ΓΡΑΦΕΙ Ο Πέτρος Οντούλης
Με αφορμή την μεγάλη καταστροφή που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel που έπληξε την Θεσσαλία 4-6 Σεπτέμβρη 2023 σχεδόν σε ολόκληρη την Θεσσαλία, ανατρέχοντας στην ιστορία της πόλης και της περιοχής μας, διαπιστώνουμε ότι τέτοια έντονα καιρικά φαινόμενα υπήρξαν και παλιότερα.
Ίσως όχι στην ένταση που χτύπησε τις προηγούμενες μέρες ιδιαίτερα τις περιοχές του Πηλίου, της Καρδίτσας, των Τρικάλων και τις Λάρισας – Τεμπών, αλλά τηρουμένων των συνθηκών τότε, των κατασκευών και των υποδομών των Δήμων και του κράτους, οι ζημιές για τους πολίτες ήταν τεράστιες.
Η πόλη του Τυρνάβου με τα χωριά του δεν ήταν στοιχειωδώς ή επαρκώς προστατευμένα, όπως είναι σε ένα βαθμό σήμερα μέσω των αντιπλημμυρικών έργων (κατασκευή των αναχωμάτων, εκβαθύνσεις, διευθετήσεις, προγνώσεις, κ.λπ.), παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν τα μέσα και οι υποδομές …
Οι πλημμυροπαθείς πολίτες όμως με ή χωρίς τη βοήθεια της πολιτείας ξεπερνούσαν με χίλια βάσανα τις καταστροφές και πάντα προχωρούσαν, στηριζόμενοι κυρίως στην αλληλεγγύη, στη θέληση και καμιά φορά στην απελπισία του χαμού κάθε ελπίδας …
Κακοκαιρίες με τη μορφή θεομηνιών, ο τόπος μας πέρασε πολλές, ξηρασίες, πλημμύρες, χιονοπτώσεις, παγετούς, ανεμοθύελλες, σεισμούς, καταιγίδες…
Όμως πλημμυρικά φαινόμενα που έπληξαν τον Τύρναβο και την γύρο περιοχή με βάση το μέγεθος των ζημιών συγκεκριμένα ήταν:
Το 1883 λίγες ημέρες από την προσάρτησή της στο ελληνικό Κράτος μεταξύ 10-15 Οκτωβρίου 1883 (Π.Η.) δηλαδή 23-28 Οκτωβρίου 1883 με το νέο ημερολόγιο η πόλη της Λάρισας και η ευρύτερη περιοχή πλημμύρησε από τα νερά του φουσκωμένου Πηνειού. Η βροχή έπεφτε ακατάπαυστα για 48 ώρες με αποτέλεσμα να υπάρξουν 20 νεκροί, 300 κατεστραμμένα σπίτια και ανυπολόγιστες υλικές ζημίες. Η αναφορά γίνεται λόγω της γειτνίασης του Τυρνάβου με τη Λάρισα και την ύπαρξη πιθανόν ζημιών και στον Τύρναβο, παρά το γεγονός της μη ύπαρξης στοιχείων.
Το 1885 δήμαρχος Τυρνάβου ήταν ο Σταμουλάκης Μουλούλης (1883-1887) πρώτος εκλεγμένος δήμαρχος της πόλης στην ιστορία του Τυρνάβου.
Τον Μάιο του 1885 ο Τιταρήσιος (Ξηριάς) πλημμύρισε ύστερα από μεγάλη νεροποντή καλύπτοντας μεγάλες εκτάσεις στην πόλη και σε παρακείμενα χωράφια. Πλημμύρισαν και καταστράφηκαν πολλά σπίτια στις συνοικίες του Τυρνάβου. Επισημαίνεται ότι την εποχή εκείνη δεν είχαν κατασκευαστεί αναχώματα ούτε άλλα αντιπλημμυρικά έργα για να προστατεύσουν την πόλη του Τυρνάβου.
Από τα ορμητικά του νερά του Τιταρήσιου (Ξηριά) καταστρέφεται η γέφυρα του Τυρνάβου στον δρόμο προς τη Λάρισα, αν και ήταν λίθινη (είχε κατασκευαστεί από τον Τούρκο Διοικητή Δελή). Η γέφυρα επισκευάστηκε λίγα χρόνια αργότερα με ξύλινη κατασκευή επί δημαρχίας Αθανάσιου Ζαφειριάδη, δεύτερου δημάρχου Τυρνάβου, που για αρκετά χρόνια θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων του.
