Το άρθρο αποτελεί ομαδική εργασία των μαθητών του ΓΕΛ Τυρνάβου που συμμετέχουν στο πρόγραμμα « Βουλή των Εφήβων» και εκπονήθηκε στα πλαίσια της ενότητας για τα ανθρώπινα δικαιώματα – Συγκλονιστική μαρτυρία του Αθανασίου Χωματά
77 χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από τις 27 Ιανουαρίου 1945 όταν ο σοβιετικός Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου στην Πολωνία. Το στρατόπεδο αποτέλεσε το απόλυτο σύμβολο του Ολοκαυτώματος και η ημερομηνία αυτή ορίστηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την 1η Νοεμβρίου του 2005 ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Ο τιμητικός τίτλος του «Δικαίου των Εθνών», του Ιδρύματος Γιαντ Βασέμ, απονεμήθηκε το 2010 στην οικογένεια του Λάμπρου Χωματά από τον Τύρναβο, που πρόσφερε ασφαλές καταφύγιο και κάθε δυνατή βοήθεια στην οικογένεια του Ιακώβ Τουρών από τη Λάρισα, η οποία, μετά το τέλος της ναζιστικής κατοχής, μετανάστευσε και ζει πλέον στο Ισραήλ. Λόγια γεμάτα συγκίνηση, ευγνωμοσύνη και ανθρωπιά ακούστηκαν από τους απογόνους των δύο οικογενειών, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης της απονομής στέλνοντας το αισιόδοξο μήνυμα ότι οι αξίες της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς είναι δυνάμεις που μπορούν να αντισταθούν σε κάθε προσπάθεια επικράτησης του κακού.
Λίγα λόγια για το Γιαντ Βασέμ και τον Τίτλο του Δικαίου των Εθνών
Ο τίτλος του «Δικαίου των Εθνών» δίδεται από το ίδρυμα και το μουσείο που δημιουργήθηκε στην Ιερουσαλήμ από το Κράτος του Ισραήλ για τη διαιώνιση της μνήμης των θυμάτων και των ηρώων του Ολοκαυτώματος. Απονέμεται σε άτομα που με κίνδυνο της ζωής τους διέσωσαν διωκόμενους Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για την απονομή της διάκρισης διενεργείται διεξοδική έρευνα από το Γιαντ Βασέμ και απαιτείται ειδική έγκριση από το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ.
Ο τίτλος του «Δικαίου των Εθνών» θεωρείται μια από τις υψηλότερες τιμητικές διακρίσεις που απονέμεται σε ξένο πολίτη από το Κράτος του Ισραήλ. Πέρα από τα βραβεία, σε ειδική τελετή που πραγματοποιείται στο Ισραήλ, αναρτάται και τιμητική πλακέτα με το όνομα του «Δικαίου» σε ειδικό χώρο του Ιδρύματος Γιαντ Βασέμ.
Πάνω από 250 Έλληνες «Δίκαιοι» έχουν τιμηθεί μέχρι σήμερα. Μεταξύ αυτών και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός, ο Διοικητής της Ελληνικής Αστυνομίας κατά τη διάρκεια της Κατοχής Άγγελος Έβερτ, οι μακαριστοί Μητροπολίτες Ζακύνθου Χρυσόστομος και Δημητριάδος Ιωακείμ, ο τότε Δήμαρχος Ζακύνθου, Λουκάς Καρρέρ και πολλοί άλλοι αφανείς ήρωες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα έχουν τιμηθεί 362 Έλληνες Δίκαιοι των Εθνών. Μεταξύ αυτών, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Δαμασκηνός, ο πρώην Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας επί Κατοχής, Άγγελος Εβερτ, ο πρώην Δήμαρχος Ζακύνθου Λουκάς Καρρέρ, οι Μακαριστοί Μητροπολίτες Ζακύνθου και Δημητριάδος, Χρυσόστομος και Ιωακείμ αντίστοιχα, η ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης, Λέλα Καραγιάννη, καθώς και πολλοί άλλοι αφανείς ήρωες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Η οικογένεια Χωματά από τον Τύρναβο σώζει την εβραϊκή οικογένεια Τουρόν από τους Γερμανούς SS».
Μια αληθινή ιστορία
Πριν τον πόλεμο του 1940 , τα αδέλφια Αστέριος και Λάμπρος Χωματά, ασκούσαν το επάγγελμα του βυρσοδέψη. Κάθε Τετάρτη στη λαϊκή αγορά της Λάρισας πουλούσαν τα επεξεργασμένα δέρματα στο μαγαζί της οικογένειας Τουρόν , η οποία είχε καταγωγή από το Ισραήλ . Αυτή η εμπορική συναλλαγή απετέλεσε και την αιτία για τη δημιουργία στενής οικογενειακής φιλίας με ευεργετικά αποτελέσματα –όπως φάνηκε εκ των υστέρων-για την οικογένεια των Εβραίων .
