«Η πώληση 32 F-16 … θα άνοιγε μια μεγάλη τρύπα στην αεροπορία», σύμφωνα με αναλυτικό ρεπορτάζ του Al Jazeera
Στις 6 Μαρτίου, η Ρωσία εκτόξευσε πύραυλο στο ουκρανικό λιμάνι της Οδησσού που εξερράγη περίπου 400 μέτρα από όπου ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι ετοιμαζόταν να περιοδεύσει στην πόλη με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
«Καθώς μπαίναμε στα αυτοκίνητά μας, ακούσαμε μια μεγάλη έκρηξη», είπε αργότερα ο Μητσοτάκης στους δημοσιογράφους. «Όλοι μας ανησυχούσαμε, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι βρισκόμασταν σε έναν ανοιχτό χώρο χωρίς κάλυμμα. Ήταν πολύ άγριο».
Πολλοί δυτικοί ηγέτες επισκέφτηκαν τον Ζελένσκι, αλλά αυτή ήταν η μόνη περίπτωση που υπήρχε εύλογη απειλή για τη ζωή και την ασφάλειά τους. Οι αναλυτές στην Αθήνα δεν πιστεύουν ότι ήταν ατύχημα.
«Ήταν ένα μήνυμα προς την Ελλάδα, ένα μήνυμα προς τη ρωσόφιλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας», δήλωσε ο Κωνσταντίνος Φίλης, καθηγητής διεθνών σχέσεων που διευθύνει το Ινστιτούτο Παγκόσμιων Υποθέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος.
Ο ρωσόφιλος πληθυσμός μειώνεται δραματικά.
Σύμφωνα με τη Dianeosis, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Αθήνα, περίπου το 70% των Ελλήνων είχαν θετική άποψη για τη Ρωσία πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτό μειώθηκε στο 50% μετά την εισβολή του 2022 και στο 30% πέρυσι.
«Οι Ρώσοι είναι πολύ ενοχλημένοι με τους Έλληνες», είπε ο Φίλης στο Al Jazeera. «Η Ελλάδα έχει υποστηρίξει την Ουκρανία πολύ ξεκάθαρα από την αρχή».
Μόλις τρεις ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου, η Ελλάδα ανακοίνωσε ότι έστελνε στην Ουκρανία δύο αεροπλάνα C-130 με τουφέκια, πυρομαχικά και χειροβομβίδες. Η γερμανική εφημερίδα Bild αποκάλυψε ότι περιλάμβαναν 20.000 τουφέκια Καλάσνικοφ που είχε κατασχέσει η Ελλάδα το 2013 καθ’ οδόν προς τη Λιβύη, η οποία τελεί υπό εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών.
Η υποστήριξη της Ελλάδας προς την Ουκρανία με το ξεκίνημα του πολέμου, έκανε τη ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα να καλέσει «πολύ ανώτερους πολιτικούς» να «συνέλθουν» και «να σταματήσουν την αντιρωσική προπαγάνδα».
Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα χαρακτήρισε την απόφαση της Ελλάδας να στείλει όπλα στην Ουκρανία «βαθιά λανθασμένη» και «εγκληματική», προειδοποιώντας ότι «στο τέλος, τα όπλα θα στραφούν σε αμάχους, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων», μια αναφορά στους 150.000 ελληνικής καταγωγής Ουκρανούς που τότε ζούσαν κυρίως στις πολιορκημένες πόλεις Μαριούπολη και Οδησσό.
Επισήμως, η Ελλάδα προμήθευσε στην Ουκρανία επιπλέον 20.000 βλήματα πυροβολικού των 155 mm, πυραύλους Stinger και 40 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού BMP-1 της Σοβιετικής εποχής. Αυτήν τη στιγμή ετοιμάζεται να στείλει τέσσερις τεράστιους μετασχηματιστές που μετατρέπουν το ρεύμα συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης που παράγεται από τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας, στη χαμηλότερη τάση AC που χρησιμοποιείται στα τοπικά δίκτυα διανομής που τροφοδοτούν τα νοικοκυριά.
