Ανακοίνωση της Συσπείρωσης Πανεπιστημιακών
Είκοσι τέσσερις λόγους για τους οποίους δεν πρέπει να ιδρυθούν ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα καταθέτει η Συσπείρωση Πανεπιστημιακών, με ένα εκτενές κείμενο, χαρακτηρίζοντας την νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης «άκαιρη, αχρείαστη και αντιαναπτυξιακή».
«Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την ίδρυση «μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών» (στην πραγματικότητα ιδιωτικών, κερδοσκοπικών) πανεπιστημίων είναι αχρείαστη, γιατί δεν εξυπηρετεί το κεντρικό και διαχρονικό ζητούμενο που αφορά την αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, ούτε επιλύει κάποιο από τα σοβαρά προβλήματα της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, όπως είναι η χρόνια υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση, η ανεπάρκεια των υποδομών και η έλλειψη της φοιτητικής μέριμνας», αναφέρουν αρχικά και συνεχίζουν:
«Είναι όμως και άκαιρη, γιατί το άρθρο 16 του Συντάγματος αναφέρει ρητά χωρίς κανένα περιθώριο αμφισημίας ότι «η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι αποκλειστικά δημόσια. Η κυβέρνηση επιδιώκει την εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση της δημόσιας δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης, όπως έκανε και στο δημόσιο σύστημα υγείας με τις γνωστές καταστροφικές επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία και την οικονομική εξουθένωση των πολιτ(ισσ)ών».
Συνοπτικά τα 24 επιχειρήματα που προτάσσει η Συσπείρωση
Το πραγματικά ελεύθερο πανεπιστήμιο είναι ένας δημόσιος χώρος διαλόγου, εκπαίδευσης και έρευνας, ανοιχτός στη συμμετοχή όλων χωρίς κοινωνικοοικονομικούς φραγμούς.
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση του Συντάγματος. Το άρθρο 16 αναφέρει ρητά χωρίς κανένα περιθώριο αμφισημίας ότι «η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται».
Καμία σύγκρουση δεν υπάρχει μεταξύ του άρθρου 16 του Συντάγματος με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, ώστε να χρειάζεται να εναρμονιστεί το ελληνικό Σύνταγμα με το ενωσιακό/διεθνές δίκαιο.
Με προκάλυμμα τις πανελλαδικές εξετάσεις, η κυβέρνηση ουσιαστικά καταργεί το ενιαίο σύστημα εισαγωγής/πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση και την ισονομία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών πανεπιστημίων, δημιουργώντας δύο συστήματα εισαγωγής και δύο ταχύτητες υποψηφίων.
Ο όρος «μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά» πανεπιστήμια είναι εσκεμμένα παραπλανητικός, αφού πρόκειται για ιδιωτικές κερδοσκοπικές επιχειρήσεις.
Διεθνώς γνωστά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια που αναφέρονται στο δημόσιο διάλογο ως δήθεν ιδιωτικά στην πραγματικότητα έχουν δημόσιο χαρακτήρα.
Εμβληματικά ξένα πανεπιστήμια δεν πρόκειται να ανοίξουν «παραρτήματα» στην Ελλάδα, όπως επικαλείται η κυβέρνηση, γιατί απλά δεν το έπραξαν πουθενά αλλού στον κόσμο, σε πολύ πλουσιότερες χώρες και δυναμικές αγορές σε σχέση με την Ελλάδα.
Αυτό που θα συμβεί είναι τα κάθε είδους κολλέγια «του ενός ορόφου» με 3 Σχολές και 5 αίθουσες διδασκαλίας παρότι δεν καλύπτουν ούτε στο ελάχιστο τις επιστημονικές προδιαγραφές διδασκαλίας και έρευνας των πανεπιστημίων, να «αναβαθμιστούν» σε «πανεπιστήμια».
Η συντριπτική πλειονότητα (άνω του 83%) των προπτυχιακών φοιτητών στην Ευρώπη σπουδάζουν σε δημόσια πανεπιστήμια.
Δεν είναι η Ελλάδα η μόνη χώρα που δεν έχει ιδιωτικά πανεπιστήμια. Είναι όμως η μόνη χώρα που δεν χρηματοδοτεί επαρκώς τα δημόσια πανεπιστήμια υποβαθμίζοντάς τα, ώστε να ανοίξει τον δρόμο στα ιδιωτικά.
Ο ελληνικός φοιτητικός πληθυσμός που σπουδάζει στο εξωτερικό (στη συντριπτική πλειονότητά του σε μεταπτυχιακό επίπεδο) δεν θα επιλέξει να σπουδάσει σε παραρτήματα ιδιωτικών πανεπιστημίων με δίδακτρα στην Ελλάδα. Συνδέει τις σπουδές με την αναζήτηση επαγγελματικής προοπτικής στη χώρα υποδοχής ή άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα δεν πρόκειται να προσελκύσει χιλιάδες φοιτήτριες/ητές από άλλες χώρες ώστε να έρθουν εδώ να σπουδάσουν, λόγω μη ελκυστικού ακαδημαϊκού περιβάλλοντος, υψηλού κόστος ζωής και περιορισμένων προοπτικών απασχόλησης.