Ο Δημοσθένης Ανδρεάδης αναφέρει στα Θεσσαλικά Χρονικά το 1935 (Επαρχία Τυρνάβου – Ο Τύρναβος τα Πρώτα 25 Χρόνια του) «Καί στ’ αλήθεια! ’Άν κατωρθώθηκεν έξαιτίας τής δυνατής έπιβολής, πού έξασκοΰσεν ό στρατιωτικοπολιτευτής αυτός (αναφερόμενος στον Θεόδωρο Λιμπρίτη, Βουλευτή Επαρχίας Τυρνάβου) στούς φίλους του πρωθυπουργούς εκείνων των χρόνων, στό θ. Δηλιγιάννη δηλαδή καί στό Γ. θεστόκη, νά γίνουν μερικά πράγματα γενικής ώφελιμότητας στήν πόλη μας άπ’ αυτόν, καθώς ήταν νά πούμε το ξαναχτίσιμο τής γέφυρας τού Ξερια, πού είχε παρασυρθή ολόκληρη άπό τήν πλημμύρα τοΰ 1885. Άπ’ τήν πλημμΰρ’αυτή καταστράφηκαν τότε και τρεις συνοικίες τής πόλης μας.» (σ.349)
Ο Αθανάσιος Μουλούλης έγραφε επίσης στα Θεσσαλικά Χρονικά το 1935 (Ο Τύρναβος και τα Χωριά του) «Ή συγκοινωνία μεταξύ Τυρνάβου—Λαρίσης εξασφαλίζεται μέ τήν άπό τοΰ 1905—1906 μεγάλην λιθίνην γέφυραν επί τοΰ Τιταρησίου (Ξεριά), χειμάρρου άπό το παρά τόν Τΰρναβον Μπουγάζι μέχρι τών έκβολών του εις τόν Πηνειόν. Ή γέφυρα ήτο καί έπί Τουρκοκρατίας λίθινη, παρεσύρθη όμως άπό τήν πλημμύραν τοΰ Τυρνάβου κατά Μάϊον 1885 καί άντικατεστάθη έπί πολλά έτη ύπό ξύλινης… (σ.349)
Το 1935 Πρόεδρος της Κοινότητας Τυρνάβου ήταν ο Νικόλαος Ζαχαρίας ή Ζαχαρακούλης (1935-1936).
Κατά την διάρκεια της Προεδρίας του και συγκεκριμένα την 9η Δεκεμβρίου του 1935, ο Τύρναβος όπως και η ευρύτερη περιοχή του επλήγη από ισχυρή πλημμύρα από την οποία υπέστη τρομερές καταστροφές. Τα νερά που πλημμύρισαν μεγάλο μέρος της πόλης παρέμειναν περισσότερο από μια εβδομάδα.
Ο Αθανάσιος Μουλούλης έγραφε στα Θεσσαλικά Χρονικά το 1935 (Ο Τύρναβος και τα Χωριά του) «… Ή τελευταία πλημμύρα (9 Δεκεμβρίου 1935) ήτο περισσότερον καταστρεπτική τής προηγουμένης. Εις 200 υπολογίζονται αι καταστραφείσαι εν όλω οι εν μέρει οικίαι, αι δε ζημίαι εκ των παρασυρθέντων οικιακών και καταστραφέντων οικιακών σκευών και επίπλων, καπνών, οίνων, οικοπνευμάτων κ.λπ. εξαιρετικώς μεγάλαι. Προς προφύλαξιν δαπάναις του Δημοσίου η Εταιρεία Μπουτ έκαμε τελευταίως αναχώματα και εις τον Τιταρήσιον από της θέσεως Μπουγάζι μέχρι του Πηνειού». (σ.349)
Η πραγματικότητα όμως ήταν χειρότερη αφού σύμφωνα με την Εφημερίδα ΚΗΡΥΞ (12-12-1935) υπήρξαν δύο ανθρώπινα θύματα, πολλές εκατοντάδες ζώων παρασύρθηκαν από τα ορμητικά νερά του Τιταρήσιου, ενώ όπως χαρακτηριστικά αναφέρει τέσσερις ημέρες μετά «ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΥΡΝΑΒΟΝ ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΟΙΚΙΑΙ» επισημαίνοντας την «ΑΝΑΓΚΗ ΑΜΕΣΟΥ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΣ».
Το ρεπορτάζ της εφημερίδας μεταξύ των άλλων ανάφερε «Εις τον Τύρναβον το φρικτόν δράμα παρουσίαζεν εχθές την απαισιωτέραν του όψιν… Εις τους δρόμους γυναικόπαιδα –τα θλιβερά θύματα της τρομακτικής καταστροφής– έτρεχαν αλλόφρονα δια να περιμαζεύσουν τα λείψανα των επίπλων των και να περισώσουν ό,τι δεν παρέσυρεν ο μανιώδης «Ξηριάς». Εις την συνοικίαν των «γύφτικων» μετά την υποχώρησιν των υδάτων του ποταμού παρουσιάζεται εν όλη τη απαισία μορφή η φρικτή καταστροφή… Εις την συνοικίαν αυτήν ευρέθη και το πτώμα ενός γέροντος ονόματι Μπάκου, μη δυνηθέντος προφανώς να κινηθή κατά την εισβολήν των υδάτων… Αγνοείται η τύχη και ενός ακόμη δια τον οποίον εκφράζονται φόβοι ότι έχει καταπλακωθή υπό τα ερείπια των καταρρευσάντων οικιών… Όπου είναι δυνατόν χρησιμοποιείται η απορροφητική αντλία του Στρατού διατεθείσα προς τούτο…»
Για την ανακούφιση των πλημμυροπαθών, τότε είχε συσταθεί μάλιστα Επιτροπή Περιθάλψεως που αποτελούνταν από τους: Χρόνη Παπαδάκη αν)ρχη Δ)τη Μοίρας, Χρίστο Βασιλείου Ειρηνοδίκη, Παύλο Κρίκη ανθ)ρχο Δ)τη Υποδιοικήσεως, Νικόλαο Ζαχαρία Πρόεδρο Κοινότητας, Ηλία Μπέικο Οικονομικό Έφορο, Δημήτριο Θ. Μπαφάλη δικηγόρο και μετέπειτα διορισμένο Πρόεδρο της Κοινότητας το 1941.
