Στη δημοσιότητα δόθηκε την Πέμπτη το πόρισμα της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων σχετικά με το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών. Υπενθυμίζεται ότι σε σχετική ανακοίνωση, η Επιτροπή είχε σημειώσει ότι: «το Πόρισμα δεν ασχολείται με καταλογισμό ή και με επιμερισμό ευθυνών, αρμοδιότητα που σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον νόμο ανήκει μόνο στις αρμόδιες δικαστικές αρχές οι οποίες ήδη εργάζονται με γοργό ρυθμό προς την κατεύθυνση αυτή».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρόεδρος του Σωματείου των Μηχανοδηγών του ΟΣΕ, Κώστας Γενιδούνιας, κατήγγειλε ότι η Επιτροπή Γεραπετρίτη δεν κάλεσε εκείνον, ή άλλα μέλη του Σωματείου για κατάθεση, αλλά μόνο για την παράδοση των σχετικών εξωδίκων.
Σε κάθε περίπτωση, η επιτροπή Γεραπετρίτη καταλήγει σε ορισμένα συμπεράσματα. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα προβλήματα των Ελληνικών Σιδηροδρόμων είναι χρόνια και σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την σταδιακή προτίμηση των πολιτών σε εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης λόγω και της ανάπτυξης των οδικών αξόνων και των άλλων μορφών μετακίνησης όπως η αεροπλοΐα και επιπλέον επισημαίνει ότι οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του συνόλου των συμβάσεων για την αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου αποτελεί ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα που οφείλεται σε όλους τους εμπλεκόμενους στις διαγωνιστικές διαδικασίες αλλά και την κακή οργάνωση και εκτέλεση τους από τις αναθέτουσες αρχές.
Δεν υπήρχε σύστημα τηλεδιοίκησης
Ωστόσο, η Επιτροπή διαψεύδει το εξ αρχής φαιδρό επιχείρημα της κυβέρνησης περί συστήματος τηλεδιοίκησης το οποίο δήθεν λειτουργούσε στη Λάρισα. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι στον ταθμό Λάρισας υπήρχε κατά το χρόνο του δυστυχήματος σηματοτεχνική κάλυψη για την περιοχή του σταθμού και λειτουργούσε και λειτουργεί τοπικός πίνακας τηλεχειρισμού του σταθμού που διαθέτει όλες τις αναγκαίες ενδείξεις για να μπορεί ο σταθμάρχης να έχει την απαραίτητη εικόνα. Η ίδια επιτροπή Γεραπετρίτη δηλαδή, αν και επιχειρεί να χρεώσει την ευθύνη στον σταθμάρχη κάνει λόγο για τοπικό πίνακα τηλεχειρισμού και σε καμιά περίπτωση για σύστημα τηλεδιοίκησης. Παράλληλα, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι με βάση το φύλλο παρουσίας σταθμαρχών Λάρισας – Μεζούρλου, την ώρα κατά την οποία σημειώθηκε το δυστύχημα, ήταν σε εντεταλμένη υπηρεσία τρεις σταθμάρχες.
Προβλήματα στη σηματοδότηση
Η Επιτροπή, διαπιστώνει ακόμη προβλήματα στη σηματοδότηση. Όπως αναφέρει, η ηλεκτρική πλευρική σηματοδότηση στο τμήμα Λάρισα – Θεσσαλονίκη είναι από τον Ιούλιο του 2019 εκτός λειτουργίας εξαιτίας της πυρκαγιάς στο κέντρο τηλεδιοίκησης της Λάρισας στη θέση «Ζάχαρη», αλλά η διαχείριση της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας γίνεται με τηλεφωνικό σύστημα αποκλεισμού με τους σταθμούς της Λάρισας και των Ν. Πόρων να αποτελούν τα δύο άκρα του τμήματος αποκλεισμού με εξασφάλιση ελεύθερης γραμμής, μετά από τις κατάλληλες ενέργειες των σταθμαρχών των σταθμών Λάρισας και Ν. Πόρων. Ουσιαστικά δηλαδή επιβεβαιώνει ότι κανένας από τον Ιούλιου του 2019 και μετά, δεν έκανε κάτι ώστε να λυθεί ένα πρόβλημα, η ύπαρξη του οποίου οδήγησε, μαζί με μια σειρά άλλων προβλημάτων, στο δυστύχημα.