Η Οδησσός, ειδικότερα, τα χρειάζεται επειδή επτά από τους εννέα μετασχηματιστές που υπάρχουν στην πόλη έχουν χτυπηθεί – μέρος της επιθετικής στρατηγικής του Κρεμλίνου να κλείσει την αμυντική βιομηχανία και την οικονομία της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία φέρεται επίσης να ενδιαφέρεται για τις γεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας που βρίσκονται τώρα αχρησιμοποίητες σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα που έχει παροπλίσει η Ελλάδα.
Η Ελλάδα είναι επίσης πύλη μεταφοράς πολεμικού υλικού τρίτων
Το βόρειο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης έχει απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση με την Οδησσό μέσω Ρουμανίας ή μέσω Lviv της Πολωνίας και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναπτύξει τη δική τους στρατιωτική προβλήτα υλικοτεχνικής υποστήριξης στο ελληνικό λιμάνι από την υπογραφή συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας με την Ελλάδα το 2019.
Ο στρατιωτικός εξοπλισμός μπορεί να φτάσει στην Ουκρανία εντός 24 ωρών από την εκφόρτωση στην Αλεξανδρούπολη. Τώρα που το Στενό του Βοσπόρου της Τουρκίας, η είσοδος στη Μαύρη Θάλασσα, είναι κλειστό για κάθε στρατιωτική κυκλοφορία, αυτό κάνει την Αλεξανδρούπολη έναν από τους πιο γρήγορους αγωγούς προς την Ουκρανία.
«Θα μπορούσαμε να προσφέρουμε αντιαεροπορικά πυροβόλα και συστήματα αεράμυνας S-300»
Η Ρωσία έχει επικαλεστεί την κοινή της Ορθοδοξία με την Ελλάδα και τη βοήθειά της στον Ελληνικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1821, αλλά αυτές οι πολιτιστικές και ιστορικές συγγένειες υποβιβάζονται από τη ρωσική συμπεριφορά προς την Ουκρανία, την οποία η Ελλάδα παρομοιάζει με τη συμπεριφορά της γειτονικής Τουρκίας.
Ο Μητσοτάκης εξέφρασε την υποστήριξη της κυβέρνησής του προς την Ουκρανία με αυτούς τους όρους στην Οδησσό.
«Η Ελλάδα… αντιμετώπισε πολεμική στο παρελθόν», είπε. «Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή υποστήριξη για την Ουκρανία δεν χρειάζεται περαιτέρω εξήγηση».
Η Ελλάδα προσπαθεί να πείσει την Τουρκία να συμφωνήσει για τα θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ, το οποίο η Τουρκία δεν έχει υπογράψει. Η Τουρκία αμφισβητεί ότι τα νησιά της Ελλάδας έχουν υφαλοκρηπίδα και επίσης αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία στα νησιά της στο ανατολικό Αιγαίο.
Η μη εχθρότητα προς τους γείτονες κατοχυρώνεται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και η Αθήνα θέλει να το δει αυτό να εφαρμόζεται στην Ουκρανία, είπαν οι αναλυτές.
Ανεπίσημα, η Ελλάδα έχει στείλει στην Ουκρανία ακόμη πιο άμεση στρατιωτική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων αυτοκινούμενων όπλων, με ορισμένους αξιωματούχους να υπολογίζουν τη συνολική αξία της βοήθειας στην περιοχή των 300 εκατομμυρίων δολαρίων για δύο χρόνια. Αυτός ο αριθμός θα μπορούσε να αυξηθεί απότομα.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν ενθάρρυνε περισσότερες στρατιωτικές μεταφορές, προσφέροντας στην Ελλάδα 200 εκατομμύρια δολάρια σε ξένη στρατιωτική χρηματοδότηση σε επιστολή του προς τον Μητσοτάκη τον Ιανουάριο.
«Η κυβέρνηση προσπαθεί να προσφέρει πράγματα που μπορούν να αντικατασταθούν», είπε διπλωματική πηγή στο Al Jazeera. «Θεωρητικά, θα μπορούσαμε να προσφέρουμε αντιαεροπορικά πυροβόλα και συστήματα αεράμυνας S-300».