Για την ανακούφιση των πλημμυροπαθών είχαν οργανωθεί και συσσίτια, ενώ οι άστεγοι προσωρινά διέμεναν σε σχολεία.
Ο Δημοσθένης Μηλιούλης στην διπλωματική εργασία του με θέμα Ο Τύρναβος στους Κοινωνικούς Αγώνες του, Αθήνα 2021, αναφέρει για την πλημμύρα του 1935: «Η πόλη του Τυρνάβου δοκιμάστηκε σοβαρά από την φονικές πλημμύρες του Δεκεμβρίου του 1935. Η συσταθείσα επιτροπή της «νέας αρχής» με υπόμνημα στις 10 του Δεκέμβρη, ζητά άμεση οικονομική βοήθεια για όλους τους πλημμυροπαθείς.(229) Στον αντίποδα, οι βουλευτές του Παλλαϊκού Μετώπου, Σιάντος και Σινάκος ζητούσαν με διάβημα στο Υπουργείο Πρόνοιας να δοθούν οι 110.000 δρχ. που κρατά «παράνομα» ο νομάρχης, ώστε να ανεγερθούν νέες κατοικίες. Για δέκα έτη να απαλλαγούν από φόρους με διαγραφή όσοι έχουν ολοκληρωτική καταστροφή. Στην απόφαση επιτροπής με πρόεδρο τον Σπύρο Παπαγιάννη για την απομάκρυνση 43 οικογενειών από το σχολείο και τη μεταστέγασή τους στην εκκλησία, οι κάτοικοι αντέδρασαν. Έγινε και «δυναμικό» συλλαλητήριο στις 17 Δεκεμβρίου εναντίον όλων όσων υπόσχονταν απατηλά αντιπλημμυρικά έργα, όπως ο «Κονδυλικός» Ροδόπουλος.230 (229 Εφημερίδα, Κήρυξ Λάρισας, 12 Δεκεμβρίου 1935, σ. 3. Τα ονόματα της επιτροπής: Παπαδάκης Χρόν. Διοικητής μοίρας, βασιλείου Χρ. Ειρηνοδίκης, Παύλος Κρίκης Διοικητής υποδιοικήσεως, Νικ. Ζαχαρίας Πρόεδρος κοινότητας, Ηλ. Μπέικος Οικονομικός έφορος, Δημ Μπαφάλης δικηγόρος. 230 Εφημερίδα, Νέος Ριζοσπάστης, 8 Φεβρουαρίου 1936, σ. 5.)»
Η αγγλική εταιρία Μπουτ (Boot) που της ανατέθηκαν τα αντιπλημμυρικά έργα της Λάρισας τέλη του 1920, αναλαμβάνει το 1937 να κατασκευάσει και τα αναχώματα του Τιταρήσιου από το «Μπουγάζι» μέχρι της συμβολής του με τον Πηνειό. Στις εργασίες της εταιρείας απασχολήθηκαν πολλοί τεχνίτες και εργάτες από τον Τύρναβο.
Από τότε μέχρι σήμερα ελάχιστα μέχρι καθόλου δεν συντηρήθηκαν από τους Δήμους ή άλλον αρμόδιο φορέα. Δυστυχώς αν και η εντός των αναχωμάτων έκταση απαλλοτριώθηκε από το ελληνικό Δημόσιο, από αρκετών ετών υπάρχουν πολλές καταπατήσεις για την δημιουργία καλλιεργειών και κτισμάτων που εγκυμονούν κινδύνους για την πόλη ολόκληρη.
Το 1972 δήμαρχος Τυρνάβου ήταν ο φαρμακοποιός Χαράλαμπος Τσιώτσης (Τσώτσης) (1967-1973).
