Ανακοίνωση της παράταξης Θεσσαλών Δύναμης
Η πρόσφατη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου με θέμα τον απολογισμό του έργου της Περιφερειακής Αρχής Θεσσαλίας την περίοδο 2011-2013, συμπίπτει με την ολοκλήρωση τριών ετών από την έναρξη εφαρμογής του “Καλλικράτη”, όπως και με την κορύφωση της πιο σκληρής δημοσιονομικής και κοινωνικής κρίσης που βίωσε ο τόπος τα τελευταία 50 χρόνια.
Είναι πρωταρχικό σημαντικό ιστορικό χρέος, κυρίως των ανθρώπων της αυτοδιοίκησης, να μην ξεχνούμε ποτέ ότι έγιναν πολλοί, επίπονοι και μεγάλοι αγώνες μέχρι να καταφέρει η δημοκρατική παράταξη να εισάγει στην ελληνική κοινωνία τις τεράστιες θεσμικές αλλαγές το 1994 με την αιρετή νομαρχιακή αυτοδιοίκηση, λίγα χρόνια αργότερα τον Καποδίστρια, για να ολοκληρώσει, το 2010, με τον Καλλικράτη, την περαιτέρω συνένωση των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α. και την κατάργηση των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, αντικαθιστώντας τις ως δευτεροβάθμιους Ο.Τ.Α., από τις περιφέρειες.
Αυτά έχει μεγάλη αξία να τα θυμόμαστε κάθε φορά και να τα διαφυλάττουμε ως μείζονα κεκτημένα, καθώς βιώνουμε δύσκολα χρόνια για την Αυτοδιοίκηση, με βαθιές οικονομικές περικοπές στους πόρους της, νομοθετικές παρεμβάσεις που αλλοιώνουν τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτονομία του θεσμού και τέλος εξωθεσμικές, αλλά στοχευμένες και επικίνδυνες εκστρατείες απαξίωσης των βασικών αρχών που αποτελούν την πεμπτουσία της. Δυστυχώς το πολιτικό μας σύστημα, το οποίο εδώ και καιρό παραδέρνει αποδυναμωμένο και αποσταθεροποιημένο στη δίνη της οικονομικής κρίσης, δεν έχει συνειδητοποιήσει τις επιπτώσεις της στάσης του και προωθεί μια νοοτροπία που μπορεί να συνοψισθεί στην εξής απλή, πλην πολιτικά και θεσμικά ανατριχιαστική θέση: σε μια εποχή κρίσης τα πάντα διέπονται, σε ένα μεταβατικό στάδιο το οποίο βεβαίως δεν προσδιορίζεται επακριβώς, από ένα ιδιότυπο «δίκαιο της ανάγκης», το οποίο επιτρέπει, αν δεν επιβάλλει, την λήψη έκτακτων μέτρων, ερήμην των συνταγματικών αρχών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων πάνω στα οποία οικοδομήθηκε το σύγχρονο συνταγματικό κράτος.
Κατάργηση αυτοδιοικητικών υπηρεσιών, νομικών προσώπων και επιχειρήσεων και συνακόλουθη διαθεσιμότητα εργαζομένων χωρίς αρχές και κριτήρια, χωρίς αξιολόγηση δομών, λειτουργιών και προσώπων και χωρίς καν να ζητείται η γνώμη των αυτοδιοικητικών φορέων, σε συνδυασμό με την συνεχή συρρίκνωση των ΚΑΠ και την ελλιπή χρηματοδότηση μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων, συνθέτουν μια ζοφερή πραγματικότητα επανειλημμένων παραβιάσεων των αρχών της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας
Αυτό ακριβώς το πλαίσιο, καθόρισε τη στάση μας και την πορεία μας στην πρώτη θητεία της περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
Είναι γνωστό σε όλους ότι η παράταξή μας – αλλά και το σύνολο των παρατάξεων του ΠΣ– ασκήσαμε κατά γενική ομολογία ήπια και δημιουργική αντιπολίτευση, μακριά από την εύκολη δημαγωγία και τον στείρο καταγγελτικό λόγο, παρέχοντας ίσως την πιο μακρά «περίοδο χάριτος» σε αυτοδιοικητική αρχή, συνειδητά και με μοναδικό στόχο να στηρίξουμε το θεσμό στα πρώτα βήματά του και να ενισχύσουμε με κοινή προσπάθεια την αναπτυξιακή εξέλιξη της Θεσσαλίας στην δύσκολη εποχή της κρίσης.
