Σαρανταέξι χρόνια κλείνου σήμερα από την ιστορική ημέρα της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που έπειξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην μεταπολιτευτική ιστορία της Ελλάδας και η φετινή επέτειος της 3ης Σεπτέμβρη είναι αφιερωμένη στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, τη μεγάλη μεταρρύθμιση του ΠΑΣΟΚ.
Η ιστορική ημερομηνία της 3ης Σεπτεμβρίου
Η ιστορική ημερομηνία της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ορίζει την παραχώρηση συντάγματος από τον Όθωνα και στη μετάβαση της Ελληνικής πολιτείας από την απόλυτη μοναρχία στη συνταγματική μοναρχία. Εκατόν τριάντα ένα χρόνια αργότερα η ίδια ημερομηνία θα σημάνει την ίδρυση ενός από τα κόμματα που διαδραμάτισαν κυρίαρχο ρόλο στο πολιτικό σκηνικό, του ΠΑΣΟΚ που ιδρύθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. υπηρέτησε ως κυβέρνηση από το 1981 μέχρι το 1989 και από το 1993 μέχρι το 1996 με πρωθυπουργό τον ιδρυτή του, Ανδρέα Παπανδρέου, από το 1996 μέχρι το 2004 με πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη και από το 2009 μέχρι το 2011 με πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου.
Το χρονικό της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ
Στις 3 Σεπτεμβρίου 1974, ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος. Σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξη του κόμματος, σκοπός της δράσης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι να επιφέρει στη χώρα: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση και Δημοκρατική διαδικασία.
“Για να προστατέψουμε το έθνος, για να ανοίξουμε το δρόμο που οδηγεί στην αδέσμευτη λαϊκή κυριαρχία και τη δημοκρατία. Σ’ αυτά τα πλαίσια πρέπει να ερμηνευτεί και η δικιά μας απόφαση να προχωρήσουμε σήμερα σε μια πολιτική πράξη, στη διακήρυξη των βασικών αρχών και στόχων ενός νέου πολιτικού Κινήματος, του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος” ακούγεται να διαβάζει ο Ανδρέας Παπανδρέου στην κατάμεστη από δημοσιογράφους, στελέχη του ΠΑΚ και του Αντιδικτατορικού αγώνα αίθουσα του ξενοδοχείου “Κινγκς Tζορτζ” στο Σύνταγμα.
Η διακήρυξη της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ την οποία διάβαζε υποστήριζε ανάμεσα σε άλλα και πως “Μόνο με την ενεργό πολιτική παρουσία των πολιτών, απ’ άκρου εις άκρον της Ελλάδας, θα εξασφαλιστούν τόσο η εθνική μας ανεξαρτησία όσο και η λαϊκή κυριαρχία. Ήρθε η ώρα να περάσουμε από την παθητική αναμονή στην ενεργό λαϊκή παρουσία για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας”.
Η εμβληματική παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου με το λευκό πουκάμισο, χωρίς γραβάτα και η πεποίθησή του να ιδρύσει κόμμα παρά τις δυσκολίες του εγχειρήματος τις οποίες του είχαν επίμονα επισημάνει, αφήνουν ανεξίτηλα το αποτύπωμά τους στο κοινό που παρακολουθεί αλλά και σε όσους την επόμενη μέρα διαβάζουν στις εφημερίδες τη διακήρυξη. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε συντάξει έναν κατάλογο με 149 άτομα, ενώ στην αίθουαν βρίσκονταν ανάμεσα σε άλλους οι: Στ. Γιώτας, Χ. Λουκάκης, Π. Λάμπρου, Κ. Τσιγαρίδας, Ν. Μιχαλόπουλος, Ι. Τζώρτζης, Κ. Λαλιώτης, Μαρία Μίχα, Τ. Τουλούπας, Ν. Βγενόπουλος, Ι. Κορωναίος, Ξ. Πελοποννήσιος, Απ. Πρόκος, Μ. Κουτσόγιωργας, Αν. Λιβάνης, Αθ. Σκουλάς, Αγγέλα Κοκκόλα, Ασπα Μανδηλαρά, Αμαλία Φλέμινγκ, Ντ. Τριαρίδης, Αντ. Δροσογιάννης, Ι. Σκουλαρίκης, Κ. Νικολάου, Ελ. Βερυβάκης, Παν. Κρητικός, Κ. Ανδρουτσόπουλος, Γρ. Κασιμάτης, Γ. Παπαστρατής, Λ. Βασιλικόπουλος, Αρ. Μπουλούκος, Δ. Μπουλούκος, Στ. Πανταζόπουλος, Ι. Παπαδονικολάκης, Φ. Κούτσικας, Απ. Κακλαμάνης, Φ. Τόμπρας, Ι. Κουτσοχέρας, Γ. Χρυσάφης, Αθ. Τσιμπούκης, Γ. Τσαφούλιας, Ι. Πανούτσος, Σ. Βαλυράκης, Χρ. Παπαθανασίου, Γ. Λιάνης, Γ. Κίσσονας, Μ. Σάλλας, Π. Βουρνάς, Μένη Μαλιώρη, Στ. Τζουμάκας.
