Το 4ο γλωσσολογικό συνέδριο «Τζαρτζάνεια 2012» με θέμα «Οι γεωγραφικές και κοινωνικές ποικιλίες της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και η παρουσία τους στην εκπαίδευση», που είναι αφιερωμένο στο μεγάλο Τυρναβίτη γλωσσολόγο Αχιλλέα Τζάρτζανο ξεκίνησε το απόγευμα στη γενέτειρά του τον Τύρναβο.
Το συνέδριο που θα διαρκέσει μέχρι την Κυριακή συνδιοργανώνουν η περιφέρεια Θεσσαλίας, ο δήμος Τυρνάβου, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και ο Σύνδεσμος Φιλολόγων του νομού.
Τις εργασίες του συνεδρίου χαιρέτησε ο περιφερειάρχης κ. Κ. Αγοραστός ο οποίος τόνισε ότι η διοργάνωση εκδηλώσεων, όπως αυτή των «Τζαρτζανείων», αποτελεί μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε ξανά τις ψυχές των προγόνων μας και τον πολιτισμό που κληρονομήσαμε.
“Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της κρίσης των ιδεολογιών, του κινδύνου απώλειας της καλλιτεχνικής και της πνευματικής παράδοσης έχουμε ιδιαίτερο καθήκον να συμβάλλουμε ως Πολιτεία προς αυτή την κατεύθυνση.
Επιπλέον, η ανάδειξη της πορείας του Αχιλλέα Τζάρτζανου, αυτής της εξέχουσας πνευματικής προσωπικότητας από την περιοχή μας, που διέπρεψε ως εκπαιδευτικός και γλωσσολόγος, επιμένοντας στον όρο «μητρική γλώσσα» και διαχωρίζοντάς την από τη δημοτική, μας κάνει ιδιαίτερα υπερήφανους.
Σκοπός του συνεδρίου:
Να προσεγγίσουμε ένα ευαίσθητο και επίκαιρο «γλωσσικό ζήτημα» σχετικά με γεωγραφικές και κοινωνικές ποικιλίες της Νέας Ελληνικής Γλώσσας καθώς και τις συνέπειες της χρήσης της, και
Να ανατρέψουμε την υποβάθμιση της ελληνικής γλώσσας, την έλλειψη σεβασμού στη γλωσσική παράδοση, στις ρίζες, στον εθνικό πολιτισμό μας.
Διότι η γλώσσα δεν είναι απλό εργαλείο έκφρασης των ανθρώπων. Είναι μορφή προσωπικής και συλλογικής συνείδησης.
Είναι άρρηκτα δεμένη, όχι μόνο ως καθρέφτης του πολιτισμού, αλλά και ως «κλειδί», για να γίνουν κατανοητές οι βαθύτερες τάσεις που υπάρχουν σε μια κοινωνία.
Σήμερα, που η διατήρηση της ιστορικής μνήμης αποτελεί το ισχυρότερο όπλο για τη διεκδίκηση μιας δυναμικής θέσης στο μέλλον, τέτοιες εκδηλώσεις πιστεύω ότι αποτελούν ένα χειροπιαστό παράδειγμα διατήρησης της ιστορικής μας κληρονομιάς, γιατί:
Ο πολιτισμός και οι παραδόσεις μας είναι ότι καλύτερο διαθέτει ο τόπος.
Η ελληνική γλώσσα είναι το πιο σημαντικό στοιχείο συνέχειας του ελληνισμού.
Η γλώσσα είναι ο πολιτισμός μας, είναι η ιστορία μας, είναι η σκέψη μας, είναι η νοοτροπία μας, είναι η ταυτότητά μας. Πάνω απ’ όλα, η γλώσσα είναι αξία.
Ως Περιφέρεια Θεσσαλίας έχουμε κεντρική προτεραιότητα τη στήριξη πρωτοβουλιών στον τομέα του πολιτισμού. Έχουμε τη βούληση να στηρίξουμε με κάθε τρόπο εκδηλώσεις όπως τα «Τζαρτάνια».
Εύχομαι κάθε επιτυχία στο συνέδριο και συγχαίρω όλους όσους εργάσθηκαν και προσέφεραν γι΄ αυτό”, τόνισε ο κ. Αγοραστός.
