Ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Στάνφορντ ανέπτυξαν αιματολογική εξέταση που μπορεί να ανιχνεύει τον καρκίνο, τους τρόπους με τους οποίους ο καρκίνος αντιστέκεται στις θεραπείες και τον τραυματισμό ιστών που προκαλείται από μη καρκινικές καταστάσεις
Η νέα εξέταση αναλύει μόρια RNA στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτός ο τύπος RNA ονομάζεται ελεύθερο RNA, επειδή τα μικροσκοπικά μόρια δεν κατοικούν πλέον σε ένα κύτταρο.
Ο κυτταρικός θάνατος (απόπτωση/νέκρωση) οδηγεί στην απελευθέρωση νουκλεϊκών οξέων (ελεύθερο DNA/ελεύθερο RNA) στην περιφερική κυκλοφορία του ατόμου – υποπροϊόντων του φυσικού κυτταρικού θανάτου από όλους τους τύπους ιστών και οργάνων σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων των καρκινικών όγκων.
Οι ερευνητές πέρασαν περισσότερα από έξι χρόνια αναπτύσσοντας νέες μεθόδους για τη στόχευση του αγγελιοφόρου RNA (mRNA) στο αίμα και στη συνέχεια το χρησιμοποίησαν για τον εντοπισμό της παρουσίας καρκίνων σε διάφορα στάδια, για την παρακολούθηση της αντίστασης στη θεραπεία του καρκίνου και για την παρακολούθηση της σοβαρότητας του τραυματισμού σε υγιείς ιστούς.
«Ακριβώς όπως οι αρχαιολόγοι μπορούν να μάθουν για τις αρχαίες κοινωνίες μελετώντας τα σκουπίδια που άφησαν πίσω τους, έτσι κι εμείς μπορούμε να μάθουμε πολλά για το τι συμβαίνει στα κύτταρα του σώματος ενός ασθενούς με βάση τα αποδομημένα μόρια RNA που απομακρύνονται μέσω του αίματος», ανέφερε ο συνεπικεφαλής συγγραφέας Maximilian Diehn, καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στο Stanford Medicine.
«Αναπτύξαμε έναν ευαίσθητο, ευέλικτο νέο τύπο υγρής βιοψίας που μετράει το ελεύθερο RNA και το κυκλοφορούν RNA που προέρχεται από όγκους και έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει την εξατομικευμένη ιατρική σε καρκινικές και μη καρκινικές καταστάσεις», πρόσθεσε.
Η μελέτη που εξηγεί τη μέθοδο και τις εφαρμογές της εξέτασης αίματος για ελεύθερο RNA δημοσιεύθηκε στο Nature στις 16 Απριλίου 2025.
Ανίχνευση καρκίνου και ανθεκτικότητας στη θεραπεία
Στο αίμα δεν υπάρχει πολύ ελεύθερο RNA και περίπου το 95% αυτού είναι το ριβοσωμικό RNA που συνθέτει τις κυτταρικές δομές που κατασκευάζουν τις πρωτεΐνες. Η νέα εξέταση αίματος αναλύει το αγγελιοφόρο RNA, το οποίο αποτελεί λιγότερο από το 5% της «δεξαμενής» του ελεύθερου RNA, επειδή αυτά τα μόρια χρησιμεύουν ως σήμα για το ποια γονίδια εκφράζονται ως πρωτεΐνες.
Οι ερευνητές περιόρισαν την ανάλυση της γονιδιακής έκφρασης σε μια ομάδα περίπου 5.000 γονιδίων που συνήθως δεν εκφράζονται στο αίμα υγιών ανθρώπων. Η εστίαση σε αυτά τα γονίδια αυξάνει την ικανότητα του τεστ να εντοπίζει σωστά τον καρκίνο κατά περισσότερο από 50 φορές. Το τεστ εντόπισε RNA καρκίνου του πνεύμονα στο 73% των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα, ακόμη και σε αρχικά στάδια.
Η ανίχνευση ελεύθερου mRNA σημαίνει ότι η εξέταση αίματος έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί καταστάσεις που δεν περιλαμβάνουν γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες αποτελούν τη βάση των περισσότερων εξετάσεων DNA, όπως ορισμένες αιτίες αντίστασης στις θεραπείες για τον καρκίνο.
«Δυστυχώς, σε ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών μας που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο, η θεραπεία τους σταματά να έχει αποτέλεσμα και αυτή η αντίσταση βασίζεται συχνά σε προσαρμογές που δεν περιλαμβάνουν γενετικές αλλαγές, αλλά αντίθετα μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται τα κύτταρα ή ακόμη και το πώς φαίνονται τα κύτταρα στο μικροσκόπιο», εξήγησε ο Ash Alizadeh, καθηγητής ιατρικής, ογκολογίας και αιματολογίας και επικεφαλής της μελέτης μαζί με τον Diehn.
«Η μη επεμβατική προσέγγισή μας έχει τη δυνατότητα να αποφύγει τις χειρουργικές βιοψίες και να εντοπίσει αυτούς τους κοινούς τύπους αντίστασης νωρίτερα, προτού το ουσιαστικό βάρος της νόσου εμφανιστεί στις τομογραφίες ή παρουσιαστεί με συμπτώματα όπως ο πόνος, παρέχοντας μια πιο έγκαιρη ευκαιρία να αλλάξει η θεραπεία και να βελτιωθούν τα αποτελέσματα», συμπλήρωσε.
Σημαντικό, επίσης είναι πως η εξέταση λειτουργεί τόσο σε δείγματα αίματος που έχουν ληφθεί πρόσφατα όσο και σε δείγματα που έχουν ήδη συλλεχθεί και αποθηκευτεί. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τους επιστήμονες, πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την εξέταση δειγμάτων αίματος τα οποία βρίσκονται στην κατάψυξη μετά την ολοκλήρωση μιας κλινικής μελέτης, για παράδειγμα, και θα μπορούσε να βοηθήσει στην εύρεση μιας μοριακής υπογραφής που προβλέπει ποιος ανταποκρίθηκε σε ένα φάρμακο και ποιος όχι. Έτσι, οι επιστήμονες μπορούν να κερδίσουν χρόνο χρησιμοποιώντας υπάρχοντα δείγματα για να ανακαλύψουν έναν βιοδείκτη που θα μπορεί στη συνέχεια να εφαρμοστεί σε πραγματικό χρόνο σε ασθενείς που συνεχίζουν τη θεραπεία.
Η νέα μέθοδος εξέτασης του ελεύθερου RNA παρέχει επίσης χρήσιμες πληροφορίες και για μη καρκινικές εφαρμογές. Η εξέταση ανίχνευσε υψηλά επίπεδα φυσιολογικού πνευμονικού RNA σε δείγματα αίματος από ασθενείς που ήταν διασωληνωμένοι και σε αναπνευστήρα για τη θεραπεία του συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, μιας κατάστασης που προκαλεί σοβαρή βλάβη στους πνεύμονες και προκαλεί το θάνατο των κυττάρων.
Η ποσότητα φυσιολογικού πνευμονικού RNA σε δείγματα αίματος από ασθενείς με COVID-19 αντανακλούσε το πόσο άρρωστοι ήταν. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης φυσιολογικό πνευμονικό RNA στο αίμα καπνιστών που ήταν υγιείς, γεγονός που ενδεχομένως υποδεικνύει μικροσκοπικό τραυματισμό των πνευμόνων που προκαλείται από το κάπνισμα.
iatropedia.gr