Ο ισχυρισμός της κυβέρνησης ότι δήθεν η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα αυξήσει τουλάχιστον 1% το ΑΕΠ της χώρας είναι εξωπραγματικός και παραπλανητικός.
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα έχει αρνητικές συνέπειες στα περισσότερα Περιφερειακά Πανεπιστήμια με κίνδυνο αυτά να κλείσουν, λόγω της δραματικής μείωσης του αριθμού των εισακτέων σε αυτά, με τραγικά αποτελέσματα για την ευρύτερη ανάπτυξη (οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική) των τοπικών κοινωνιών και της περιφέρειας.
Τα ιδιωτικά «πανεπιστήμια» με τους όρους που περιγράφονται στο κείμενο αυτό είναι περισσότερο «εκπαιδευτήρια» από τα οποία απουσιάζει η έννοια της έρευνας και η παραγωγή νέας γνώσης, που αποτελεί θεμελιακό συστατικό του ρόλου των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Το εργασιακό περιβάλλον στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο είναι εξουθενωτικό και δεν ευνοεί την ακαδημαϊκή ανάπτυξη και εξέλιξη του διδακτικού-επιστημονικού προσωπικού.
Τα παραδείγματα από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο προειδοποιούν ότι δήθεν υποκατάστατα της δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης, όπως η χορήγηση φοιτητικών δανείων και υποτροφιών, όχι μόνο έχουν ήδη ναυαγήσει ως πολιτική οξύνοντας τους ταξικούς φραγμούς στην εκπαίδευση, αλλά επίσης προκαλούν μεγάλα κοινωνικά και οικονομικά αδιέξοδα.
Η Κύπρος, που αποτελεί μάλλον ευρωπαϊκό αντιπαράδειγμα πλήρους ιδιωτικοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης, εξακολουθεί να στέλνει τα παιδιά της για σπουδές στην Ελλάδα, που δεν έχει ιδιωτικά πανεπιστήμια. Περίπου 4.220 παιδιά από την Ελλάδα σπουδάζουν σε ιδιωτικά πανεπιστήμια με δίδακτρα στη Κύπρο. Όμως, ένας σχεδόν τετραπλάσιος αριθμός Κυπρίων (15.000 φοιτήτριες/ητές) σπουδάζουν δωρεάν σε δημόσια πανεπιστήμια στην Ελλάδα.
Το ποιοτικό δημόσιο πανεπιστήμιο δεν βελτιώνεται περαιτέρω δημιουργώντας δήθεν ανταγωνισμό με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι κατά κανόνα πολύ λίγα, πολύ μικρά και πολύ μέτρια, ώστε να ανταγωνιστούν τα δημόσια.
Με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων η κυβέρνηση επιδίδεται σε εμπόριο ελπίδας και υπόσχεται στις μη προνομιούχες λαϊκές οικογένειες «οικονομικά συμφέρουσες» σπουδές στον τόπο κατοικίας τους, ενώ οι σπουδές αυτές μπορούν να είναι δωρεάν στο δημόσιο πανεπιστήμιο.
Στα ιδιωτικά πανεπιστήμια παρατηρούνται πιο συχνά περιστατικά κακοδιαχείρισης, αθέμιτων πρακτικών και παράκαμψης της ακαδημαϊκής δεοντολογίας, όπως απάτες, οικονομικά σκάνδαλα, χρηματισμός, παραπλανητικές πρακτικές προσέλκυσης φοιτητών, μη τήρηση κριτήριων εισαγωγής, προνομιακή εισαγωγή φοιτητών, παραποίηση των στοιχείων εγγραφής, ακόμη και εξαγορά πτυχίων.
Η αυτοδιοίκηση του δημόσιου πανεπιστημίου διασφαλίζει την ελευθερία του λόγου, την αντιπροσώπευση και τη λογοδοσία διαχείρισης, αλλά ως διαδικασία – πλαίσιο ανοιχτού διαλόγου, αποτελεί και τρόπο παραγωγής γνώσης. Στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο η αντίθετη άποψη, αν και διαλεκτικά πάντοτε αναγκαία, περιορίζεται.
Η δωρεάν φοίτηση στο πανεπιστήμιο δεν αποτελεί απλώς μια «στήριξη στους φτωχούς και στους αδυνάτους». Αποτελεί κατεξοχήν μέσο διεύρυνσης της συμμετοχής στη γνώση και επομένως μέσο καλλιέργειας, προόδου και ανάπτυξης.
Το μόνο πραγματικά ελεύθερο πανεπιστήμιο είναι το δημόσιο, δωρεάν, δημοκρατικό, ποιοτικό, συμπεριληπτικό πανεπιστήμιο που παρέχει ελεύθερη πρόσβαση στην επιστημονική γνώση και έρευνα ισότιμα σε όλες και όλους, σύμφωνα με τις δυνατότητές τους.
