Του Σάκη Γκουντρουμπή*
Ολοκληρώθηκε σήμερα η ανέγερση του μνημείου για τον Ποντιακό Ελληνισμό στην Ελασσόνα, ένα μνημείο που ο πολυσημειωτικός χαρακτήρας του παραπέμπει ταυτόχρονα στον ξεριζωμό από την αλησμόνητη πατρίδα του Πόντου αλλά και στις δυσκολίες ενσωμάτωσης των προσφύγων στη νέα σκληρή και πολλές φορές αφιλόξενη πραγματικότητα.
Αυτός ο διττός ρόλος του μνημείου, αποδίδεται με μια εικαστική σύνθεση δύο ανάγλυφων και ενός γλυπτού ενσωματωμένα σε τρία αλληλοεπιδρούμενα παράλληλα επίπεδα, ύψους 220εκ και πλάτους 223εκ, που εδράζονται σε βάση με τρεις βαθμίδες. Το συνολικό ύψος του μνημείου φτάνει τα 274εκ.
Το πρώτο επίπεδο του μνημείου, στην κορυφή του και στη δεξιά άκρη του, φέρει ανάγλυφο από λευκό μάρμαρο, τρισδιάστατο χάρτη του Πόντου. Σε μικρά μεταλλικά ανοξείδωτα ελάσματα αναγράφονται τα ονόματα εμβληματικών πόλεων του Πόντου. Στην ίδια επιφάνεια και κάτω από τον χάρτη, είναι χαραγμένοι οι στίχοι από το ποίημα “Πόντος εν’ άστρον φωτεινόν ” του Γιώργου Σαρακενίδη :
‘’ Και σην Ελλάδαν έρθαμε ρίζα ‘μουν προαιώνιον Πατρίδα τη Πατρίδας Και ξαν πουλί μ’ ασ’ήν αρχήν χτίζομεν το γεφύριν. Σα μαύρα τα χαλάσματα άθα και μανουσάκια. Την γήν κατατρυπαίνομεν μ’ αλέτριν και χορόν, Τον ήλιον ξαν σα χέρα ‘μουν αγαπεμέν κρατούμεν Και μ’ έναν στόμαν, μ’ έναν ψήν και νούν βροντολαλούμεν
Πόντος! ‘εν’ άστρον φωτεινόν Ο ψε, σήμερον και πάντα’’
Αριστερά της επιφάνειας του χάρτη, προεξέχει το δεύτερο επίπεδο του μνημείου με ανοδικό – πυραμιδικό σχήμα όπου στην όψη του είναι τοποθετημένο ανάγλυφο με τον μονοκέφαλο αετό του Πόντου και σε αυτό το επίπεδο εμφανίζεται χαραγμένη η φράση «Η ρωμανία κι αν επέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο».
Στο κάτω μέρος του μνημείου προτείνεται βάση πλάτους 205 εκ. που ξεκινά από τη δεξιά κάτω γωνία και αναπτύσσεται με την ίδια ανοδική γωνία έως τα 50 εκ. και εκτείνεται παράλληλα με τις άλλες δυο επιφάνειες «συνδέοντας» τα επίπεδα άλλα και τις έννοιές τους. Πάνω στη βάση είναι τοποθετημένο ορειχάλκινο γλυπτό ενός παιδικού χεριού που εναποθέτει μπουκέτο από αμάραντο για να συμβολίζει τον διαχρονικό αγώνα διατήρησης της ιστορικής μνήμης και την αισιοδοξία των Ποντίων για συνέχεια, ανάπτυξη και προκοπή. Στην πρόσοψη της βάσης θα γίνεται και η κατάθεση στεφάνων.
Για να ενισχυθεί περισσότερο η “φωτεινότητα” του λευκού μαρμάρινου ανάγλυφου χάρτη του Πόντου, κυριολεκτικά και μεταφορικά, όλα τα άλλα μέρη του μνημείου, κατασκευάστηκαν από γκρίζο μάρμαρο. Προτείνεται η φύτευση δέντρων ροδιάς στο φόντο του μνημείου γιατί η ανθοφορία τον Μάιο που τιμάται η ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, στέλνει ένα μήνυμα αναγέννησης και ελπίδας.
Καταθέτοντας αυτά τα σχέδια και την τεκμηρίωσή τους ως εικαστικός και εκπαιδευτικός, στην Ένωση Ποντίων Ελασσόνας και στο Δήμο Ελασσόνας και αφού με την δημοτική απόφαση (130/2023) έγινε αποδεκτή η προσφορά μου για την δωρεά των γλυπτών και την δίχως αμοιβή επιμέλειά μου στις εργασίες, συνέβαλλα και εγώ στην ανέγερση του σημαντικού μνημείου για τον Ποντιακό Ελληνισμό και στον ιδιαίτερο ρόλο του που είναι και εκπαιδευτικός για να απευθύνεται κυρίως στις νέες γενιές της ελληνικής κοινωνίας, όχι μόνο για την διάδοση της ιστορικής αλήθειας, αλλά και γιατί τα μηνύματα που εκπέμπει, για δικαιοσύνη από τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, είναι και διαχρονικά και απαράγραπτα.
*Σάκης Γκουντρουμπής εικαστικός, εκπαιδευτικός, 19 Μαΐου 2023.
ΥΓ. Η επιχρύσωση του ορειχάλκινου γλυπτού έγινε από τα έμπειρα χέρια της εικαστικού Γκόντου Θωμαής.