Χαιρετισμό απηύθυναν επίσης ο δήμαρχος Τυρνάβου Ν. Μαλάκος, η αντιπεριφερειάρχης Ρ. Καραλαριώτου ο καθηγητής γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Μ. Μήτσης, ενώ στην εναρκτήρια εκδήλωση ήταν παρόντες ο μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνάτιος, οι βουλευτές Χρ. Κέλλας και Θ. Ψύρρας, ο δήμαρχος Ελασσόνας Γ. Πασχόπουλος, νομαρχιακοί και δημοτικοί σύμβουλοι, ο πρώην νομάρχης Λ. Κατσαρός, ο πρόεδρος του ΝΤ Λάρισας της ΑΔΕΔΥ Δ. Παπαποστόλου και πλήθος πολιτών.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σύμφωνα με το πρόγραμμα σήμερα αναπτύχθηκαν οι εξής εισηγήσεις:
Προεδρείο: Θωμάς Μπεχλιβάνης, Ιουλία Κανδήλα
Διαλεκτικός πλούτος και πολιτιστική κληρονομιά.(Αγγελική Ράλλη, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πατρών)
Οι νεοελληνικές διάλεκτοι στη γλωσσική διδασκαλία: δυνατότητες και προοπτικές (Ειρήνη Κορρέ, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης),
Το ιδιωματικό υπόβαθρο της Κοινής Νεοελληνικής (Νικόλαος Παντελίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ)
Είναι τα ιδιώματα των Βορείων Σποράδων θεσσαλικά ιδιώματα; (Σταμάτης Μπέης, Ερευνητής, Ακαδημία Αθηνών ΚΕΝΔΙ, Ευγενία Μαγουλά, Επίκουρη Καθηγήτρια, ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ)
Το πρόγραμμα του Σαββάτου έχει ως εξής:
Πρωινές συνεδρίες
Προεδρείο: Μαριάνθη Μακρή –Τσιλιπάκου, Κώστας Ντίνας
10.00-10.20: Η μετάφραση ως μέσο διάχυσης γλωσσικής ιδεολογίας αναφορικά με το θεσσαλικό ιδίωμα. Ευάγγελος Κουρδής, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, ΑΠΘ
10.20-10.40: Οι Έλληνες μετανάστες στη Σουηδία και ο γλωσσικός κώδικάς τους.
Μάγδα Βίτσου, Νηπιαγωγός, Υποψήφια Διδάκτωρ Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Πασχάλης Δήμου, Δάσκαλος – Διευθυντής 30ού Δ. Σχ. Βόλου, Υποψήφιος Διδάκτωρ ΠΤΔΕ, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
10.40-11.00: Ο νεανικός συντομευμένος λόγος ως κοινωνική ποικιλότητα: αναγνώριση, χρήση, λειτουργικότητα. Ρούλα Κίτσιου, Υποψήφια Διδάκτωρ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Γιώργος Ανδρουλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
11.00 -11.30: Συζήτηση –Ερωτήσεις
11.30 -12.00: Διάλειμμα
Προεδρείο: Γεωργία Ανδρέου, Ναπολέων Μήτσης
12.00 -13.00 Διαστάσεις κοινωνικής ποικιλότητας: κοινότητα και άτομο. Μαριάνθη Μακρή-Τσιλιπάκου – καθηγήτρια Α.Π.Θ. (προσκεκλημένη ομιλήτρια)
13.00 -13.20: Γλωσσική/ σημειωτική ποικιλότητα και πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού των μαθητών. Δημήτρης Κουτσογιάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, Α.Π.Θ. Περικλής Πολίτης, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε., ΑΠΘ
13.20 – 13.40: Γλωσσική ποικιλότητα σε δύο είδη γραπτών κειμένων εφήβων μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου. Γεωργία Ανδρέου, Καθηγήτρια ΠΤΕΑ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Μαρία Λιάκου, Υποψήφια διδάκτωρ ΠΤΕΑ, Πανεπιστήμιο
13.40 -14.00: Συζήτηση –Ερωτήσεις
Απογευματινές συνεδρίες
Προεδρείο: Δημήτρης Παπαζαχαρίου –Αγγελική Ράλλη
16.30 – 16.50: Διαλεκτική συρρίκνωση και κοινωνιογλωσσικές παράμετροι: Η περίπτωση του ιδιώματος των Βεντζίων Γρεβενών. Νικόλαος Ντάγκας, Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Εσπερινό Γυμνάσιο Πολυγύρου
16.50-17.10: Η σχέση κοινωνικών παραγόντων και φωνητικής πραγμάτωσης των φθόγγων: Ο σχεδιασμός μιας έρευνας. Θεοφανώ Χρίστου, Υποψήφια Διδάκτωρ, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Εργαστηριακή Συνεργάτιδα
17.10-17.30: Η μορφολογική ποικιλότητα στα σχολικά εγχειρίδια της Γραμματικής.