Επί της θητείας του και συγκεκριμένα το Σάββατο προς Κυριακή βράδυ στις 15-16/7/1972 ο Τύρναβος υπέστη σοβαρότατες καταστροφές ύστερα από 48ωρη νεροποντή. Περισσότερες από 300 οικίες κατέρρευσαν ή κατέστησαν ετοιμόρροπες, αναγκάζοντας περισσότερες των 300 οικογενειών να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, καταστήματα και αποθήκες υπέστησαν μεγάλες ή ανεπανόρθωτες ζημίες, όπως και οι αγροτικές καλλιέργειες, ενώ βαρύτατες ήταν οι απώλειες σε κτηνοτροφία – πτηνοτροφία και τρομακτικές ήταν οι ζημίες στις τεχνικές υποδομές της πόλης.
Ιδιαίτερα επλήγησαν η περιοχή του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Παντελεήμονα και η περιοχή των Εξοχικών – Μαχαλά, δεξιά του «νέου δρόμου» (σημερινή οδός Ηρώων Πολυτεχνείου).
Το μέγεθος των καταστροφών ανάγκασε τον τότε Υφυπουργό – Περιφερειακό Διοικητική Θεσσαλίας Ι. Λαδά επικεφαλής κλιμακίου, να επισκεφθεί τον Τύρναβο για αυτοψία. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Λάρισας Αλέκο Χατζηευθυμίου, ο Ι. Λαδάς μεταξύ των άλλων δηλώσεών του χαρακτηριστικά είπε «Μετέβην χθες εις τον τόπον της καταστροφής και διαπίστωσα την τραγικότητα της καταστάσεως, η οποία υπερβαίνει κάθε φαντασίαν. Η ποσότης του ύδατος, αι πλημμυρίσασαι οικίαι, ιδία εις την βορειοδυτικήν και νοτιοδυτικήν πλευράντου Τυρνάβου, αι καταρρεύασαι ακατοίκητοι οικίαι παρουσαιάζουν όψιν κολάσεως. .…Μοι ενεποίησεν αλγεινότατην εντύπωσιν η διαγωγή των κατοίκων του Τυρνάβου, των μη υποστάντων καμμίαν ζημίαν εκ της θεομηνίας, οίτινες, καθ’ ην στιγμήν συμπολίται των επνίγοντο, κυριολεκτικώς ή υφίσταντο ατομικώς και οικογενειακώς τας συνεπείας της της πρωτοφανούς ταύτης θεομηνίας, εκάθηντο κατά εκατοντάδας εις τα καφενεία, χαρτοπαίζοντες και ουζοπίνοντες, αδιαφορούντες τελείως δια την δυστυχίαν των συμπολιτών των.
Πρωτάκουστον δε είναι το γεγονός, καθ΄ ο, ενώ εζητούσαμεν κατεπειγόντως αντλητικά συγκροτήματα δια να τα χρησιμοποιήσωμεν προς διοχέτευσιν των υδάτων και ενώ κατά εκατοντάδες υπήρχον τοιαύτα εις Τύρναβον, ουδείς προσεφέρετο να τα θέση εις την διάθεσιν των αρχών, αναγκασθέντος του υποφαινομένου να επέμβη, τόσον εις το κλείσιμον των καφενείων, όσον και εις την ανεύρεσιν και χρησιμοποίησιν αντλητικών μηχανημάτων. Απεναντίας οφείλω να εξάρω να συγχαρώ και να ευχαριστήσω τον πρόεδρον και τους κατοίκους Δελερίων, οίτινες, εμπνεόμενοι από ααισθήματα αλληλεγγύης και αγάπης προς τον πλησίον προσέτρεξαν αυθορμήτως και 15 αντλητικά συγκροτήματα, εργασθέντες δε με αυτοθυσίαν και γενναιότητα, παρά το πλευρόν των αρχών συνέβαλαν τα μέγιστα εις την διάσωσιν, αφ’ ενός πλείστων αντικειμένων και αφ’ ετέρου εις την ταχυτάτην περιστολήν του μεγίστου αυτού κακού … ».
Η πόλη του Τυρνάβου πλημμύρησε εκτός από τον Τιταρήσιο (περιοχή Αγίου Δημητρίου – Αγίου Παντελεήμονα) και από τα ορμητικά νερά που κατέβαιναν από το Λουσφάκι, πνίγοντας την δυτική πλευρά της.
Σοβαρότατες ζημιές διαπιστώθηκαν επίσης στην γέφυρα του Τυρνάβου η οποία υπέστη καθίζηση, από την οποία μάλιστα απαγορεύτηκε η διέλευση για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα προκειμένου να επισκευαστεί, με την συγκοινωνία να διεξάγεται μέσω της 1ης γέφυρας Δαμασίου (Κουτσοχείρου όπως και σήμερα). Για την επισκευή της γέφυρας του Τυρνάβου το τότε Υπουργείο Δημοσίων Έργων διέθεσε πίστωση 8.000.000 δρχ.
Οι Υπηρεσίες προέβησαν στην λήψη άμεσων μέτρων, όπως την παρασκευή φαγητών στο Νοσοκομείο Λάρισας και την αποστολή τους στους αστέγους του Αμουρίου και του Τυρνάβου, η αποστολή σκηνών και άλλων αναγκαίων ειδών διαβίωσης σε όσους είχαν ανάγκη, ο άμεσος ενταφιασμός των πνιγμένων ζώων για αποφυγή μολυσματικών νόσων κ.λπ..
