Στον ιστότοπο του ΥΠΕΝ https://ypen.gov.gr/diavouleusi έχουν αναρτηθεί (και είναι προσβάσιμα στο κοινό) τα τεύχη της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) της Περιφέρειας Θεσσαλίας (ΕΠΜ 4α: Περιοχές Natura2000 των Περιφερειακών Ενοτήτων Λάρισας, Μαγνησίας και Σποράδων και ΕΠΜ 4β: Περιοχές Natura2000 των Περιφερειακών Ενοτήτων Τρικάλων και Καρδίτσας).
Εντός του Οκτωβρίου θα επακολουθήσουν και ημερίδες παρουσίασης της μελέτης αυτής στη Λάρισα και τα Τρίκαλα, στις οποίες μπορεί να συμμετάσχει και να παρέμβει το κοινό και οι φορείς εκπροσώπησής του. Στις ημερίδες αυτές θα παρουσιαστούν το θεσμικό καθεστώς που διέπει την εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, τα προβλήματα που πιθανά δημιουργούνται από την εφαρμογή της νομοθεσίας και οι προτάσεις της μελέτης.
Σκοπός της διαβούλευσης και των ημερίδων που προαναφέρθηκαν είναι η συμβολή του κοινού και των φορέων εκπροσώπησής του στη διαμόρφωση σχεδίου προεδρικού διαγράμματος με το γεωγραφικό προσδιορισμό των ορίων των προστατευόμενων περιοχών της Περιφέρειας Θεσσαλίας, των ζωνών προστασίας τους, των ειδικών χρήσεων εντός των προτεινόμενων ζωνών και των προτάσεων διαχείρισης ανά προστατευόμενη περιοχή.
Οι ΕΠΜ συντάχθηκαν από σύμπραξη δύο εταιρειών μελετών και η ομάδα μελέτης αποτελείται από 32 έμπειρους μελετητές, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι μέτοχοι ή υπάλληλοι των εταιρειών μελετών (6 βιολόγοι, 1 γεωλόγος, 2 γεωπόνοι, 12 δασολόγοι, 1 δικηγόρος, 1 ιχθυολόγος 1 κοινωνιολόγος, 2 οικονομολόγοι, 3 περιβαλλοντολόγοι και 3 μηχανικοί).
Το σώμα των μελετών περιλαμβάνει 590 σελίδες κείμενο, 610 σελίδες με πίνακες και υλικό τεκμηρίωσης, καθώς και πολλούς θεματικούς χάρτες.
Στις μελέτες αυτές αναλύεται και αξιολογείται η κατάσταση του περιβάλλοντος στις εκτάσεις, οι οποίες έχουν υπαχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και έχουν χαρακτηριστεί ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) ή Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά (ΖΕΠ). Στη συνέχεια αξιολογείται η κατάσταση του περιβάλλοντος και διαμορφώνονται προτάσεις για την επιβολή στις εκτάσεις αυτές χρήσεων γης, όρων και περιορισμών.
Στη μελέτη αυτή η ανάλυση της κατάστασης του περιβάλλοντος βασίζεται σε μετρήσεις των μεταβλητών του (φυτά, ζώα, έδαφος, ατμόσφαιρα, νερά, κοινωνία, οικονομία κ.λπ.).
Η διαμόρφωση των πορισμάτων και η διατύπωση των προτάσεων της μελέτης βασίζονται στην επεξεργασία των τιμών των μεταβλητών που προαναφέρθηκαν, με γνώμονα τη δυνατότητα επαλήθευσής τους πειραματικά ή με στατιστικές τεχνικές και με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, και την εξασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης και τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Για την επίτευξη των στόχων που προαναφέρθηκαν αποκλείστηκε η χρήση αστήριχτων επιστημονικά θεωρήσεων, όπως «προβλέψεων της εξέλιξης», «πιθανολογήσεις καταστάσεων», «ενδείξεις», «κρίσεις εμπειρογνωμόνων» και τα «αποτελέσματα» από μαθηματικά μοντέλα, που δεν βασίζονται σε δεδομένα και δεν αναφέρουν τους μαθηματικούς τύπους (αλγόριθμους) που χρησιμοποιήσαν.
Από την αξιολόγηση της κατάστασης τεκμηριώθηκε ότι είναι ικανοποιητική η κατάσταση των στοιχειωδών ενοτήτων της βλάστησης (τύποι οικότοπων) και των γεωμορφολογικών σχηματισμών (π.χ. σπήλαια).
