Γράφει ο Αναστάσιος Ελευθέρογλου
Μέρος Β’
Γιατί ο Cassius Clay, o Malcom Little και ο Lew Alcindor έγιναν Muhammad Ali, Malcolm X και Kareem Abdul Jabbar;
Πρέπει να αναλογιστούμε το πλαίσιο της εποχής. Καταρχάς τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 είχαμε ένα πιο κοσμικό Ισλάμ, πριν τις ωμές παρεμβάσεις της Δύσης στη Μέση Ανατολή . Δεν είναι λίγες οι φορές που δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες γυναικών στην Καμπούλ και την Τεχεράνη, με τα χαρακτηριστικά μπλου τζιν της εποχής, το άφρο-ντισκοτεκ μαλλί και όλα τα αξεσουάρ που θα φορούσαν οι αντίστοιχες γυναίκες στη Νέα Υόρκη.
Κατά δεύτερον, η Μαύρη Κοινότητα, μελετώντας την ιστορία της Αφρικής, της πατρίδας των προγόνων τους, συνειδητοποίησε πως και ιστορικά το Ισλάμ δεν υπήρξε εχθρός, σίγουρα όχι στον εγκληματικό βαθμό του ευρωπαϊκού αποικιοκρατισμού. Το Ισλάμ ήταν μια πολυπολιτισμική θρησκεία στα μάτια τους χωρίς τον ρατσισμό να αποτελεί κριτήριο διαχωρισμού, άλλωστε στη Μέκκα οι “μαύροι” και οι “καφέ” άνθρωποι προσεύχονταν ο ένας δίπλα στον άλλο.
Στην εξάπλωση αυτής της ιδέας συνέβαλλε σημαντικά μια πολιτική-θρησκευτική οργάνωση της εποχής, το Nation of Islam (Έθνος του Ισλάμ) που έδρασε στην Αμερική και κυρίως στο Chicago. Η οργάνωση ήταν συνδεδεμένη με τον μαύρο εθνικισμό που είχε αρχίσει να κερδίζει έδαφος από το 1940 και μετά, περισσότερο σαν αντίδραση στις συστημικές αδικίες των καιρών. Ιδρυτής ήταν ο Wallace Fard Muhammad τον οποίο διαδέχτηκε ο Elijah Muhammad. Η οργάνωση ήταν πολύ δημοφιλής ανάμεσα σε πρώην κατάδικους, βοηθώντας τους να σταθούν στα πόδια τους και δίνοντας τους μια πνευματική στέγη και ένα νόημα ώστε να αποφύγουν τον δρόμο της βίας. Κάπως έτσι προσέγγισε και τον Malcom X, έναν πρώην κατάδικο ο οποίος οδηγήθηκε έτσι στον προσωπικό του διαφωτισμό.
Ταυτόχρονα αλλαγή υποσχόταν και ένας άλλος νεαρός της εποχής, ο Martin Luther King Jr., ο οποίος σάρωνε στον τομέα της πολιτικής δράσης με πιο μετριοπαθείς θέσεις από αυτές του Nation of Islam.
Στην πυγμαχία ο Cassius Clay έφερνε το άθλημα σε all time high ενδιαφέρον προς το κοινό με το μοναδικό του στυλ ενώ και στο NBA το ενδιαφέρον μονοπωλούσε η τιτανομαχία του Bill Russell με τον Wilt Chamberlain. Υπήρχε ένας άνεμος αλλαγής για τους μαύρους της Αμερικής που επιτέλους είχαν εκπροσώπους και δημόσιο βήμα. O Cassius γνώρισε τον Malcolm X και δεν άργησε να αλλάξει το όνομα του σε Muhammad Ali και να ασπαστεί το Ισλάμ.
Η αλλαγή του ονόματος είχε μια συμβολική σημασία. Οι περισσότερες οικογένειες στην Αμερική είχαν τα ονόματα των δουλεμπόρων που κάποτε εκμεταλλεύονταν τους προγόνους τους. Τα αφρικανικά ονόματα έδωσαν τη θέση τους σε σειριακούς αριθμούς, χλευαστικά παρατσούκλια και εν τέλει στο όνομα του κυρίου τους. Έτσι οι διαφωτισμένοι μαύροι, όσοι βούτηξαν νοητά στην θάλασσα της ιστορίας, σιχάθηκαν αυτό που συμβόλιζε το ίδιο τους το όνομα. Παρόλα αυτά ο Malcolm X κράτησε το μικρό του όνομα. Όταν τον ρώτησαν γιατί, απάντησε: “αλλάζουμε τα ονόματα σκλάβων για να δείξουμε ότι έχει αλλάξει η κατάσταση αλλά αυτό δεν ισχύει στην πράξη για όλους. Όταν θα αρχίσει να ισχύει για όλους, τότε θα πάψετε να με λέτε Malcolm”
Το συνέδριο του Cleveland έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στις πεποιθήσεις του Kareem Abdul Jabbar. Η γνωριμία με τον Muhammad Ali κλόνισε τον κόσμο του, του φύτεψε την αμφιβολία προς πολλά που είχε ως δεδομένα, τον έκανε αντικομφορμιστή. Κι αν αυτό δεν επαρκούσε και δεν έδωσε την τελική ώθηση του Kareem προς τον ακτιβισμό, οι ίδιοι οι νόμοι της πολιτείας (και όλης της Αμερικής για να λέμε την πλήρη αλήθεια) στην οποία αγωνιζόταν το έκαναν. Χρειάστηκε να φτάσει το 1967 ώστε να αρθεί η απαγόρευση διαφυλετικού γάμου στο Wisconsin! Φαίνεται δύσκολο να το πιστέψουμε σήμερα αλλά κάποτε αυτοί οι νόμοι ίσχυαν. Οι οπαδοί των Bucks τον κατηγορούσαν χρόνια για τη φυγή του στους Lakers αλλά το πνεύμα και η περιέργεια του Kareem είχαν γίνει πολύ μεγάλα για το μικρό, παλαιών αντιλήψεων, πολιτισμικά φτωχό Milwaukee της δεκαετίας του ‘60-’70.
Για το κλείσιμο και την τελική κατανόηση ενός πολύπλευρου ζητήματος, άφησα τις δηλώσεις του ίδιου γιατί άλλαξε όνομα και προσηλυτίστηκε στο Islam. Ο Kareem δήλωσε: “προσπαθούσα να προσκολληθώ σε κάτι που ήταν μέρος της καταγωγής μου, γιατί πολλοί σκλάβοι που ήρθαν στην Αμερική ήταν Μουσουλμάνοι. Την οικογένειά μου την έφερε στην Αμερική ένας Γάλλος παραγωγός στις φυτείες με όνομα Alcindor, από το Τρινιντάντ τον 18ο αιώνα. Ο λαός μου ήταν οι Yoruba και ο πολιτισμός τους «επιβίωσε» από την σκλαβιά… Ο πατέρας μου μου τα έμαθε αυτά όταν ήμουν μικρός και από τότε τα κράτησα σαν κομμάτι της ταυτότητάς μου. Δεν ήμουν πια ο κανένας, κι ας μην το ήξερε κανένας. Όταν ήμουν παιδί, κανένας δεν θα πίστευε οτιδήποτε θετικό λεγόταν για τους μαύρους. Κι αυτό είναι ένα τεράστιο βάρος για εμάς, καθώς δεν έχουμε ακριβή εικόνα της ιστορίας μας, η οποία έχει ήδη είτε θαφτεί είτε παραποιηθεί”.