Η Ελλάδα διαθέτει μια ρωσικής κατασκευής μπαταρία αεράμυνας μεγάλου βεληνεκούς S-300, η οποία βρίσκεται στην Κρήτη, και κυβερνητικές πηγές είπαν ότι προσφέρθηκε να την στείλει στην Ουκρανία εάν οι ΗΠΑ την αντικαταστήσουν με μια μπαταρία πυραύλων Patriot.
Η Ελλάδα και η Ουκρανία διαπραγματεύονται αυτή τη στιγμή μια 10ετή συμφωνία βοήθειας σύμφωνα με αυτές που έχουν υπογράψει πολλά άλλα μέλη του ΝΑΤΟ
«Η Ελλάδα θέλει μια συμφωνία… βασισμένη στα πλεονάσματα του στρατιωτικού προϋπολογισμού – υλικά που πρέπει να πουλήσει ή να καταστρέψει πριν από την ημερομηνία χρήσης τους», είπε διπλωματική πηγή. «Δεν θέλουμε ξεχωριστή γραμμή προϋπολογισμού για την Ουκρανία».
Διχασμένη η κοινή γνώμη
Μια πρόσφατη έρευνα σε 15 ευρωπαϊκές χώρες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων έδειξε ότι το 55% των Ελλήνων αντιτίθεται στην αύξηση των αμυντικών δαπανών για την Ουκρανία, όπως και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τους περισσότερους Ευρωπαίους, παρόμοιος αριθμός Ελλήνων αντιτίθεται επίσης στην αποστολή περισσότερων όπλων στην Ουκρανία.
Αν και η Ελλάδα δαπανά περισσότερο από τις περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ στην άμυνα – αφιέρωσε το 3,7% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της στον στρατό της πέρυσι – η ανησυχία για τη δική της ασφάλεια την εμποδίζει να είναι πιο γενναιόδωρη.
Ωστόσο, η Ουκρανία ζητά περισσότερα.
Η Ελλάδα πρόκειται να παροπλίσει 32 παλαιότερα μαχητικά αεροσκάφη F-16 Block-30 καθώς αναβαθμίζει 82 F-16 σε Block-70 και αποκτά 24 μαχητικά Rafale τέταρτης γενιάς από τη Γαλλία.
Μια επιτροπή του Κογκρέσου των ΗΠΑ έδωσε επίσης άδεια στην Ελλάδα να αγοράσει έως και 40 αεροσκάφη πολλαπλών ρόλων F-35 πέμπτης γενιάς. Η Ουκρανία δεν έχει κρύψει ότι τα θέλει.
Μια έκθεση ανέφερε ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να περιμένει 60 παροπλισμένα F-16 από τη Δανία, τη Νορβηγία και την Ολλανδία. Η Ουκρανία έχει πει ότι χρειάζεται περίπου 150. Τα 32 αεριωθούμενα αεροσκάφη της Ελλάδας θα συμβάλουν σε κάποιο βαθμό για να κλείσουν το χάσμα.
Σύμφωνα με πηγές που μίλησαν στο Al Jazeera, η προτιμώμενη φόρμουλα της Ελλάδας για τη μεταφορά αυτών των τζετ, είναι να τα πουλήσει πίσω στις ΗΠΑ, οι οποίες θα τα αναβαθμίσουν και θα τα περάσουν στο Κίεβο.
Ορισμένοι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες είναι διστακτικοί στο να παραχωρήσουν δεκάδες μαχητικά αεροσκάφη, λέγοντας ότι υπάρχουν ανησυχίες για την ασφάλεια. «Δυστυχώς, λόγω των γειτόνων μας, είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε πολύ ισχυρές ένοπλες δυνάμεις», είπε ένας μηχανικός της πολεμικής αεροπορίας στο Al Jazeera υπό τον όρο της ανωνυμίας.
«Η πώληση 32 F-16 … θα άνοιγε μια μεγάλη τρύπα στην αεροπορία».
