Επιμέλεια : Δημήτρης Καστανάρας
9 Μαΐου 1956. Χιλιάδες Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν στο συλλαλητήριο στην πλατεία Ομονοίας.
Διαδήλωναν υπέρ της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα και υπέρ των ηρώων του ΕΟΚΑ, Μιχάλη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου που θα εκτελούνταν την επόμενη ημέρα, στις 10 Μαΐου 1956, από τη βρετανική κυβέρνηση.
Ανάμεσα στα πλακάτ που κρατούσαν οι διαδηλωτές, ξεχώριζαν τα αντιβρετανικά συνθήματα: “Γκάνκστερ Χάρτινγκ, θα πεθάνεις”, “Κύπρος- ‘Ενωσις”, “Αμερικανοί, είναι η τελευταία σας ευκαιρία”, “Ο ΟΗΕ είναι το τελευταίο ειρηνικό μας όπλο”, “Όλοι Έλληνες είμεθα ΕΟΚΑ”.
Ήταν μια περίοδος ιδιαίτερα τεταμένη για τις δύο χώρες. Η ΕΟΚΑ αγωνιζόταν για την απελευθέρωση της Κύπρου από τους Βρετανούς. Η βρετανική κυβέρνηση, τον Μάρτιο του 1956, έδιωχνε στην εξορία τον ηγέτη της Κύπρου, αρχιεπίσκοπο Μακάριο, στις Σεϋχέλλες, καθώς πίστευε ότι υποκινούσε τον αγώνα της ΕΟΚΑ. Για να επιταχύνει τη διάλυση της οργάνωσης, η Βρετανία έστειλε στην Κύπρο τον σκληρό κυβερνήτη Τζον Χάρτινγκ, ο οποίος πήρε μια σειρά από απάνθρωπα μέτρα κατά του κυπριακού λαού.
Παράλληλα, αποφασίστηκε η εκτέλεση δια απαγχονισμού των Κύπριων αγωνιστών Καραολή και Δημητρίου. Ολόκληρη η Κύπρος βρισκόταν σε πρωτοφανή αναβρασμό και κινητοποίηση.
Να σημειωθεί ότι την Ελλάδα τότε κυβερνούσε ο νεοεκλεγμένος πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής. Οι διαδηλωτές ζητούσαν την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα αποδοκιμάζοντας τον Υπουργό Εξωτερικών, Σπυρίδωνα Θεοτόκη, για την ενδοτική του πολιτική.
Μετά το πέρας του συλλαλητηρίου, οι συγκεντρωμένοι θέλησαν να οδεύσουν προς τη Βρετανική Πρεσβεία στο Κολωνάκι, παρά τις προτροπές του Προκαθημένου της Ελλαδικής Εκκλησίας να διαλυθούν. Πλησίον της Πλατείας Κλαυθμώνος, η Αστυνομία τους εμπόδισε, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν ταραχές. Τα επεισόδια γενικεύτηκαν στο κέντρο της Αθήνας, με τα όργανα της τάξης να ανοίγουν πυρ κατά των διαδηλωτών. Ο αστυνομικός διευθυντής Αριστείδης Παπαδόπουλος απομονώθηκε και ξυλοκοπήθηκε από τους διαδηλωτές, τραυματίστηκε σοβαρά και περιήλθε σε αφασία.
Στην οδό Δραγατσανίου, λόγω του ότι είχαν στηθεί οδοφράγματα, η σύγκρουση ήταν ιδιαίτερα σφοδρή, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τρεις διαδηλωτές: Ευάγγελος Γεροντής (28 ετών), Ιωάννης Κωνσταντόπουλος (21 ετών), Φραγκίσκος Νικολάου (23 ετών), καθώς και ο αστυφύλακας Κώστας Γιαννακούρης, που πέθανε στο νοσοκομείο. Στα νοσοκομεία μεταφέρθηκαν 265 τραυματίες, 165 από σφαίρες αστυνομικών και 100 με μώλωπες από χτυπήματα.
Οι περισσότεροι κατηγορούσαν την κυβέρνηση Καραμανλή ότι διέταξε τη χρήση όπλων για να διαλυθεί διαδήλωση. Η αντιπολίτευση δήλωσε πως “η κυβέρνηση αίματος πρέπει να φύγει αμέσως” και καλούσε τον Καραμανλή σε άμεση παραίτηση. Με τη σειρά της, η αστυνομία ανέφερε πως οι αστυνομικοί δέχθηκαν πρώτοι πυροβολισμούς από δύο άτομα με πολιτικά ρούχα και στη συνέχεια άνοιξαν πυρ εναντίον των διαδηλωτών. Η κυβέρνηση Καραμανλή έριξε το φταίξιμο στους αναρχικούς, αναφέροντας σε ανακοίνωση: “Δυστυχώς την πατριωτικήν ταύτην εκδήλωση χιλιάδων λαού ημαύρωσαν αναρχικά στοιχεία. Εφαρμόζοντα την γνωστή εκ του παρελθόντος τακτικήν, με τραγικόν αποτέλεσμα την δημιουργίαν πολλών θυμάτων. Αι προθέσεις των είναι διαφανείς και βεβαιωμέναι. Κατόπιν τοιούτων εκδηλώσεων βίας, η κυβέρνησις δηλοί ότι είναι αποφασισμένη να επιβάλη κυρώσεις κατά των ενόχων και να πατάξη του λοιπού πάσαν αναρχικήν εκδήλωσιν, η οποία υπό το πρόσχημα του πατριωτισμού αποβλέπει ευθέως σε αντεθνικούς σκοπούς”. Τελικά, η ευθύνη για την τραγική κατάληξη του συλλαλητηρίου για την Κύπρο και το πως οι αστυνομικοί έφτασαν σε σημείο να ανοίξουν πυρ κατά των διαδηλωτών δεν έγινε γνωστή. Το αιματοκύλισμα της 9ης Μαΐου 1956 ήταν άλλη μια μαύρη σελίδα που γράφτηκε στους δρόμους της πρωτεύουσας.
Το ημερολόγιο εκείνη την ημέρα έγραφε 9 του Μάη 1956.
