Οι πλημμύρες είναι ο συχνότερος τύπος φυσικών καταστροφών στην Ευρώπη, είναι δύσκολο να προβλεφτούν, είναι πιο συχνές τα τελευταία χρόνια και αναμένεται συχνότερη εμφάνιση τους λόγω της κλιματικής αλλαγής (ECDC 2021).
Οι πλημμύρες είναι συνήθως αποτέλεσμα υπερχείλισης ποταμών, από βρόχινο νερό και λιγότερο αποτέλεσμα αύξησης της στάθμης της θάλασσας σε παράκτιες περιοχές.
Σε μία φετινή ανάλυση από την Κίνα που αφορούσε 168 χώρες κατά τα έτη 1990 έως 2019, 20 μέρες το χρόνο έχουμε ένα πλημμυρικό φαινόμενο σε κάποια χώρα, ενώ διαπιστώθηκε ότι 3, 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι επηρεάστηκαν από τις πλημμύρες, με αριθμό θανάτων 242.516 και ετήσια στατιστική αύξηση του φαινομένου κατά 5%. Χαρακτηριστικά παραδείγματα προηγμένων χωρών που επλήγησαν αποτελούν η Ιαπωνία (226 θάνατοι), το Βέλγιο, η Γερμανία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία (200 θάνατοι το 2021 εν μέσω covid) και πρόσφατα η Λιβυή με 10000 θανάτους περίπου.
Ο επιπτώσεις των πλημμυρών στη γενική υγεία, αφορούν κυρίως πνιγμούς-τραυματισμούς και θανάτους, λοιμώξεις, έκθεση σε τοξικές ουσίες, ηλεκτροπληξία, δήγματα ζώων και εντόμων, διαταραχές της ψυχικής υγείας και μια ειδική αύξηση της θνησιμότητας. Όλα δε τα ανωτέρω συνεπάγονται αυξημένες απαιτήσεις του συστήματος υγείας για την αντιμετώπισή τους.
Τα σημαντικότερα θέματα Δημόσιας Υγείας που προκαλούν οι πλημμύρες είναι η ποιότητα και ασφάλεια νερού και τροφίμων, οι τραυματισμοί και οι μολύνσεις των πληγών, ο συγχρωτισμός στην διαβίωση (καταφύγια, ξενοδοχεία) και στην αναζήτηση υπηρεσιών υγείας, η διαχείριση των στερεών αποβλήτων, η περισυλλογή και η υγειονομική ταφή ή καύση των νεκρών ζώων και πτηνών, η καταπολέμηση των διαβιβαστών καθώς και οι εμβολιασμοί εκεί όπου χρειάζονται.
Όσον αφορά τις λοιμώξεις η γαστρεντερίτιδα κατέχει την πρώτη θέση, ιογενής ή παρασιτική ή βακτηριακή από είδη σαλμονέλας, σιγκέλλας, κολοβακτηριδίου, καμπυλοβακτηριδίου, γερσίνιας, που αποτελούν και τις βαρύτερες μορφές της. Αξίζει να σημειωθεί η λοίμωξη από κρυπτοσπορίδιο που απασχόλησε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία 2013) και μετά την αποκατάσταση της καθημερινότητας, όπου απαγόρευσαν σε μικρά παιδιά ακόμα και να παίζουν στις πληγείσες αυτές περιοχές. Οι ηπατίτιδες Α (χρόνος επώασης μέχρι 4 εβδομάδες) και Ε (κυρίως στις έγκυες) αποτελούν ηπιότερες λοιμώξεις.
Η αύξηση των λοιμώξεων του αναπνευστικού κυρίως λόγω συγχρωτισμού (covid, λεγιονέλλα, πνευμονίτιδα εξ υπερευαισθησίας, φυματίωση, RSV) αποτελεί επίσης μείζον πρόβλημα. Όσον αφορά τις πιθανότητες για περιπτώσεις μηνιγγίτιδας και ιλαράς είναι μικρές για το λόγο ότι υπάρχει στη χώρα μας σημαντική εμβολιαστική κάλυψη.
Η ασθένεια που μας απασχολεί και θα μας απασχολήσει ακόμα περισσότερο είναι η λεπτοσπείρωση, που μεταδίδεται από την επαφή μας με μολυσμένα ούρα, κόπρανα ή επαφή με νεκρά τρωκτικά στα λασπόνερα και το χώμα. Κλινικά συνήθως εμφανίζεται με υψηλό πυρετό, ρίγη, χαρακτηριστική επιπεφυκίτιδα και πνευμονική και νεφρική συμμετοχή. Απαιτεί έγκυρη διάγνωση με σύγχρονες εργαστηριακές μεθόδους (PSR) και αντιμετώπιση, με χειρότερη πρόγνωση την ικτερική μορφή (νόσος weil). Υπόψιν ότι έχει χρόνο επώασης 2-30 μέρες (3-14 κυρίως) ενώ μικρή προστασία προσφέρει η χορήγηση δοξυκυκλίνης.
Τα νοσήματα που προκαλούνται από τους διαβιβαστές (κουνούπια, τσιμπούρια) και συμπεριλαμβάνουν τον Ιό του Δ.Νείλου, την Ελονοσία και τον Δάγκειο πυρετό θα μας απασχολήσουν επίσης το επόμενο χρονικό διάστημα. Όσον αφορά την βαριά νόσηση από τον ιό του Δ. Νείλου αυτή είναι μικρότερη του 1%.
Οι δερματοπάθειες, οι μολύνσεις των μαλακών μορίων (κυτταρίτιδα, ερυσίπελας) και οι επιμολύνσεις τραυμάτων από ισχυρά μικρόβια (σταφυλόκοκκος, στρεπτόκοκκος) ή μύκητες αποτελούν μείζον πρόβλημα. Δεν αποκλείονται βεβαίως και περιπτώσεις χολέρας, συνήθως σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Μεγάλη προσοχή στα φίδια στις περιοχές όπου υπάρχουν.
Συμπερασματικά στην περιοχή της Θεσσαλίας αναμένεται αύξηση των υδατογενών και τροφογενών νοσημάτων (γαστρεντερίτιδες), λεπτοσπείρωση καθώς και επιμολύνσεις τραυμάτων, γι’ αυτό και η ενεργός επιδημιολογική επιτήρηση μαζί με τα ατομικά μέτρα υγιεινής και την προστασία των γυμνών επιφανειών του σώματος (γαλότσες, γάντια, κλπ) από τα μολυσμένα νερά, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν πληγές και τραύματα, καθώς και οι ομαδικοί εμβολιασμοί εκεί όπου χρειάζονται αποτελούν μονόδρομο για την προστασία μας.
Θα πρέπει να κλείσουμε τα αυτιά μας στη χαοτική επικοινωνία και να τα ανοίξουμε στις αξιόπιστες επιστημονικά φωνές, χωρίς πανικό φυσικά.
