ΓΡΑΦΕΙ Η Ελένη Αναστασοπούλου
Στην ταινία Wall Street,(1987) του Oliver Stone ο πρωταγωνιστής Gordon Gekko, στην αρχή της καριέρας του στο χρηματιστήριο λειτουργούσε σύμφωνα με τους κανόνες κι έκανε νόμιμες εταιρικές εξαγορές. Οσο όμως ανερχόταν στην εξουσία, καταπάτησε κάθε νομιμότητα και εξελίχθηκε σε έναν θρασύ και παράνομο εκμεταλλευτή εμπιστευτικών πληροφοριών και όχι μόνο.
Σύμφωνα με ψυχολογικές έρευνες η εξουσία έχει διαβρωτική επίδραση στους ανθρώπους με αμφίβολο χαρακτήρα κι αυτό διότι τους δίνει την ψευδαίσθηση της απεριόριστη άδειας να ενεργούν και να συμπεριφέρονται στους άλλους με τρόπους που ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις δικές τους αξίες, στόχους και συμφέροντα. Αυτά τα ευρήματα αποδεικνύουν ότι δεν είναι η εξουσία που κάνει τους ανθρώπους κακούς, αλλά σίγουρα είναι αυτή που φέρνει στην επιφάνεια τον πραγματικό εαυτό τους.
Ειδικά σε καιρούς κρίσης, κοινωνικής και οικονομικής, που οι άνθρωποι νιώθουν περισσότερο ευάλωτοι και ανασφαλείς, τα άτομα που κατέχουν εξουσία αποκτούν μια ψευδή αίσθηση των δυνατοτήτων τους, αισθάνονται ακόμη πιο ισχυρά και συμπεριφέρονται σαν να είναι αλώβητοι και άθικτοι.
Τον τελευταίο καιρό περισσεύουν οι περιπτώσεις ατόμων που εκμεταλλευόμενοι την εξουσία- μεταξύ αυτών πολιτικοί και κρατικοί υπάλληλοι- που περιστασιακά του έχει δοθεί έχουν ξεπεράσει κάθε όριο σε οίηση, αυθάδεια και αλαζονεία καταπατώντας ανθρώπινα δικαιώματα και συχνά καταστρέφοντας ζωές.
«Όταν είσαι διάσημος, σου επιτρέπουν να το κάνεις», υπερηφανευόταν ο Donald Trump, σε μια συνομιλία που διέρρευσε σε όλο τον κόσμο από αμερικανικό ΜΜΕ και αφορούσε τις σεξουαλικές επιθέσεις του σε διάφορες γυναίκες.
Η εξουσία έχει πολλά πρόσωπα, όπως πολιτική, πλούτος, κοινωνική θέση, ψυχολογική επιρροή αλλά ο άνθρωπος έχει μία ηθική ταυτότητα. Βασική αρχή για κάθε έναν που κατέχει θέση εξουσίας είναι να κατέχει την ηθική ως μέρος της αυτο-αντίληψής του και να θεωρεί την θέση εξουσίας , πρωτίστως, ως ευθύνη απέναντι στο κοινωνικό σύνολο και όχι ευκαιρία επίδειξης δύναμης και ιδιοτέλειας. Αν δεν έχει αυτή τη βασική αρχή όταν του δοθεί εξουσία ένα είναι βέβαιο: θα λειτουργήσει καταστροφικά για το περιβάλλον και την κοινωνία.
«Κόπηκε για γιλέκο, δεν γίνεται σακάκι», έλεγαν οι παλιότεροι. Το ζήτημα είναι ότι το γιλέκο συχνά είναι από αγκάθια και τραυματίζει όσους έρχονται σ’ επαφή μαζί του γι αυτό ας προσέχουμε σε ποιους παραχωρούμε την δυνατότητα άσκησης εξουσίας.
*(Τίτλος βιβλίου του λόρδου Ντέιβιντ Οουεν, νευρολόγου και πρώην ΥΠΕΞ)
