ΓΡΑΦΕΙ Ο Χρυσοβαλάντης Εξαρχος Γενικός Χειρουργός
Ένα από τα πλέον συνήθη προβλήματα υγείας που γίνονται αντιληπτά στο περίγυρο μας είναι οι «πέτρες στην χολή» (χολολιθίαση). Η συχνή πλέον απλή εξέταση υπερηχογραφήματος άνω κοιλίας, που γίνεται σαν ρουτίνα διαγνωστικής και προληπτικής διερεύνησης, αναδεικνύει πλέον πολύ συχνά αυτό το «τυχαίο εύρημα» και προκαλεί αρκετά ερωτήματα στους «πάσχοντες».
Πριν ξεκινήσουμε να εξηγήσουμε τι είναι οι πέτρες στη χολή, ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα καθώς και οι τρόποι θεραπείας, θα πρέπει να γίνει κατανοητό τι είναι η χολή και τι η χοληδόχος κύστη που συχνά συγχέονται.
Τι είναι όμως η χολή;
Αυτό που ο κόσμος ονομάζει «χολή» είναι ένα όργανο που λέγεται χοληδόχος κύστη.
Εδώ ευρίσκεται και το ζήτημα της ακριβούς ορολογίας, διότι αυτό που ο κόσμος ονομάζει «χολή» είναι ένα όργανο που λέγεται χοληδόχος κύστη. Ενώ χολή είναι ένα πρασινοκίτρινο ελαιώδες υγρό που παράγεται από το συκώτι μας και ρέει μέσα από τον χοληδόχο πόρο στο 12δάκτυλο και η χρησιμότητα του είναι η «γαλακτωματοποίηση» των λιπών με σκοπό την απορρόφηση τους από τον οργανισμό.
Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο σχήματος αχλαδιού, που βρίσκεται κάτω από την δεξιά πλευρά του ήπατος, όπως μπορείτε να δείτε στην παρακάτω εικόνα.
Ο κύριος σκοπός της χοληδόχου κύστης είναι να συγκεντρώνει το πεπτικό υγρό, δηλαδή την χολή η οποία παράγεται από το συκώτι, με σκοπό την συμπύκνωση της και την έκκρισή της σε αυξημένες ανάγκες του πεπτικού για την πέψη λιπαρών τροφών.
Τι είναι η «Πέτρες στη Χολή» (Χολολιθίαση) ;
Τα προβλήματα στη χοληδόχο κύστη συνήθως προκαλούνται από την παρουσία χολολίθων (πέτρες στην χολή): μικρές σκληρές μάζες που σχηματίζονται κυρίως από χοληστερόλη και χολικά άλατα που δημιουργούνται μέσα της, σταδιακά, λόγω διαταραχής συμπύκνωσης του υγρού (χολής).
Η διαταραχή αυτή δεν έχει σχέση με την διατροφή ή την χοληστερίνη του αίματος.
Δεν είναι σίγουρο για ποιο λόγο σε κάποιους ανθρώπους δημιουργούνται χολόλιθοι ούτε υπάρχουν γνωστοί τρόποι ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία χολολίθων.
Η αρχή δημιουργίας γίνεται αργά με την παρουσία ή λάσπηςή μικρών λίθων ή ψευδοπολυπόδων ή ενός απλού μικρού λίθου (πέτρας), που σιγά σιγά ή μεγαλώνουν σε μέγεθος ή πληθαίνουν σε αριθμό, ανακαλυπτόμενα τυχαία σε κάποιο υπερηχογράφημα.
Τι συμπτώματα έχουν οι «Πέτρες στη Χολή» και τι μπορούν να προκαλέσουν;
Τα συμπτώματα που παρουσιάζουν οι πέτρες στη χολή (χολολιθίαση) ποικίλλουν.
Από ήπια συμπτώματα διαταραχών της πέψης, δηλαδή:
- ρεψίματα
- φουσκώματα,
- δυσπεψίες.
Μέχρι εντονότερα συμπτώματα:
- πόνο στο επιγάστριο (πόνος στοστομάχι)
- και δεξιά κάτω από τα πλευρά.
Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί ότι οι ασθενείς παραπονιούνται για το στομάχι τους ακολουθώντας σχετικές θεραπείες χωρίς αποτέλεσμα, και στο τέλος αποκαλύπτεται πρόβλημα στην χολή.
Οι πέτρες στην χολή μπορούν να μετακινηθούν λόγω της σύσπασης του οργάνου η οποία μπορεί να συμβεί μετά από γεύμα οποιαδήποτε στιγμή και να προκαλέσουν επιπλοκές.
Τι επιπλοκές προκαλούν οι “Πέτρες στη Χολή”;
Οι επιπλοκές μπορεί να είναι σοβαρές:
- Απλή χολοκυστίτιδα δηλαδή φλεγμονή της χοληδόχου, με πόνο και πυρετό
- Yδρωπα και εμπύημα αυτής με κίνδυνο να σπάσει η χολή και να υπάρξει περιτονίτιδα.
