Η αφρικανική ήπειρος περνάει μια εντυπωσιακή γεωλογική αλλαγή μπροστά στα μάτια μας. Οι επιστήμονες έχουν επιβεβαιώσει ότι η Ανατολική Αφρική σιγά-σιγά χωρίζεται, και υπάρχουν ήδη εμφανή σημάδια αυτού του ρήγματος. Αυτή η απίστευτη διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου ωκεανού, αλλάζοντας για πάντα τον χάρτη της Αφρικής.
Το μεγάλο ρήγμα της Αφρικής: Γεωλογικές δυνάμεις σε δράση
Το Ανατολικό Ρηγματικό Σύστημα της Αφρικής είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα ρήγματος σε όλο τον κόσμο. Το τεράστιο αυτό ρήγμα εκτείνεται για πάνω από 6.000 χιλιόμετρα, από την Ερυθρά Θάλασσα μέχρι τη Μοζαμβίκη, και σχηματίζεται από ισχυρές τεκτονικές δυνάμεις που κυριολεκτικά “σχίζουν” την ήπειρο στα δύο.
Η περιοχή βρίσκεται στο σημείο όπου ενώνονται τρεις μεγάλες τεκτονικές πλάκες: η Σομαλική, η Αφρικανική και η Αραβική. Αυτές οι πλάκες απομακρύνονται μεταξύ τους εδώ και περίπου 25 εκατομμύρια χρόνια, δημιουργώντας το χαρακτηριστικό τοπίο με βαθιές κοιλάδες και ηφαίστεια, όπως το όρος Κιλιμάντζαρο, την ψηλότερη κορυφή της Αφρικής.
Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι μπορούμε να παρακολουθήσουμε αυτή τη διαδικασία να συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο.
Σύμφωνα με γεωλόγους, το Κέρας της Αφρικής (περιοχή που περιλαμβάνει χώρες όπως η Σομαλία, η Αιθιοπία και η Κένυα) απομακρύνεται σταδιακά από την υπόλοιπη ήπειρο με ρυθμό μερικών χιλιοστών έως εκατοστών τον χρόνο. Αυτή η αργή κίνηση θυμίζει τον τρόπο που τεράστια παγόβουνα αποκολλώνται από παγοκαλύμματα, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.
Πώς ένα ρήγμα γίνεται θάλασσα: Η γέννηση ενός νέου ωκεανού
Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τελικά αυτός ο διαχωρισμός θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου ωκεανού. Ο γεωλόγος Ζιλ Σαζότ από το Πανεπιστήμιο της Βρετάνης εξηγεί ότι «οι ωκεανοί στη Γη σχηματίζονται όταν μια ήπειρος σπάει στα δύο».
Αυτό ακριβώς είχε συμβεί πριν εκατομμύρια χρόνια, όταν η Αφρική και η Αμερική απομακρύνθηκαν και δημιουργήθηκε ο Ατλαντικός Ωκεανός.
Το νέο ρήγμα αναμένεται να ξεκινήσει από την περιοχή Αφάρ, κοντά στην Ερυθρά Θάλασσα, και να φτάσει μέχρι την Κένυα και ίσως ως τα σύνορα της Τανζανίας.
Όταν ολοκληρωθεί, το Κέρας της Αφρικής θα μετατραπεί σε ένα τεράστιο νησί, χωρισμένο από την ηπειρωτική Αφρική μέσω μιας νέας θάλασσας.
Αυτή η διαδικασία θυμίζει άλλες μεγάλες αλλαγές που συμβαίνουν στη Γη σήμερα, όπως το λιώσιμο αρχαίων παγωμένων δασών λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Επιτάχυνση του διαχωρισμού
Για δεκαετίες, οι επιστήμονες πίστευαν ότι ο διαχωρισμός της Αφρικής θα χρειαζόταν εκατομμύρια χρόνια. Όμως, ένα απρόσμενο γεγονός το 2005 άλλαξε τα δεδομένα: στη δυτική Αιθιοπία άνοιξε ξαφνικά ένα τεράστιο ρήγμα μήκους περίπου 60 χιλιομέτρων μέσα σε λίγα λεπτά, με το έδαφος να χωρίζεται κατά δύο μέτρα. Ένα φαινόμενο που κανονικά θα έπαιρνε αιώνες να συμβεί έγινε μέσα σε λίγες στιγμές. Αυτό το ξαφνικό γεγονός έκανε πολλούς γεωλόγους να σκεφτούν ότι ίσως ο διαχωρισμός της ηπείρου να γίνει πιο γρήγορα απ’ όσο περιμέναμε.
Η στρατηγική σημασία του Κέρατος της Αφρικής προσθέτει άλλο ένα επίπεδο ενδιαφέροντος, αφού η περιοχή αποτελεί πύλη προς την Ερυθρά Θάλασσα και τη Διώρυγα του Σουέζ, βασικές διαδρομές για το παγκόσμιο εμπόριο. Η γεωλογική αλλαγή θα μπορούσε να επηρεάσει μελλοντικά τις θαλάσσιες μεταφορές και τα οικοσυστήματα της περιοχής.
Όσο κι αν παραμένουν άγνωστες οι ακριβείς χρόνοι και σημεία του διαχωρισμού, είναι βέβαιο ότι η γεωγραφία της Αφρικής αλλάζει μπροστά στα μάτια μας. Αυτό το φυσικό φαινόμενο είναι μια από τις πιο σημαντικές γεωλογικές εξελίξεις που η ανθρωπότητα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει και να μελετήσει σε πραγματικό χρόνο!
