ΓΡΑΦΕΙ Ο Πέτρος Οντούλης
Κατά τον εορτασμό της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου 1981 στην Κεντρική Πλατεία του Τυρνάβου, συνέβη –όπως και σε άλλους τότε Δήμους στην Ελλάδα– το εξής περιστατικό:
Στον Δήμο Τυρνάβου είχε υποβληθεί έγκαιρα αίτηση της ΠΕΑΕΑ Παράρτημα Τυρνάβου [1] με την οποία δήλωνε ότι επιθυμούσε να καταθέσει στεφάνι εκπρόσωπός της συμμετέχοντας έτσι στον εορτασμό της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου 1981. Ο τότε Δήμαρχος Τυρνάβου Δημήτρης Κουγιώνης εκ μέρους της Δημοτικής Αρχής, είχε δώσει την συγκατάθεσή του στο Σωματείο να συμμετάσχει στον εορτασμό της εθνικής γιορτής και να καταθέσει στεφάνι κατά την τελετή της επιμνημόσυνης δέησης που θα πραγματοποιούνταν στην κεντρική πλατεία του Τυρνάβου.
Σημειώνεται ότι ο Δήμος κατά την πάγια υποχρέωση και πρακτική του, πριν την σύνταξη του προγράμματος του γιορτασμού, εξέδιδε δημόσια πρόσκληση – επιστολή με την οποία καλούσε όλους τους Συλλόγους και τα Σωματεία που λειτουργούσαν νόμιμα και επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στον γιορτασμό και στη κατάθεση στεφανιών, να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους…
Σημειώνεται επίσης ότι στην σχετική εγκύκλιο του ΥΠΕΣ δεν γίνονταν καμία αναφορά στη συμμετοχή ή μη των Αντιστασιακών Οργανώσεων στον γιορτασμό. Ο νόμος με τον οποίο αναγνωρίζονταν η Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων κατά των Γερμανοιταλών κατακτητών της Πατρίδας μας, το 1981 δεν είχε ακόμη ψηφιστεί. Κάθε διαφοροποίηση όμως από το γράμμα και κυρίως το «πνεύμα» της τότε εγκυκλίου του ΥΠΕΣ, θα συνιστούσε παράβαση ενός εμφυλιοπολεμικού νόμου και παραπομπή των υπευθύνων στα δικαστήρια. [2]
Τα πλησιόχρονα εκείνα χρόνια πριν την ψήφιση του νόμου για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης σε πολλές πόλεις και Δήμους της Ελλάδος κατά τον εορτασμό των εθνικών επετείων, οι αντιστασιακές οργανώσεις οι οποίες εξέφραζαν μεν την πλειοψηφία του ελληνικού λαού την περίοδο της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης αλλά που ανήκαν στους ηττημένους του εμφυλίου δε, με κύριο εκφραστή την ΠΕΑΕΑ που ιδεολογικά πρόσκειται στον χώρο του αριστεράς και κυρίως στο ΚΚΕ, κατέθεταν στεφάνια εν μέσω επεισοδίων με ξύλο και τρομοκρατία εκ μέρους της Αστυνομίας. Να επισημάνω ότι μεταγενέστερα δραστηριοποιήθηκε στον Τύρναβο, όπως και πανελλαδικά, μία ακόμη αντιστασιακή οργάνωση, που ήταν η Πανελλαδική Ομοσπονδία Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ) της οποίας τα μέλη της πρόσκειται πολιτικά στο ΠΑΣΟΚ.
Την ημέρα του εορτασμού ο Σύλλογος Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης – ΠΕΑΕΑ Παράρτημα Τυρνάβου, έφερε το στεφάνι του στην κεντρική πλατεία Τυρνάβου, ο δε Δήμος είχε προγραμματίσει να το συμπεριλάβει στο τελετουργικό της κατάθεσης αμέσως μετά την επιμνημόσυνη δέηση. Προς διευκόλυνση δε του Δήμου και του Δημάρχου Τυρνάβου Δημήτρη Κουγιώνη, το Σωματείο έκανε γνωστό ότι θα το καταθέσει ο αείμνηστος Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Νίκος Καρασούλας, προσδίδοντας με τον τρόπο αυτό μια «θεσμική» διάσταση στο όλο εγχείρημα. [3]
Μετά την κατάθεση των στεφανιών στο κενοτάφιο από : τον Δήμαρχο Τυρνάβου, την Φρουρά Τυρνάβου (Στρατός) και του Α.Τ. Τυρνάβου, εκφωνήθηκε (κατά σειρά) και η κατάθεση στεφάνου από την ΠΕΑΕΑ Παράρτημα Τυρνάβου. Μόλις επιχειρεί ο Πρόεδρος του Δ.Σ. Νίκος Καρασούλας να καταθέσει το στεφάνι προσπαθώντας να το παραλάβει από τον Δήμαρχο Κουγιώνη, ο τότε διοικητής του Α.Τ. Τυρνάβου άρπαξε το στεφάνι από τα χέρια του Δημάρχου που μάταια διαμαρτύρονταν ότι «η Αστυνομία δεν έχει δικαίωμα να απαγορεύει την κατάθεση όταν διοργανωτής είναι ο Δήμος» με την συνδρομή δύο ακόμη Αστυνομικών, λέγοντας ότι «παρόμοια κατάθεση δεν επιτρέπεται σε όλη την Ελλάδα».[4]
Αμέσως επενέβησαν αρκετοί δημοκρατικοί πολίτες του Τυρνάβου οι οποίοι αποδοκίμασαν την ενέργεια της Αστυνομίας και με επικεφαλής τον Δήμαρχο της πόλης που είχε και την ευθύνη και την εξουσία του εορτασμού, προσπαθούν να πάρουν το στεφάνι της ΠΕΑΕΑ από τα χέρια του (τότε) Διοικητή του Α.Τ. Τυρνάβου προκειμένου να κατατεθεί στο κενοτάφιο.