- Ίκτερο και απόφραξη του χοληδόχου πόρου από πέτρες που μετακινήθηκαν και έφραξαν τον πόρο, με αποτέλεσμα να κιτρινίσει ο ασθενής, και πιθανή βλάβη στο συκώτι ή χολαγγειίτιδα!
- Παγκρεατίτιδα από δηλαδή σοβαρή φλεγμονή του παγκρέατος λόγω ερεθισμού του από μετακίνηση μικρής συνήθως πέτρας από τον πόρο.
Η παγκρεατίτιδα πολλές φορές μπορεί να είναι πολύ σοβαρή κατάσταση και να αποβεί μοιραία για την ζωή
Πώς γίνεται η διάγνωση και θεραπεία των προβλημάτων επιπλοκών;
Κλινική Εικόνα
Όταν ο ασθενής εμφανίσει συμπτώματα, κατά την κλινική εξέταση εντοπίζονται:
- Eυαισθησία στην κοιλιακή χώρα
- Sύσπαση στο δεξιό μέρος της κοιλιάς κάτω από τα πλευρά
- και μερικές φορές αντανάκλαση του πόνου είτε στο στέρνο, στο επιγάστριο ή πίσω στην μέση.
Εξετάσεις:
- Το υπερηχογράφημα είναι η περισσότερο συνηθισμένη εξέταση που χρησιμοποιείται για την εύρεση των χολολίθων,
- ενώ οι αιματολογικές εξετάσεις συνεισφέρουν στην διάγνωση της φλεγμονής ή των επιπλοκών της λιθίασης από το συκώτι ή το πάγκρεας.
Αιματολογικές τιμές αυξημένων τρανσαμινασών, χολερυθρίνης και αλκαλικής φωσφατάσης υποσημαίνουν λιθίαση στο χοληδόχο πόρο.
- Η ύπαρξη διάτασης του χοληδόχου πόρου στο υπερηχογράφημα, επιβεβαιώνει την διάγνωση και πολλές φορές ο χειρουργός θα πρέπει να ζητήσει την εκτέλεση MRCP (μαγνητικής χολαγγειοπαγκρεατογραφίας) για την σωστή εκτίμηση του προβλήματος.
Πέτρες στην χολή: Θεραπεία
Οι χολόλιθοι δεν αποβάλλονται από μόνοι τους. Κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν προσωρινά με φαρμακευτική ή διαιτητική αγωγή, όπως μείωση λήψης λιπαρών ουσιών. Αυτή η αγωγή έχει περιορισμένα και προσωρινά ποσοστά επιτυχίας.
Τα συμπτώματα θα συνεχισθούν μέχρι να αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη.
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι:
- Οι πέτρες στην χολή δεν έχουν σχέση με τις πέτρες στο νεφρό. Οι πέτρες στον νεφρό ακολουθούν μια διαδρομή «νεφρό->ουρητήρας->ουροδόχος κύστη>αποβολή με τα ούρα». Ενώ οι πέτρες στην χολή ακολουθούν την διαδρομή «χοληδόχος κύστη->κυστικός πόρος (πιθανή απόφραξη)->χοληδόχος πόρος->απόφραξη στο φύμα του Vater» κ.λπ..
- Η προσπάθεια αφαίρεσης μόνο των λίθων αφ’ ενός είναι αδύνατη λόγω ανατομίας του οργάνου αλλά και ανούσια λόγω του ότι υπεύθυνη για την δημιουργία τους είναι η χοληδόχος κύστη.
- Η χρήση ειδικών λιθοδιαλυτικών φαρμάκων (πχ ursofalk), απεδείχθη ότι παρουσίασαν ποσοστό επιτυχίας στην διετία της τάξεως του 50%, με συχνές υποτροπές – επανεμφανίσεις της λιθίασης. Λόγω δε των εμφανιζομένων διαταραχών σε ηπατικές δοκιμασίες (πχ γGt – τρανσαμινάσες), απαιτούσαν συχνούς τακτικές αιματολογικούς ελέγχους.
- Η λιθοτριψία των λίθων εφαρμόσθηκε στο παρελθόν, αλλά δημιούργησε συγκρίματα των λίθων τα οποία προκάλεσαν επιπλοκές στον χοληδόχο πόρο και εγκαταλείφθηκε σαν μέθοδος.
Η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης είναι η πλέον κατάλληλη και ασφαλέστερη θεραπεία της χολοκυστίτιδος.
Πέτρες στην χολή: Θεραπεία Με Λαπαροσκόπηση
Η χολοκυστεκτομή είναι μία από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές επεμβάσεις. Σήμερα, οι περισσότερες επεμβάσεις χολής γίνονται λαπαροσκοπικά. Ο ιατρικός όρος για την επέμβαση αυτή είναι Λαπαροσκοπική Χολοκυστεκτομή.
Κύρια Πλεονεκτήματα Της Θεραπείας Με Λαπαροσκόπηση:
- Ο ασθενής σαφώς έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο.
- Ο ασθενής έχει σαφώς γρηγορότερη ανάρρωση απ’ ότι στην κλασσική χειρουργική. Οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν σπίτι μετά από μία ημέρα και στις κανονικές τους δραστηριότητες πολύ γρήγορα.