Στη Νομαρχία Λάρισας πραγματοποιήθηκε σύσκεψη για τα προβλήματα που προκλήθηκαν από την θεομηνία στην οποία συμμετείχαν ο Νομάρχης Λάρισας Ι. Καστρήτσιος, ο Δήμαρχος Τυρνάβου Χαρ. Τσιώτσης, ο Ι. Μπαράκος αντιδήμαρχος, ο Π. Βασιλείου πρόεδρος του Δ.Σ. και οι Ι. Κούβαρος & Δ. Κούκος Δ.Σ. Τυρνάβου, όπου κυρίαρχο ζήτημα απετέλεσε η αποκατάσταση της συγκοινωνίας μετά την απαγόρευση της κυκλοφορίας από την γέφυρα του Τιταρήσιου και η μετάβαση των αγροτών στους αγρούς τους που είχαν προς την Λάρισα.
Για τον σκοπό αυτό δε ο Δήμος Τυρνάβου κατασκεύασε με δική του πρωτοβουλία, πρόχειρη διάβαση (υποτυπώδη Ιρλανδική διάβαση), στη θέση «Σφαγεία» Τυρνάβου, για την άμεση ανακούφιση των αγροτών.
Στο Δαμάσι η ορμή του Τιταρήσιου προξένησε σοβαρές ζημιές στην γέφυρα που οδηγεί στον οικισμό. Τουλάχιστον 70 σπίτια κατέρρευσαν στον οικισμό και πολλά άλλα πλημμύρισαν. Ο Πρόεδρος του Δαμασίου με υπόμνημά του ζήτησε μεταξύ των άλλων από τις αρμόδιες υπηρεσίες την αναστολή εξόφλησης των χρεών των αγροτών και ιδίως προς την ΑΤΕ, λόγω της αδυναμίας τους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους…
Σύμφωνα με άλλα δημοσιεύματα των ημερών στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας, αναφέρεται ότι σύμφωνα με μετρήσεις στην περιοχή του Τυρνάβου «από τις 15 Ιουλίου έπεσε βροχή 150 χιλ. περίπου, ήτοι τόση ότι δεν πέφτει ούτε τον χειμώνα σε τόσο διάστημα …»
Αλλά και στην ευρύτερη περιοχή υπήρξαν προβλήματα από την μεγάλη νεροποντή.
Η προσωρινή αποκατάσταση της κυκλοφορίας περιελάμβανε εναλλακτικές παρακαμπτήριους οδούς:
1. Λάρισα – Κουτσόχειρον – Γέφυρα Κουτσοχείρου – 1η γέφυρα Δαμασίου επί του Τιταρησίου – Ε.Ο. Τυρνάβου– Ελασσόνος (άμεση λύση),
2. Οινοποιείο Τυρνάβου – Δενδρώνες οπωροφώρων Τυρνάβου – Υψώματα τοποθεσίας «Τοπούζ» – 1η γέφυρα Δαμασίου επί του Τιταρησίου – Ε.Ο. Τυρνάβου – Ελασσόνος,
3. Κατασκευή νέας διαβάσεως παραπλεύρως της γέφυρας του Τιταρρησίου.
Σε ρεπορτάζ της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας αναφέρεται επίσης ότι «Η στάθμη του Πηνειού είχεν ανυψωθή από το απόγευμα του Σαββάτου, λόγω του ότι τότε «έφθασαν» από την δυτική θεσσαλία τα ύδατα τα οποία είχαν συγκεντρωθή εις αυτόν από βροχάς της προηγουμένης. Και καθώς ο Πηνειός ήτο «φουσκωμένος», ερρίφθησαν εις αυτόν και οι όγκοι ύδατος εκ του Τιταρησίου και του Ολύμπου, με συνέπειαν να υπερχειλίση αυτός εις την περιοχήν των Τεμπών και να καλύψη πολλάς χιλιάδας καλλιεργημένων εκτάσεων…».
Δηλαδή κάτι ανάλογο με ότι συμβαίνει και σήμερα…
Δυτικά, στις παρυφές του Λουσφακιού στο λιβάδι του «Αγίου Αθανασίου» από τα λατομεία μέχρι το «Μπουγάζι» διανοίχθηκε αποστραγγιστική τάφρος του «Βελή Πασά», μεταξύ των ετών 1973-1977 για να προστατεύσει την πόλη του Τυρνάβου από μελλοντικές πλημμύρες, η οποία ουδέποτε συντηρήθηκε μέχρι σήμερα …
Το 2016 δήμαρχος Τυρνάβου ήταν ο Παναγιώτης Σαρχώσης (2014-2019).
