Για τον A-Polaris*, Απόστολος Κεχαγιάς
Νέα «μάτια» στο διάστημα θα αποκτήσουν οι επιστήμονες μετά τις 24 Δεκεμβρίου, οπότε και αναμένεται να γίνει η εκτόξευση του νέου διαστημικού τηλεσκοπίου Τζειμς Γουέμπ (James Webb Space Telescope – JWST).
Το JWST σχεδιάζεται και εξελίσσεται για σχεδόν 24 χρόνια. Ο σχεδιασμός του ξεκίνησε το 1996 με το αρχικό όνομα του να είναι «Διαστημικό τηλεσκόπιο νέας γενιάς». Ο βασικός λόγος που χρειάστηκε σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα για να φτάσουμε στην εκτόξευση του είναι η πολυπλοκότητα του εγχειρήματος, καθώς σχεδόν όλα του τα όργανα και ο τρόπος ανάπτυξης και λειτουργίας τους στο κρύο και αφιλόξενο διάστημα έπρεπε να εφευρεθούν.
Το JWST θα αποτελέσει τον διάδοχο του γνωστού σε όλους μας Διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble (Χαμπλ), το οποίο στα 31 χρόνια της ζωής του μας έχει προσφέρει εικόνες απαράμιλλης ομορφιάς και λεπτομέρειας από το διάστημα καθώς και τεράστιο και πολύτιμο όγκο δεδομένων που οδήγησαν και θα οδηγούν για χρόνια τους αστρονόμους και τους κοσμολόγους σε νέες ανακαλύψεις.
Τα όργανα του JWST θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να έχουν ακόμα πιο λεπτομερείς εικόνες αλλά και να δούμε «βαθύτερα» στο σύμπαν και άρα ακόμα πιο πίσω στο χρόνο, προς τις απαρχές της δημιουργίας του σύμπαντος. Βασικός λόγος για αυτό είναι το κάτοπτρο του JWST, που έχει διάμετρο 6.5 μέτρα, την στιγμή που το Hubble έχει κάτοπτρο διαμέτρου 2.4 μέτρων. Ένας ακόμα λόγος είναι η κατά πολύ μεγαλύτερη απόσταση που θα έχει το JWST από την Γη όταν θα αναπτυχθεί πλήρως και τεθεί σε λειτουργία, οπότε θα έχει πολύ μικρότερες «παρεμβολές» από ακτινοβολίες γήινης προέλευσης. Η τροχιά του θα είναι στο μέγιστο της σε απόσταση 1,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από την Γη – τέσσερις φορές μεγαλύτερη από την απόσταση της Σελήνης (!) – την ώρα που η μέγιστη απόσταση του Hubble είναι μόλις 540 χιλιόμετρα! Αυτή η απόσταση βέβαια είναι που ενέχει τη μεγαλύτερη πρόκληση και τους μεγαλύτερους κινδύνους γιατί αν κάτι δεν λειτουργήσει σωστά ή πάθει βλάβη δεν υπάρχει η δυνατότητα επισκευής του!
Οι καινοτομίες που φέρει το JWSΤ είναι πολλές με βασικότερες το αναδιπλούμενο κάτοπτρό του το οποίο αποτελείται από 18 εξάγωνα τμήματα και τα 5 ηλιακά «πανιά» σε στρώσεις που θα προσφέρουν κυρίως θερμική προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία.
Τα ηλιακά πανιά του θα είναι στραμμένα πάντα προς τον ήλιο ώστε να προστατεύουν το τηλεσκόπιο και τα όργανά του. Στην πλευρά που θα φωτίζεται από τον ήλιο η θερμοκρασία αναμένεται να είναι περί τους 110° C ενώ το τηλεσκόπιο με την προστασία των 5 ηλιακών πανιών υπολογίζεται να είναι κάτω από -223° C.
To κάτοπτρο θα είναι διπλωμένο σε τρία μέρη κατά την εκτόξευση του και θα αναπτυχθούν στο διάστημα ώστε να πάρουν την τελική τους θέση και να σχηματίσουν το κάτοπτρο των 6.5 μέτρων. Το JWST θα βλέπει στο υπέρυθρο φάσμα, κάτι που του δίνει το πλεονέκτημα να βλέπει μέσα από την αστρική σκόνη και να ανακαλύπτει πράγματα που κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν «αόρατα» για εμάς.
Με την εκτόξευση του JWST και την, όπως ελπίζουμε, επιτυχή ανάπτυξη του θα αρχίσει μία νέα συναρπαστική εποχή στην εξερεύνηση του σύμπαντος. Οι εικόνες και τα δεδομένα που αναμένουν οι επιστήμονες, αλλά και οι λάτρεις του διαστήματος, θα βοηθήσουν ακόμα περισσότερο στην κατανόηση της δημιουργίας και εξέλιξης των άστρων, των πλανητών, των γαλαξιών αλλά πιθανόν και ολόκληρου του σύμπαντος!
*Ο Αστρονομικός Παρατηρησιακός Όμιλος Λάρισας (A-Polaris) ιδρύθηκε το 2017 από τους ερασιτέχνες αστροπαρατηρητές της πόλης μας και είναι ανοιχτός για όποιον θέλει να μάθει περισσότερα για την Αστρονομία ή να συμμετέχει σε αστροπαρατηρήσεις και δραστηριότητες/εκδηλώσεις σχετικές με την Αστρονομία.
Επικοινωνία: apolariss@gmail.com , a-polaris.org , f/apolariss