Με την κήρυξη του πολέμου οι Γερμανοί το 1942 έρχονται στη Λάρισα και τα περίχωρα της. Άρχισαν να συλλαμβάνουν τους Εβραίους . Η οικογένεια των Τουρόν (η μητέρα, Ράσι , ο πατέρας ,Ιακώβ και οι κόρες , Έτη και Ρούλα ,για να μην συλληφθεί , έφυγε από την Λάρισα και πήγε στη Ροδιά. Το 1942, έξω από το χωριό γίνεται μάχη μεταξύ Γερμανών και ανταρτών του ΕΛΑΣ , στην οποία σκοτώθηκαν αρκετοί Γερμανοί . Τότε, λοιπόν, οι κάτοικοι, φοβούμενοι τα αντίποινα έφυγαν από τα χωριά, για να σωθούν . Ο γιός της οικογένειας , Έκτορας Τουρόν έφυγε στο βουνό , ως αντάρτης. Η υπόλοιπη οικογένεια κατέφυγε στον Τύρναβο, στην οικογένεια των αδελφών Χωματά , χωρίς να γνωρίζουν ότι το σπίτι , διώροφο με υπόγειο , το δέσμευσαν οι Γερμανοί των Ες-Ες
Όταν ήρθαν στο σπίτι , οι Γερμανοί από περιέργεια, ρωτούσαν για την ταυτότητα τους . Τα παιδιά της οικογένειας Χωματά τους παρουσίαζαν ως Έλληνες με το όνομα Χριστοδούλου, βγάζοντας τους νέες ταυτότητες και στους Γερμανούς έλεγαν ότι ήθελαν να τους σκοτώσουν οι αντάρτες. Τους φρόντισαν δίνοντας τους φαγητό και στέγη , πολλές φορές κλεμμένο με κίνδυνο της ζωής τους από τα πιο νεαρά μέλη της οικογένειας Χωματά από τις αποθήκες των Γερμανών . Μετά το τέλος του πολέμου έφυγαν και οι ίδιοι για το Ισραήλ .
Το 1966 – 1969 , επί δημαρχίας ,Δημ. Νασίκα , αδελφοποιήθηκαν οι δύο πόλεις του Τυρνάβου και της Κυριάκ – Άτα του Ισραήλ . Στο διάστημα αυτό προσκάλεσαν τον Δήμαρχο με μια αντιπροσωπεία να επισκεφθούν την πόλη . Η μια κόρη της οικογένειας , η Έτη Τουρόν , εργαζόταν στο Υπεξ . Αν και απαγορευόταν η ξενάγηση στο Ισραήλ , εκείνη την εποχή , τιμής ένεκεν το υπουργείο , τους έδωσε άδεια για απεριόριστη ξενάγηση .
‘Έτσι τελείωσε η ιστορία μιας μακρόχρονης σχέσης των δύο οικογενειών που μέχρι και το τέλος της ζωής τους , επικοινωνούσε τηλεφωνικά .
Η Εβραική κοινότητα Λάρισας τιμά την οικογένεια Χωματά προσκαλώντας τους στην εκδήλωση για το ολοκαύτωμα των Εβραίων , απονέμοντας τους τιμητικά μετάλλια .
Αυτή ήταν η ιστορία των δύο οικογενειών και μιας μακρόχρονης φιλίας που δεν έσβησε με το χρόνο δείχνοντας μας ότι ο ανθρωπισμός είναι πιο δυνατός από τη βαρβαρότητα….
Ακολουθεί βιντεοσκοπημένη η προφορική μαρτυρία του κ. Αθανασίου Χωματά από τον Τύρναβο στην οποία εξιστορεί τα γεγονότα της διάσωσης της εβραϊκής οικογένειας Τουρόν από τους Γερμανούς Ες Ες
Πριν τον πόλεμο του 40, τα αδέλφια Αστέριος και Λάμπρος Χωματάς γνωρίζουν την οικογένεια Τουρών που διατηρούσε εμπορικό μαγαζί στη Λάρισα και αναπτύσσουν φιλικές σχέσεις. Μετά την συνθηκολόγηση της χώρας μας, οι Γερμανοί το 1942 έρχονται στη Λάρισα και την πόλη του Τυρνάβου. Αρχίζουν τις συλλήψεις κα τις διώξεις των Εβραίων. Η οικογένεια Χωματά αναλαμβάνει να σώσει τους Τουρών, φιλοξενώντας τους στο σπίτι τους και βγάζοντάς τους νέες ταυτότητες. Το σπίτι , ένα διώροφο κτίσμα με υπόγειο, το επιτάσσουν οι Γερμανοί των Ες Ες. Στους Γερμανούς που ρωτούν επίμονα τους παρουσιάζουν ως Έλληνες με το όνομα «Χριστοδούλου». Τους φρόντισαν δίνοντάς τους φαγητό και στέγη μέχρι την αποχώρηση των Γερμανών. Μετά το τέλος του πολέμου η οικογένεια Τουρόν έφυγε για το Ισραήλ.
To 1966 έγινε αδελφοποίηση των δύο πόλεων, του Τυρνάβου και της Kiryat Ata, πόλης του Ισραήλ, κοντά στη Χάιφα. Ο Δήμαρχος και μια αντιπροσωπεία κατοίκων του Τυρνάβου προσκλήθηκαν να επισκεφθούν την πόλη. Η μία κόρη της οικογένειας, η Έτη Τουρόν, που εργαζόταν στο υπουργείο εξωτερικών, συναντήθηκε με την αντιπροσωπεία και έδωσε την άδεια για ξενάγηση ακόμη και σε απαγορευμένες περιοχές.