Όμως ανάλογα με την Αστυνομία πράττουν και άλλοι παράγοντες πολίτες του Τυρνάβου όπως συγκεκριμένος αστυφύλακας γνωστός τότε στην τοπική κοινωνία… Από την μεθόδευση της αντιμετώπισης της πρόθεσης να καταθέσει στεφάνι και η Εθνική Αντίσταση, αποδείχθηκε ότι όλοι οι αντιδρώντες στην κατάθεση στεφάνου από την ΠΕΑΕΑ παράρτημα Τυρνάβου, ήταν απολύτως προετοιμασμένοι…
Το στεφάνι καταστρέφεται και σχεδόν διαλύεται. Οι επικεφαλής Αξιωματικοί του Στρατού διατάσσουν και πραγματοποιούν την ντροπιαστική αποχώρηση του Στρατιωτικού Τιμητικού Αγήματος από τη τελετή μαζί με την Αστυνομία κάτω από την συνολική αποδοκιμασία των παρευρισκόμενων πολιτών. Οι τοπικές οργανώσεις του ΚΚΕ και του ΠΑΣΟΚ σε σχετικές ανακοινώσεις τους, αναφέρουν και καταγγέλλουν το γεγονός της αποχώρησης ως «καταφανή παρέμβαση του στρατού στην πολιτική ζωή».[5]
Στο πεδίο των γεγονότων, ο Δήμαρχος της πόλης Δημήτρης Κουγιώνης καταγγέλλει από μικροφώνου την απαράδεκτη ενέργεια της Αστυνομίας, λέγοντας ότι «Η 25η Μάρτη, εθνική επέτειος της χώρας μας, είναι γιορτή που ανήκει σε όλο τον λαό, σ΄ όλους όσοι πιστεύουν στα ιδανικά της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Η δημοτική αρχή που διοργανώνει τον γιορτασμό πιστεύει πως όχι απλώς κάθε νόμιμος σύλλογος αλλά και κάθε Έλληνας έχει δικαίωμα και καθήκον να τιμήσει τους νεκρούς του ’21 και πιο πολύ έχουν δικαίωμα και υποχρέωση όσοι πολέμησαν και αγωνίστηκαν για τα ίδια ιδανικά, όπως οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης». [6]
Λίγο αργότερα, στην καθιερωμένη δεξίωση που δόθηκε στο Δημαρχείο, ο χώρος γέμισε ασφυκτικά από πλήθος πολιτών, καταφανώς περισσότερους από κάθε άλλη φορά, γεγονός που κατέδειξε την αναμφισβήτητη επιδοκιμασία του λαού στη θέση της τότε Δημοτικής Αρχής και την συμπαράσταση στο πρόσωπο του τότε Δημάρχου της πόλης, Δημήτρη Κουγιώνη, απέναντι στην αυθαίρετη και αντιδημοκρατική επέμβαση της Αστυνομίας.
Ερωτώμενος μάλιστα ο διοικητής της Αστυνομίας Τυρνάβου από δημοσιογράφο του «Ριζοσπάστη» αν γνώριζε την εγκύκλιο της Νομαρχίας για τον γιορτασμό όπου σαφώς δεν απαγορεύεται η κατάθεση στεφάνου από το σωματείο της ΠΕΑΕΑ, εκείνος δήλωσε ότι δεν την γνώριζε [7]…
Η Αστυνομία σταθερή στην τότε τακτική της, καταθέτει μήνυση κατά του Δημάρχου Τυρνάβου, που όμως κατά την δικάσιμο απαλλάσσεται πανηγυρικά…
Αξίζει να επισημανθεί ότι μετά την πάροδο κάποιων χρόνων, όταν πλέον η Εθνική Αντίσταση αναγνωρίστηκε με νόμο, σύμφωνα με μαρτυρίες πολιτών του Τυρνάβου οι δύο πλευρές των επεισοδίων και ιδίως οι εκπρόσωποι της τότε ένστολης Τάξης και του Δήμου Τυρνάβου, συνομιλούσαν μεταξύ τους πλέον φιλικά χωρίς το βάρος των γεγονότων, γεγονός που αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την μικρή μας κοινωνία.