Παράνομος ο διορισμός του σταθμάρχη
Από την εκτίμηση των στοιχείων που είχε στη διάθεσή της η Επιτροππή προκύπτει ακόμη, ως προς τον διορισμό του μοιραίου σταθμάρχη, ότι το Τριμελές Όργανο αξιολόγησης της αίτησης μετάταξης του όφειλε να την απορρίψει λόγω έλλειψης του πρόσθετου απαιτούμενου προσόντος, δηλαδή της μη υπέρβασης του 48ου έτους ηλικίας και να μην παράσχει τη σύμφωνη γνώμη του. «Και τούτο» αναφέρει η Επιτροπή, «διότι κατά τον χρόνο αυτόν, ήτοι την 13η-05-2022 που συνεδρίασε δεν είχε εκδοθεί ο νέος Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του ΟΣΕ με την παραπάνω απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών με αριθμό 157192/20-05-2022 που δημοσιεύτηκε στις 30-05-2022 (Β΄ 2623/30-05-2022) και στο άρθρο 33 της οποίας προβλέφθηκε ρητά ότι ο υπό μετάταξη υπάλληλος πρέπει να κατέχει τα απαιτούμενα ουσιαστικά και τυπικά προσόντα για την θέση στην οποία μετατάσσεται, εκτός της ηλικίας. Ίσχυε κατά συνέπεια η γενική διάταξη του άρθρου 6 παρ 4 του ν. 4440/2016 που προβλέπει ότι δύναται ο φορέας υποδοχής στο αίτημα που υποβάλλει προς την ΚΕΚ να περιλαμβάνει και τυχόν πρόσθετα απαιτούμενα τυπικά ή ουσιαστικά προσόντα, κατά περίπτωση, στην περίπτωσή μας δε και το ανώτατο ηλικιακό όριο».
Δυσλειτουργίες την ημέρα της τραγωδίας
Την ημέρα του τραγικού δυστυχήματος, επίσης, κατά τις διαπιστώσεις της Επιτροπής, δεν λειτουργούσε σχεδόν τίποτα. Συγκεκριμένα: δεν ειτουργούσε η ηλεκτροκίνηση στο τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Λάρισα στη γραμμή ανόδου. Το χρονικό διάστημα της μη λειτουργίας ήταν από 15:52 της 28-2-2023 έως 01:05 της 1-3-2023. Υπήρχε διακοπή κυκλοφορίας στη γραμμή ανόδου στο τμήμα Λάρισα-Λιτόχωρο. Το χρονικό διάστημα μη λειτουργίας ήταν από 19:21 έως 21:38 της 28-2-2023. Το φωτόσημα εξόδου του σταθμού Λάρισας στη γραμμή 2 είναι μόνιμα κόκκινο λόγω μη λειτουργίας, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, της ηλεκτρικής πλευρικής σηματοδότησης. Ο χειρισμός της αλλαγής 101 (διευθέτηση στη διαγώνιο), που βρίσκεται στην είσοδο του σταθμού Λάρισας κατά την κίνηση από Παλαιοφάρσαλο, λόγω τεχνικού προβλήματος δεν μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά από το κομβίο του πίνακα χειρισμού αλλαγών αλλά μόνον επί τόπου από τον κλειδούχο με τη ράβδο χειρισμού. Την ημέρα της επί τόπου επίσκεψης της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, στο σταθμό της Λάρισας και επισκόπησης του πίνακα τηλεχειρισμού αλλαγών (20-3-2023) διαπιστώθηκε ότι δεν ήταν δυνατή η παρακολούθηση της πορείας του συρμού στο τμήμα ΕΑ2 μήκους 1200 μέτρων. Το γεγονός αυτό περιορίζει το μήκος και κατ’ επέκταση το χρόνο που θα ήταν αντιληπτός από το σταθμάρχη ένας συρμός που κινούνταν από Λάρισα προς Ν. Πόρους μέσω της γραμμής καθόδου (στην προκειμένη περίπτωση ο συρμός IC 62).
Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι αν μεταξύ Λάρισας – Ν. Πόρων είχε αποκατασταθεί και η φωτεινή σηματοδότηση και η τηλεδιοίκηση, η χάραξη δρομολογίου του IC 62 θα γινόταν από τον κεντρικό χειριστή και θα διαβιβαζόταν για εκτέλεση στο Σταθμάρχη Λάρισας. Ο τελευταίος θα έλεγχε το χαραχθέν από τον κεντρικό χειριστή δρομολόγιο του IC 62 και κατόπιν ή θα το υλοποιούσε ή θα διατύπωνε στον κεντρικό χειριστή πιθανές αντιρρήσεις. Συνεπώς στην τηλεδιοίκηση ο κεντρικός χειριστής (δηλαδή το ανθρωποτεχνικό σύστημα 1ου επιπέδου) θα είχε ένα (επίσης ανθρωποτεχνικό) 2ο επίπεδο ελέγχου (τον Σταθμάρχη). Προκύπτει λοιπόν ότι στην περίπτωση της τηλεδιοίκησης το επίπεδο ασφαλείας προσεγγίζει το μέγιστο, χωρίς ωστόσο να το εξασφαλίζει.