Η διακήρυξη των αρχών
Τη “Διακήρυξη Αρχών του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος”, την όποια διάβασε ολόκληρη ο Κ. Νικολάου και μοίρασε στους δημοσιογράφους ως εκπρόσωπος Τύπου ο Γ. Κατσιφάρας. Το τελικό κείμενο που θα έμενε στην Ιστορία ως “Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη” πήρε την οριστική μορφή του μόλις το προηγούμενο βράδυ, στο Καστρί. H πρώτη δήλωση του λογότυπου του ΠαΣοΚ στον Αρειο Πάγο ανέφερε “Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κόμμα”. Ο Παπανδρέου θα ζητήσει να τροποποιηθεί σε “Κίνημα” δύο ημέρες αργότερα, με διορθωτική δήλωση. Τις πρώτες ημέρες το νέο κόμμα θα αναφέρεται στις εφημερίδες ως ΠΣΚ.
Η Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη δεν ενθουσίασε τα ΜΜΕ της εποχής. Οι δημοκρατικές εφημερίδες υποστήριζαν ήδη την Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Μαύρου στην οποία προστέθηκαν και άλλοι πολιτικοί με τον τίτλο Νέες Δυνάμεις, ενώ η κρατική ραδιοτηλεόραση αγνόησε τις δραστηριότητες του Ανδρέα Παπανδρέου.
Τα πρώτα γραφεία και η προεκλογική περίοδος του 1974
Στις 15 Σεπτεμβρίου ο Παπανδρέου κάλεσε όσους πίστευαν στις πολιτικές αρχές και τις διακηρύξεις του, να αυτοοργανωθουν και να δημιουργήσουν τοπικές κομματικές οργανώσεις με δική τους πρωτοβουλία. Ήταν η πραγματική ιδρυτική πράξη του ΠΑΣΟΚ.
Τα πρώτα γραφεία του ΠΑΣΟΚ ήταν σε ένα δυάρι στην οδό Ακαδημίας 28, που τους παραχώρησε ο Γ. Μυλωνάς, αλλά τα περισσότερα στελέχη συνέχισαν να συναντώνται στα παλιά στέκια τους στην αρχή. Π.χ. οι Κ. Λαλιώτης, Αθ. Τσούρας και ο Ι. Τζώρτζης, συνέχισαν να γράφουν πολιτικά κείμενα σε ένα καφενείο στα Εξάρχεια! Σε 15 ημέρες μεταγκαταστάθηκαν σε δυο ορόφους στην οδό Πανεπιστημίου 57, όπου θα έχει την έδρα του και το πρώτο Εκτελεστικό Γραφείο: Α. Τσοχατζόπουλος, Κ. Σημίτης – που συνήθως κρατούσε τα… πρακτικά – Σ. Καράγιωργας, Β. Φίλιας, Α. Στάγκος, Κ. Μανωλκίδης, Ασπα Μανδηλαρά, Αθ. Τσούρας και η νεαρή φοιτήτρια από το ΠΑΚ Αγγλίας Βάσω Παπανδρέου.
Μια θυελλώδης παρουσία
Η παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου είναι θυελλώδης. Οι αφίσες με το δερμάτινο μπουφάν, το ζιβάγκο και τα ανοικτά χέρια γεμίζουν τους τοίχους της επικράτειας.
Είναι ο μάγος των μπαλκονιού και των λέξεων. “Εθνική Κυριαρχία. Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση”, “Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες”, “Όχι στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο”. Ωστόσο το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό : μόλις 13,58% και 12 έδρες -συν μια από το Εκλογοδικείο αργότερα.
Ακολουθεί μια ταραγμένη εσωκομματική περίοδος με συγκρούσεις, διαγραφές και μάχες επικράτησης τις οποίες κερδίζει ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αλλά η εικόνα του κόμματος είναι αντιφατική. Στη Βουλή υπάρχουν μόνο οι παλαιοί κεντρώοι. Και στο Κίνημα μόνο νεολαίοι με μαρξιστικούς προβληματισμούς, στελέχη του ΠΑΚ και αδημονούντες σοσιαλιστές.
Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ λίγο πριν προκηρυχτούν οι πρόωρες εκλογές του 1977 συγκαλεί στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του κόμματος στην οποία εξηγεί στα κομματικά στελέχη ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τις πρακτικές του κινήματος διαμαρτυρίας και να ενστερνιστούν τη λογική του κόμματος εξουσίας. Με κεντρώους στα ψηφοδέλτια του στις εκλογές του 1977 το ΠΑΣΟΚ σχεδόν διπλασιάζει τη δύναμή του και γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση με 25,34% και 93 έδρες. Ο δρόμος για την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ και τον Πρόεδρό του έχει ανοίξει.
thetoc.gr