Η ιδεοληπτική κοντόφθαλμη και διχαστική πολιτική της τότε Κυβέρνησης της Ν.Δ. έδειξε ότι ήταν σε πλήρη αναντιστοιχία με την ελληνική κοινή γνώμη, όπως και του Τυρνάβου, που σημειωτέο, τότε έβγαζε αριστερό Δήμαρχο με ποσοστό πάνω του 50% ή «μια κι έξω» όπως χαρακτηριστικά τότε κουβεντιάζονταν.
Ο αείμνηστος Κώστας Λουλές, τέκνο του Τυρνάβου με πλούσια κοινωνική, κομματική, αντιστασιακή, αντιδικτατορική και κοινοβουλευτική δράση, Βουλευτής και Ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, «άφησε εποχή και στη Βουλή με την ιστορική απάντησή του στις 4 Απρίλη 1978, στον τότε υπουργό Άμυνας Ευάγγελο Αβέρωφ που ισχυριζόταν ότι δε θ’ αναγνωριστεί ποτέ η ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση, στον οποίο είπε: «Η Εθνική Αντίσταση θ’ αναγνωριστεί και θα ‘ναι ντάλα μεσημέρι» μία πραγματικά προφητική, αλησμόνητη και δικαιωμένη φράση όπως αποδείχθηκε και στην γενέτειρά του ή και σε άλλες πόλεις, που έμεινε στην ιστορία.[8]
Αυτό συνέβη αργότερα μετά την ψήφιση του ν. 1285/1982 (ΦΕΚ 115 Α΄ 1982) «Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941-1944» μετά την ανάληψη της κυβέρνησης της χώρας το 1981 από το ΠΑΣΟΚ.
Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στον Τύρναβο την 25η Μαρτίου 1981 στο πλαίσιο του εορτασμού της εθνικής επετείου, αποτέλεσαν μία ακόμη σπουδαία νίκη των δημοκρατικών πολιτών του Τυρνάβου, που προστέθηκε στην πλούσια ιστορία του Τυρνάβου και τους διαχρονικούς αγώνες των κατοίκων της για δημοκρατία στην πόλη τους.
Έκτοτε η Εθνική Αντίσταση: ΠΕΑΕΑ και ΠΟΑΕΑ στον Δήμο Τυρνάβου κατέθετε απρόσκοπτα στεφάνι κατά τις εθνικές επετείους, λαμβάνοντας την τιμητική θέση που της άξιζε στην συνείδηση του λαού.[9]
[1] Η Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) ιδρύθηκε το 1964 µε βασικό σκοπό την αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης. Η συζήτηση για την Εθνική Αντίσταση στις αρχές της δεκαετίας του ΄60, έχει διττό χαρακτήρα αφ’ ενός αφορά την αναγνώρισή της, αφ’ ετέρου τη συγκρότηση της Ιστορίας της. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η ίδρυση της ΠΕΑΕΑ καθώς και άλλων μαζικών οργανώσεων αντιστασιακών, που συγκροτήθηκαν την ίδια περίοδο, κατά κύριο λόγο υπό την σκέπη της ΕΔΑ.
[2] Α.Ν. 942 της 13/15 Φεβρουαρίου 1946 (ΦΕΚ 48/τ.Α΄) «Περί λήψεως μέτρων προς κατευνασμόν των πολιτικών παθών»
[3] Δήμαρχος Τυρνάβου: 1979-1982, 1983-1986, 1987-1990, 1991-1994, ΔΣ 1995-1998 Νομαρχιακός Σύμβουλος Λάρισας 1999-2002, 2003-2006
[4] Ριζοσπάστης, Αστυνομική αυθαιρεσία στο γιορτασμό της 25ης Μάρτη στο Τύρναβο, 27 Μάρτη 1981 (σ. 9)
[5] Ριζοσπάστης, Αστυνομική αυθαιρεσία στο γιορτασμό της 25ης Μάρτη στο Τύρναβο, 27 Μάρτη 1981 (σ. 9)
[6] Ριζοσπάστης, Αστυνομική αυθαιρεσία στο γιορτασμό της 25ης Μάρτη στο Τύρναβο, 27 Μάρτη 1981 (σ. 9)
[7] Ο.π.
[8] Ριζοσπάστης, Αφιέρωμα στον Κώστα Λουλέ, Τρίτη 19 Σεπτέμβρη 2000 (σελ. 12)
[9] Πότε και πως νομοθετήθηκε η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και γιατί γιορτάζεται στις 25 Νοεμβρίου, Σύνταξη Νάσος Μπράτσος, https://www.ertnews.gr/dimosio-vima/arthrografia/ 25-26/11/2020