Στις 07/09/2016 η θεομηνία με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά την έντονη βροχόπτωση και τους ισχυρούς ανέμους έπληξε το απόγευμα τον βόρειο τομέα του Δήμου Τυρνάβου (Λυγαριά, Αργυροπούλι, Δελέρια και Ροδιά), αλλά και το Δαμάσι – Δένδρα. Η σφοδρότητα όμως των καιρικών φαινομένων που χτύπησαν το Αργυροπούλι και την Λυγαριά ήταν πρωτοφανής.
Λόγω των μεγάλων όγκων νερών έσπασε σε ένα σημείο το αυλάκι στο Μάτι. Στο Αργυροπούλι πλημμύρισε το ρέμα «Καναράς», παρασύροντας φερτά υλικά και λάσπη στο χωριό. Από την παράσυρση μιας κολώνας της ΔΕΗ το Αργυροπούλι έμεινε χωρίς ρεύμα για αρκετές ώρες προξενώντας επιπλέον προβλήματα στους κατοίκους του. Το δημοτικό σχολείο του χωριού υπέστη μεγάλες καταστροφές όταν κατέρρευσε η στέγη του.
Πλημμύρισαν χωράφια, δένδρα ξεριζώθηκαν καλλιέργειες καταστράφηκαν, ενώ σοβαρές ζημιές υπέστησαν αγροτικοί δρόμοι, αποθήκες, αγροτικές και κτηνοτροφικές υποδομές.
Στη Λυγαριά κατέστρεψε υποδομές και αγροτικούς δρόμους, ενώ χείμαρρος που δημιουργήθηκε από τον όγκο των υδάτων, παρέσυρε πέτρες, λάσπη και κάθε είδους φερτά υλικά που κατέστρεψαν ή σκέπασαν κυριολεκτικά χωράφια, περιβόλια, αμπέλια, πλημμύρισαν αποθήκες και σπίτια…
Σημαντικές ζημιές έπαθε και η γέφυρα που ενώνει την Λυγαριά με το Αργυροπούλι.
Πολλές ζημίες σημειώθηκαν επίσης στο Δαμάσι από την βροχόπτωση και την χαλαζόπτωση με πολλές καταστροφές στα ατρύγητα αμπέλια και στα χωριά Δελέρια – Ροδιά.
Για την αποκατάσταση των ζημιών και του οδικού δικτύου ιδίως στο Αργυροπούλι και τη Λυγαριά, χρησιμοποιήθηκαν για πολλές ημέρες μηχανήματα έργων βαρέως τύπου.
Ο Δήμος Τυρνάβου προέβη στην άμεση αντικατάσταση της στέγης και γενικά στην επούλωση κατά το δυνατόν των ζημιών αρμοδιότητάς του με τη συνδρομή και της Περιφέρειας Θεσσαλίας.
Ο Δήμαρχος Τυρνάβου με βάση τις μεγάλες καταστροφές υπέβαλε αίτημα για κήρυξη των περιοχών αυτών σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Για τον σκοπό αυτό εκδόθηκε σχετική ΠΟΛ από το ΥΠΟΙΚ (ΦΕΚ Β΄3850/2016).
Σε άρθρο της η εφημερίδα «Ελευθερία» της Λάρισας, αναφέρει στο φύλλο της 12/9/2016 σελ. 5: «Εκατόν ένας τόνοι νερού ανά στρέμμα, είναι η αντιστοιχία της ποσότητας του νερού που έπεσε στη Λάρισα και την ευρύτερη περιοχή τις προηγούμενες ημέρες, σύμφωνα με τις μετρήσεις της ΕΜΥ και αυτό αποτελεί για την εποχή έντονο καιρικό φαινόμενο. Ο μετεωρολόγος της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ) κ. Παν. Σκριμιζέας, αναφέρει συγκεκριμένα στην «Ε» ότι: «Κατά μέσο όρο, στη Λάρισα, τον Σεπτέμβριο, βρέχει έξι μέρες μέσα στο μήνα και η ποσότητα πτώσης νερού, που καταγράφεται είναι κατά μέσο όρο στα 29 με 30 τόνους νερού, ανά στρέμμα. Αθροιστικά, το τριήμερο 6 με 8 Σεπτεμβρίου, την περασμένη εβδομάδα, στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας παρατηρήθηκε σημαντική ραγδαιότητα βροχής (μεγάλη ποσότητα πτώσης νερού, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα), στην οποία οφείλονται και οι πλημμύρες, με την ποσότητα να καταγράφεται στους 101 τόνους νερού ανά στρέμμα. Πρόκειται για έντονο φαινόμενο, αλλά στη Λάρισα, Σεπτέμβριο μήνα, έχει παρατηρηθεί και εντονότερο, με 140 τόνους νερού ανά στρέμμα. Οι τελευταίες μεγάλες βροχοπτώσεις, οφείλονται στο καιρικό σύστημα που ήρθε από τη βορειοδυτική Ευρώπη στην κεντρική Μεσόγειο, όπου ψυχρή αέρια μάζα στην ανώτερη ατμόσφαιρα, που είχε εγκατασταθεί στην κεντρική Μεσόγειο, εμπλουτίστηκε από υγρασία και επηρέασε έτσι όλο τον καιρό της Ελλάδας, όπου εμφανίστηκαν έντονα καιρικά φαινόμενα. Το υπόβαθρο που βρήκε στη χώρα μας η ψυχρή μάζα, ήταν ζεστό, και ως συνέπεια αυτού είχαμε τις καταιγίδες». Σύμφωνα με τον κ. Σκριμιζέα, ο καιρός στο εξής αλλάζει και υποστηρίζει ότι την ερχόμενη Τετάρτη και Πέμπτη, ο υδράργυρος θα ξεπεράσει τους 30 βαθμούς Κελσίου».