Προέκυψαν όμως ανεπαρκή τα πληθυσμιακά δεδομένα για τα ζώα (αριθμός ειδών ανά στοιχειώδη χωρική ενότητα και αριθμός ατόμων κάθε είδους στην ενότητα αυτή), καθώς και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους (αριθμός αρσενικών – θηλυκών, αριθμός γεννήσεων και θανάτων κ.λπ.). Ως παράδειγμα αναφέρονται τα δεδομένα της Τράπεζας Δεδομένων του ΥΠΕΝ, τα οποία αφορούν στο σύνολο του ηπειρωτικού τμήματος της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Τα δεδομένα αυτά αναφέρουν αριθμό ζώων μόνο σε 6 από τις 14 Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ). Τα ζώα αυτά είναι νυχτερίδες, το αγριόγιδο (23 άτομα) και ο λύκος (47 άτομα). Στις 16 Ζώνες Ειδικής Προστασίας για τα πουλιά (ΖΕΠ) τα διαθέσιμα δεδομένα του ΥΠΕΝ αναφέρουν την ύπαρξη 28 πτηνών από τα οποία μόνο 4 με αριθμό ατόμων μεγαλύτερο του 50. Τα πουλιά αυτά είναι: Το όρνιο (80 άτομα), η αετογερακίνα (135 άτομα), το χρυσογέρακο (270 άτομα) και το κιρνινέζι (4.445 άτομα). Στις επιμέρους ΖΕΠ αριθμός ατόμων αναφέρεται σε ποσοστό από 3,6 % ως 42,9 %.
Στην Τράπεζα Δεδομένων του ΥΠΕΝ ή σε άλλες πηγές δεν αναφέρονται δημογραφικά στοιχεία..
Η αδιαμφισβήτητη στενή σχέση ανάμεσα στη βλάστηση και στα ζώα υποχρεώνει στην από κοινού αξιολόγησή τους. Δυστυχώς, οι ελλείψεις δεδομένων για ζώα δεν επέτρεψαν την αξιολόγηση της κατάστασης ούτε την τεκμηρίωση του οφέλους από την επιβολή όρων και περιορισμών στην έκταση των ΕΖΔ και ΖΕΠ.
Η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη προκειμένου να συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος των εκτάσεων αυτών εντόπισε τις γενικής ισχύος παρεμβάσεις, οι οποίες απορρέουν από την ευαισθησία και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, χωρίς να υπονομεύουν την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Ιδιαίτερη σημασία έχει η επισήμανση ότι το καθεστώς χρήσεων γης και οι όροι και οι περιορισμοί που προτείνονται ισχύουν μόνο όταν δεν αντίκεινται στο ισχύον νομικό πλαίσιο και ιδίως στις διατάξεις του θεσμοθετημένου χωρικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού.
Με τους παραπάνω περιορισμούς το καθεστώς προστασίας που προβλέπει ο Ν. 4685/2020 προτάθηκε να επιβληθεί σε έκταση 55.806,06 τετραγωνικά χιλιόμετρα το μέγεθος της οποίας αντιστοιχεί στην έκταση που υπάγεται στις διατάξεις του νόμου αυτού. Δεν προέκυψε η ύπαρξη εκτάσεων που απαιτούν ιδιαίτερα αυστηρή προστασία και κατά συνέπεια δεν προτείνεται πουθενά η επιβολή του καθεστώτος Ζώνη Απόλυτης Προστασίας της Φύσης. Το καθεστώς Ζώνη Προστασίας της Φύσης προτείνεται να επιβληθεί σε έκταση 1.779,07 τετραγωνικά χιλιόμετρα ή σε ποσοστό 3,19 % στο σύνολο της έκτασης. Το καθεστώς Ζώνη Διαχείρισης Οικότοπων και Ειδών προτείνεται σε έκταση 17.558,31 τετραγωνικά χιλιόμετρα (31,46 %) και το καθεστώς Ζώνη Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων σε έκταση 36.468,68 τετραγωνικά χιλιόμετρα (65,35 %).
Ταυτόχρονα στο σύνολο των εκτάσεων προτείνεται να ισχύουν όλες οι διατάξεις που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος και οι ειδικότερες διατάξεις προστασίας των αυτοφυών φυτών και των άγριων ζώων της δασικής νομοθεσίας.–
Πληροφορίες:
Γιώργος Βαβίζος 6937467856