Γιαννούλα Γιαννουλοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, ΕΚΠΑ
17.30-18.00 Συζήτηση –Ερωτήσεις
18.00 -18.30 Διάλειμμα
Προεδρείο: Αργύρης Αρχάκης, Μάρω Κακριδή –Ferrari
18.30-18.50: Συγκλίσεις και αποκλίσεις στην κειμενογλωσσική συμπεριφορά αυτοχθόνων και αλλοδαπών μαθητών/τριών. Αργύρης Αρχάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ανθίππη Δούκα, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών
18.50-19.10: Απεικονίσεις των κοινωνικών διαλέκτων στην τηλεοπτική σειρά Εργαζόμενη γυναίκα: Πρόταση διδακτικής αξιοποίησης των κοινωνιολέκτων στο πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας. Ελένη Γκαντιά, Φιλόλογος – Νηπιαγωγός, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Παιδαγ. Τμ. Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτ. Μακεδονίας, Ελένη Εξαρχοπούλου, Φιλόλογος, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Παιδαγ. Τμ. Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτ. Μακεδονίας
19.10- 19.30: Η επίδραση της κοινωνικής θέσης στην κατανόηση καθημερινών γραπτών κείμενων σε μαθητές που βρίσκονται στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Κώστας Γκαραβέλας, Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, επιστημονικός συνεργάτης ΤΕΙ Ηπείρου
19.30 – 20.00 Συζήτηση –Ερωτήσεις
Κυριακή 9 -12- 2012
Προεδρείο: Αναστάσιος Μάτος – Ράνια Βερέμη
10.00 -10.20 Η θέση των διαλέκτων στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ένα παράδειγμα αξιοποίησης της ποντιακής. Βασίλης Συμεωνίδης, Φιλόλογος 3ο Γενικό Λύκειο Δράμας
10.20- 10.50: Γλωσσική ποικιλία και γραμματική διδασκαλία: Απόπειρα καθορισμού των όρων και των ορίων για τη σύνταξη μιας σύγχρονης γραμματικής επικοινωνιακού τύπου. Ναπολέων Μήτσης, Καθηγητής ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Μαρία Παραδιά, Σχολική Σύμβουλος Δ.Ε.
10.50-11.10: Διδακτική αξιοποίηση του θεσσαλικού ιδιώματος. Κώστας Δ. Ντίνας, Καθηγητής, Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Ελένη Σωτηρίου, Υποψήφια Διδάκτωρ ΠΤΝ, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
11.10 -11.30: Συζήτηση –Ερωτήσεις
11.30- 12.00: Τιμητική εκδήλωση –Βράβευση Γεωργίου Καλακαλά, γλύπτη και καθηγητή ΑΣΚΤ από τον Δήμο Τυρνάβου.
12.00 -12.15 Διάλειμμα
Προεδρείο: Στέλλα Νταβαρούκα – Δημήτρης Χαλούλης
12.15- 12.35: Ψευδόφιλες λέξεις μεταξύ της κοινής νέας ελληνικής γλώσσας και της κατωιταλικής διαλέκτου στα σχολικά εγχειρίδια της Κάτω Ιταλίας. Δημήτριος Σταφίδας, Δάσκαλος, Πανεπιστήμιο Innsbruck, Θεοδώρα Αραμπατζή, Δασκάλα, Διεθνής Βιβλιοθήκη
12.35-12.55: Έρευνα 20 ψευδόφιλων λέξεων μεταξύ κοινής νέας ελληνικής και κυπριακής στο γυμνάσιο. Μαριάννα Κατσογιάννου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Κύπρου, Νάντια Χατζοπούλου, Υποψήφια Διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Κύπρου
12.55 -13.15: Συζήτηση –Ερωτήσεις
13.15-14.00 Λήξη – Απολογισμός: Μ. Κακριδή- Φερράρι, Δ. Παπαζαχαρίου, Γ. Ανδρουλάκης, Α. Μάτος.