Δηλαδή κάτι ανάλογο με το φαινόμενο της «ψυχρής λίμνης» του σήμερα…
Στις 27 Αυγούστου 2018 επίσης, έντονη βροχόπτωση έπληξε για μια ακόμη φορά τον βόρειο τομέα του Δήμου Τυρνάβου (Λυγαριά, Αργυροπούλι, Δελέρια και Ροδιά), προξενώντας σοβαρές ζημιές σε αγροτικές καλλιέργειες, κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, υποδομές κ.λπ.
Ο Δήμος Τυρνάβου κηρύχθηκε με πρόταση του Δημάρχου και απόφαση του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των συνεπειών του ενσκήψαντος ακραίου φαινομένου.
Ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός σε δηλώσεις του τόνισε τα εξής: «Τα ακραία καιρικά φαινόμενα τείνουν να γίνουν πλέον μια μόνιμη κατάσταση. Σε συνεργασία με το Δήμαρχο κ. Σαρχώση και το Δήμο Τυρνάβου κηρύσσουμε την περιοχή σε έκτακτη ανάγκη, ώστε καταγράφοντας τις ζημιές να αιτηθούμε χρηματοδότηση για την αποκατάσταση και κατασκευή των απαραίτητων έργων για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.
Στην περιοχή έχουμε κατασκευάσει έργα αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων, τα οποία άντεξαν αλλά δεν επαρκούν. Χρειάζονται περισσότερα και γι’ αυτό επαναφέρουμε το αίτημα μας προς την πολιτεία για μεγαλύτερη χρηματοδότηση για έργα αποκατάστασης και συντήρησης των χειμάρρων για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων, με πόρους και προγράμματα εκ των προτέρων για να προλαμβάνουμε και όχι να θεραπεύουμε».
Ο Δήμαρχος Παναγιώτης Σαρχώσης μεταξύ άλλων τόνισε: «Τη Δευτέρα είχαμε έντονα καιρικά φαινόμενα τα οποία έπληξαν το βόρειο τομέα του Δήμου Τυρνάβου και πιο συγκεκριμένα τη Λυγαριά, Δελέρια, Αργυροπούλι και Ροδιά… Είδαμε επι τόπου και καταγράψαμε τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί. Υπάρχουν ζητήματα που έχουν ανακύψει σε ρέματα, έχει υποστεί μεγάλες ζημιές η οδοποιία και γενικότερα υπάρχουν ζητήματα άμεσης αντιμετώπισης καθώς βρισκόμαστε σε μια περίοδο τρύγου και μεγάλης έντασης γεωργικών ασχολιών… Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο μέτωπο είναι ιδιαιτέρως ευάλωτο σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Για το λόγο αυτό έχουμε συμφωνήσει με τον κ. Αγοραστό να κηρυχθεί η κατάσταση σε έκτακτη ανάγκη προκειμένου να μας διατεθούν όλα εκείνα τα εργαλεία για την αντιμετώπιση του προβλήματος».
Στις 4-6 Σεπτέμβρη 2023 κακοκαιρία με την ονομασία Daniel έπληξε την Θεσσαλία. Ιδιαίτερα την πόλη του Βόλου και το Πήλιο, την Καρδίτσα και τα χωριά της, τα Τρίκαλα και τα χωριά του, όπως την Λάρισα, τα Φάρσαλα, την Αγιά και τα Τέμπη.
