Επιμέλεια – Φωτογραφία : Δημήτρης Καστανάρας // paidis.com
Η περιοχή της Θεσσαλονίκης που είναι γνωστή ως Άνω Πόλη, παλαιότερα Πάνω Πόλη και Μπαϊρι, είναι χτισμένη στα βορειοδυτικά και ξεκινά από την περιοχή πάνω από την οδό Αγίου Δημητρίου, την Ολυμπιάδος και φτάνει ως την Ακρόπολη και το Επταπύργιο.
Η Άνω Πόλη είναι μία από τις ελάχιστες περιοχές της Θεσσαλονίκης που διασώθηκε από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917.
Είναι το μοναδικό σημείο της Θεσσαλονίκης που διατηρεί ζωντανή τη μορφή, τη ρυμοτομία αλλά και τις συνήθειες από τα πρώτα χρόνια που κατοικήθηκε.
Είναι ένα παραμύθι που θέλεις να το ζήσεις ξανά και ξανά.
Τα στενά λιθόστρωτα δρομάκια, αδιέξοδα που σε οδηγούν σε παραδοσιακές κρήνες και κληματαριές, τα καφενεδάκια και οι ταβέρνες που στέγασαν έρωτες, καημούς και πίκρες των προσφύγων για πολλές δεκαετίες, τα μικρά γραφικά μονοόροφα και διόροφα καστρόπληκτα σπίτια με τις δαντελένιες κουρτίνες στα παράθυρα. Αυτή είναι η ομορφιά και η ιδιαιτερότητα της Άνω Πόλης στη Θεσσαλονίκη.
Ανηφορίζοντας δίπλα στα βυζαντινά τείχη που τα απομεινάρια τους στέκονται ακόμη περήφανα, το ψυχανεμίζεσαι πως ετοιμάζεσαι να διαβείς μια πόρτα που θα σε πάει πολύ πίσω στο χρόνο.
Εκείνο που σε αποζημιώνει όμως είναι η θέα, πανοραμική προς τον Θερμαϊκό μπροστά, η πεδιάδα της Θεσσαλονίκης. Δεν χορταίνουν τα μάτια και όλες οι αισθήσεις αυτή τη μεγαλοπρέπεια που απλώνεται μπροστά σου.
Στη βυζαντινή εποχή στην Άνω Πόλη έμεναν οι άρχοντες και στην οθωμανική περίοδο οι πλούσιοι Τούρκοι, που αναζητούσαν πέρα από το υγιεινό κλίμα και την ασφάλεια κοντά στην ακρόπολη. Τα περισσότερα παλιά σπίτια ανήκαν σε Τούρκους.
Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923 κατοικήθηκαν από προσφυγικές αστικές οικογένειες της Μικράς Ασίας.
Τα περισσότερα σπίτια έχουν τα χαρακτηριστικά της βαλκανικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, με επιρροές από ευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά ρεύματα.
Το 1979 με απόφαση της πολιτείας η Άνω Πόλη ανακηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός.