Η Επιτροπή επισημαίνει επιπλέον ότι αν λειτουργούσε το ETCS και χαραζόταν το δρομολόγιο του IC 62 από τη γραμμή καθόδου (είτε από τον Σταθμάρχη Λάρισας είτε από τον Κεντρικό Χειριστή Τηλεδιοίκησης), ο επόμενος από τη Λάρισα σταθμός (Ν. Πόροι) δεν θα έδινε ελεύθερη τη γραμμή καθόδου για τον εμπορικό 63503 και το φωτόσημα στην έξοδο από Ν. Πόρους προς Λάρισα θα ήταν κόκκινο, καθώς και ότι αν λειτουργούσε πλήρως το σύστημα GSM-R, ο μηχανοδηγός του IC 62 θα είχε τη δυνατότητα μόλις αντιλήφθηκε ότι κινείται στη γραμμή καθόδου να επικοινωνήσει με το μηχανοδηγό του αντίθετα κινούμενου εμπορικού συρμού 63503 και να συνειδητοποιήσουν και οι δυο ότι βρίσκονται σε συγκρουσιακή πορεία. Άρα θα υπήρχε η δυνατότητα για ένα δεύτερο ανθρωποτεχνικό επίπεδο επιβεβαίωσης και αποτροπής ως προς τη διαχείριση του πρώτου ανθρωποτεχνικού επιπέδου (σταθμάρχης Λάρισας). Πάντως και το υφιστάμενο σύστημα ραδιοεπικοινωνίας του ΟΣΕ έδινε τη δυνατότητα στους δυο μηχανοδηγούς να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, εκτός και αν κάτι τέτοιο εμποδιζόταν από το ότι το IC 62 βρισκόταν στην κάτω πλευρά του Ολύμπου και το εμπορικό 63503 στην πάνω πλευρά του, με μικρό μεν αλλά μη παντελώς αποκλειόμενο ενδεχόμενο ο παρεμβαλλόμενος ορεινός όγκος του Ολύμπου να εμπόδιζε τη ραδιοεπικοινωνία με τη χρήση του υφιστάμενου συστήματος (VHF).
Το πόρισμα αποδίδει επιπλέον ευθύνες στον σταθμάρχη ο οποίος δεν έκανε αυτόματη χάραξη, αλλά χειροκίνητη διευθέτηση των αλλαγών για την κίνηση του μοιραίου τρένου.
«Δεν έχει παραδοθεί το πόρισμα στον εφέτη ανακριτή»
Μετά την έκδοση του πορίσματος, ο δικηγόρος Αλέξης Κούγιας, ο οποίος έχει αναλάβει την εκπροσώπηση 15 οικογενειών θυμάτων του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία επισημαίνει ότι παρά τις φήμες που έχουν κυκλοφορήσει, το εν λόγω πόρισμα «δεν έχει παραδοθεί στον κύριο Εφέτη-Ανακριτή, πάρα το ότι το ανακριτικό έργο δεν διεκόπη ούτε την Μεγάλη Εβδομάδα και συνεχίζεται και την εβδομάδα της Διακαινησίμου». «Μόλις παραδοθεί το συγκεκριμένο πόρισμα, την αξιοπιστία του οποίου θα θέσουμε υπόψιν των ειδικών συμβούλων μας, θα ενημερώσουμε τους συγγενείς των θυμάτων για την αξιοπιστία του. Σημειωτέον, μέχρι σήμερα δεν έχουν ορισθεί από τον κο Εφέτη-Ανακριτή, ο οποίος είναι και ο μόνος αρμόδιος, πραγματογνώμονες για να διερευνήσουν, δίνοντας τον όρκο των πραγματογνωμόνων, τις συνθήκες του πολύνεκρου αυτού δυστυχήματος, ώστε να ορίσουμε και εμείς τους δικούς μας τεχνικούς συμβούλους» αναφέρει περαιτέρω η ανακοίνωση του κ. Κούγια.