Οι συνολικές καταστροφές είναι ανυπολόγιστες, όπως και οι πραγματικές συνέπειες για όλους μας βρίσκονται στο στάδιο της καταγραφής και της αντιμετώπισης. Δυστυχώς το πέρασμα του Daniel από τη Θεσσαλία προξένησε τον χαμό 17 μέχρι στιγμής ανθρώπων. Στο Ζωικό Κεφάλαιο πάνω από 200.000 ζώα πνίγηκαν. Οι συνέπειες από το πέρασμα του Daniel, θα επηρεάσουν την ζωή όλων μας…
Ο Δήμος Τυρνάβου και η πόλη του Τυρνάβου υπέστησαν τις ελάχιστες δυνατόν ζημιές. Από τα νερά του Πηνειού όμως πλημμύρισαν μεγάλες εκτάσεις (Αμπελώνας, Βρυότοπος-Ροδιά) στις περιοχές εκατέρωθεν της κοίτης όπως και στην περιοχή της συμβολής του Τιταρήσιου με τον Πηνειό λόγω των μεγάλων όγκων νερού, κυρίως στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις…
Για μία ακόμα φορά το πολύπαθο Δαμάσι δοκιμάστηκε όχι από τον θυμό του Τιταρήσιου, αλλά από την ορμή του χειμάρρου «Γαλογάβρα», τα ορμητικά νερά του οποίου πλημμύρισαν οικίες που βρίσκονταν κοντά στις όχθες του…
Ο Δήμαρχος Τυρνάβου Γιάννης Κόκουρας σε συνεργασία με τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας υπέβαλαν αίτημα κήρυξης του Δήμου Τυρνάβου σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Με απόφασή του ο Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας (ΦΕΚ Β΄/5405/2023) αποφάσισε την κήρυξη σε κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Τυρνάβου της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας της Περιφέρειας Θεσσαλίας, μέχρι τις 6 Μαρτίου 2024.
Φυσικά την περιοχή του Δήμου Τυρνάβου ενδιάμεσα έπληξαν και άλλες κακοκαιρίες μικρότερου μεγέθους με σημαντικές ζημίες για τους κατοίκους του και την οικονομία της περιοχής.
Όσον αφορά την πόλη του Τυρνάβου, μετά την κατασκευή του αποχετευτικού δικτύου των όμβριων υδάτων από το 1990-91 και επόμενα από τον τότε Δήμαρχο Δημήτρη Κουγιώνη, δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα πλημμύρας σε αντίθεση με ότι συνέβαινε μέχρι τότε. Ήταν ένα εμβληματικό και σωτήριο δημόσιο έργο, ανυπολόγιστης χρησιμότητας…
Ο φίλος Τάσος Ψύρας πρόσφατα ανάρτησε ένα συνολικό ιστορικό της αποχέτευσης στον Τύρναβο που περιλαμβάνει όχι μόνο τα όμβρια, αλλά και τα ακάθαρτα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος γενικότερα.
Πλέον ο Τύρναβος απέκτησε μια σημαντική αντιπλημμυρική προστασία από τα τρία αυτά έργα : αναχώματα του Τιταρήσιου, αποστραγγιστική αύλακα στις παρυφές του νότιου τμήματος του Λουσφακιού (λιβάδι Αγίου Αθανασίου) και αποχετευτικό δίκτυο όμβριων στην πόλη.
Οπωσδήποτε πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα βήματα προς την κατεύθυνση της αντιπλημμυρικής προστασίας όλου του Δήμου Τυρνάβου με δεδομένο την σταδιακή ένταση, των ακραίων ενίοτε καιρικών φαινομένων (συντηρήσεις υπαρχόντων έργων, εξειδικευμένες μελέτες, νέα έργα, διευθετήσεις χειμάρρων, περαιτέρω ανάπτυξη και χρήση της τεχνολογίας, μηχανολογικός εξοπλισμός, εκπαίδευση προσωπικού, κ.λπ.) που οι ειδικοί επιστήμονες θα προτείνουν. Μπορούμε αν όχι να μηδενίσουμε τις επιπτώσεις των καιρικών φαινομένων, με τα κατάλληλα μέτρα να ελαχιστοποιήσουμε τα όποια προβλήματα προκληθούν.
Μα πάνω απ’ όλα πρέπει να γίνει συνείδηση στους πολίτες ο σεβασμός της φύσης …
Πηγές :
Η μεγάλη πλημμύρα στη Λάρισα το 1883, Ελευθερία 10 Σεπ 2023, Δημοσίευση Νικ. Παπαθεοδώρου,
Οι πλημμύρες στη σύγχρονη Ελλάδα, Λάζαρου Αρσενίου, dasarxeio.com, 29-11-1997,
Επαρχία Τυρνάβου Ο Τύρναβος τα Πρώτα 25 Χρόνια, Δημοσθένης Ανδρεάδης, Θεσσαλικά Χρονικά Έκτακτη Έκδοση 1881-1931, Αθήνα 1935,
Ο Τύρναβος και τα Χωριά του, Αθανάσιος Μουλούλης, Θεσσαλικά Χρονικά Έκτακτη Έκδοση 1881-1931, Αθήνα 1935,
Εφημερίδα ΚΗΡΥΞ (12-12-1935),
Τύρναβος Ιστορικές-Λαογραφικές Αναδρομές, Βύρων Γ. Σκρουμπής, Τύρναβος 2001,
Ο Τύρναβος στους Κοινωνικούς Αγώνες του, Δημοσθένης Μηλιούλης, Διπλωματική εργασία (πηγές), Αθήνα 2021,
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας, Ιούλιος 1972,
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας, φύλλο της 12/9/2016 σελ. 5
ΠΕΡΙ ΠΛΗΜΜΥΡΩΝ ΣΤΟΝ ΤΥΡΝΑΒΟ, Τάσος Ψύρας 11-9-2023
