίου Αχιλλείου, της Διοίκησης Χωροφυλακής και Γενικής Ασφάλειας, του Σώματος Στρατού, των φυλακών, του Αρσακείου, της αγοράς, των νοσοκομείων, οι δύο μιναρέδες, το κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου και σχεδόν όλοι οι ναοί. Η αριστερή όχθη του Πηνειού είχε υποστεί καθίζηση σε πλάτος 10 μέτρων και υπήρξε κατολίσθηση μέσα στην κοίτη του ποταμού, ενώ ρήγμα δέκα εκατοστών του μέτρου είχε σημειωθεί από τη γέφυρα του Πηνειού μέχρι το Αλκαζάρ.
Ευτυχώς, οι εναπομείναντες στην πόλη κάτοικοι, συνεχίζει ο απεσταλμένος ανταποκριτής της εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, είχαν την ικανοποίηση να πληροφορηθούν την άμεση τιμωρία των ιπτάμενων δολοφόνων. Πράγματι, την επόμενη μέρα, την ίδια ώρα με την ώρα της πρώτης επίθεσης, δινόταν το σύνθημα του συναγερμού στην εμφάνιση εχθρικού σμήνους πέντε αεροπλάνων, επακολούθησε η ανύψωση ελληνικών καταδιωκτικών. Μετά από θεαματικότατους ελιγμούς όσοι είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν την αερομαχία δεν πίστευαν στα μάτια τους. Το ένα μετά το άλλο τα εχθρικά αεροπλάνα άρχισαν να καταπίπτουν φλεγόμενα, ενώ οι αεροπόροι τους προσπαθούσαν να σωθούν με τα αλεξίπτωτά τους . Για πρώτη φορά οι Λαρισαίοι μετά την τριήμερη συντριβή τους ένοιωσαν τον εαυτό τους ευχαριστημένο και δόξασαν τον θεό.
Ο Ακά Γκιουντσούι, βουλευτής Άγκυρας, σε δημοσίευμα του με τον τίτλο «Λάρισα, Τρεις φορές ηρωική» γράφει τα εξής: «ο ελληνικός λαός έκλαψε ολόψυχα το παρελθόν έτος για τη δυστυχία, η οποία έπληξε τους Τούρκους κατά το σεισμό του Ερζινταζάν στην κεντρική Ανατολή. Σήμερα η καρδιά των Τούρκων κλαίει για όμοια καταστροφή η οποία έπληξε την Ελλάδα στη Λάρισα. Τη Λάρισα την τρεις φορές ηρωική. Αυτήν την πόλη η οποία κατατρόπωσε στα αλβανικά βουνά μια τεράστια Αυτοκρατορία. Τη Λάρισα η όποια κατόπιν υπέφερε με θάρρος και καρτερία τη συμφορά την οποίαν της προξένησαν τα στοιχεία της φύσης, δηλαδή ο ισχυρότατος σεισμός. Τη Λάρισα, την ηρωική αυτή πόλη, η οποία για τρίτη φορά αγωνίστηκε χωρίς όπλα ενάντια στα αεροπλάνα των Ιταλών, μη έχουσα να αντιτάξει σε αυτά παρά το στήθος της και η οποία κατακερμάτισε και τα πέντε ταυτόχρονα. Από καταβολής κόσμου είδε ποτέ κανείς τέτοιο θέαμα; Πόλη εντελώς κατεστραμμένη, με ανθρώπους κάτω από τα ερείπια να αργοπεθαίνουν, ανάμεσα στα ερείπια και παιδιά πληγωμένα, γυναίκες αλλόφρονες, ανθρώπους σε ακινησία και ενεούς; Ο εχθρός επωφελείται. Στέλνει τα αεροπλάνα του, για να σκοτώσουν με βόμβες αυτούς που πεθαίνουν, τους οποίους η οργή της φύσης δεν είχε αποτελειώσει.
Αν η Ελλάδα βρίσκονταν σε πόλεμο με κάποιον άλλον εχθρό, ο εχθρός αυτός θα έστελνε σμήνη αεροπλάνων στη Λάρισα για να ρίξουν όχι βόμβες, αλλά φάρμακα και γάλατα για τα παιδιά. Πρέπει να ερευνήσει κανείς στα εγκυκλοπαιδικά λεξικά για να βρει το όνομα το οποίο πρέπει να δώσει στον εχθρό ο οποίος έριξε βόμβες σε μισοπεθαμένους ανθρώπους. Λάρισα, τρεις φορές ηρωική με την ματωμένη καρδιά εύχομαι τέλος των συμφορών σου.
Ελληνικέ λαέ ηρώων, ο οποίος κατάφερες εναντίον του πολύ υπέρτερου σε αριθμό εχθρού πλήγμα βαρύ, το οποίο δεν περίμενε , εύχομαι και σε εσένα το τέλος των δοκιμασιών σου. Για καθένα από τα φονευθέντα παιδιά σου εύχομαι χίλιες και μια νίκες ως εκδίκηση του. Με φρίκη η ιστορία θα αναφέρει το έργο των Ιταλών πιλότων[1]».
Πηγές
[1]Εφημερίδα, Βραδυνή, Τετάρτη, 5 Μαρτίου 1941, Έτος 17, Αριθμ. Φυλ. 6496
Εφημερίδα Ακρόπολις , Τρίτη, 4 Μαρτίου, Ετος ΙΓ, Περίοδος Β, Αριθ. Φυλ 4546
* Η Κωνσταντινιά Πατσή είναι Διευθύντρια του ΓΕ.Λ Τυρνάβου. Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κάτοχος Μεταπτυχιακού διπλώματος Master of Business Administration (MBA) του Staffordshire University