Οσοι αναζήτησαν στην πορεία αυτή δεύτερες σκέψεις, παρασκηνιακές συμπράξεις ή προσωπικές σκοπιμότητες, ήδη διαψεύστηκαν.
Για μας αποτελεί κορυφαίο θέμα πολιτικής, η αντιμετώπιση του θεσμικού πλαισίου και της συνεισφοράς μας στην διαφύλαξη και εξέλιξή του, μέσα από τον τρόπο που λειτούργησε το Περιφερειακό Συμβούλιο κι έλαβε τις αποφάσεις της η Περιφερειακή Αρχή.
Βοηθήσαμε με τη στάση μας και τη συμπεριφορά μας να προχωρήσει ο νέος θεσμός της αυτοδιοίκησης και να δοθεί χώρος και χρόνος ώστε να εμπεδωθούν οι πρακτικές που επιβάλλουν τα νέα δεδομένα.
Οι περισσότερες αποφάσεις του Π.Σ. ήταν ομόφωνες, τα μεγαλύτερα θέματα για τα οποία η περιφερειακή αρχή έκανε παρεμβάσεις ήταν με πρότασή μας (εκπαίδευση, υγεία , περιβάλλον κλπ) .
Σωστά λοιπόν η Περιφερειακή Αρχή δήλωσε δημόσια ότι το έργο της ήταν έργο όλων και μόνο με τη συνεργασία όλων, προχώρησε.
Η δική μας θέση και κριτική εστιάζεται ακριβώς στο πώς προχώρησε, αν ο δρόμος αυτός ήταν ο σωστός και αν πρέπει να αλλάξει κάτι και σε ποιο επίπεδο.
Με άλλα λόγια, αν ο απολογισμός ενός έργου, εκτός από τους «πατροπαράδοτους» πλέον πίνακες έργων του ΕΣΠΑ, θα έπρεπε να ενδιαφέρεται για σοβαρά θέματα που καταδεικνύουν την αντίληψη περί άσκησης της αυτοδιοικητικής πολιτικής
Κάποια τέτοια κυρίαρχα θέματα θα μπορούσαν να τεθούν με απλά ερωτήματα:
– Η πρώτη θητεία της περιφερειακής αρχής κατάφερε να εμπνεύσει κλίμα εμπιστοσύνης στους πολίτες για τις δυνατότητες του νέου θεσμού;
– Πιστεύουν αλήθεια οι πολίτες, ότι στην Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση , η ανάπτυξη του τόπου μας, η ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και η αξιοποίηση των δημιουργικών δυνάμεων των ανθρώπων μας, προωθούνται με τρόπο ώστε να επιλυθούν θέματα της καθημερινής ζωής των πολιτών, όπως η ανεργία, η υψηλού επιπέδου υγεία, τα καλά σχολεία , το καθαρό περιβάλλον , η ασφάλεια ;
– Η ανούσια, γραφειοκρατική, συντηρητική και παλαιοκομματική διαχείριση που ασκούταν στο παρελθόν, έχει οριστικά τελειώσει ή υπάρχουν ακόμη κραυγαλέες περιπτώσεις που τη θυμίζουν ;
– Το δυναμικό των αιρετών της περιφέρειας, (πρώην νομάρχες, νομαρχιακοί και δημοτικοί σύμβουλοι με πολυετή θητεία, εκπρόσωποι φορέων και οργανισμών , σωματείων και συλλόγων) αξιοποιήθηκαν , έστω στο ελάχιστο ;
– Ζητήθηκε από τους φορείς του τόπου μας, εκτός από ανταλλαγή φιλοφρονήσεων στα πλαίσια δημοσίων συναντήσεων, να καταστούν πραγματικοί σύμβουλοί μας, με αυξημένη ισχύ του γνωμοδοτικού τους ρόλου, παριστάμενοι στα περιφερειακά συμβούλια σε θέματα κορυφαία για την ανάπτυξη του τόπου μας ;
Κανείς βεβαίως δεν αμφισβητεί τη δυσμενή συγκυρία στην οποία κλήθηκε να λειτουργήσει ο θεσμός της Αιρετής Περιφέρειας. Η μεγάλη ατυχία του Καλλικράτη ήταν ότι συνέπεσε με την πρωτοφανή δημοσιονομική κρίση και την εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών, που επέτειναν τη δυσπιστία του Κεντρικού Κράτους απέναντι στην Αυτοδιοίκηση. Μοιραία ο Καλλικράτης εκφυλίστηκε, χάνοντας την αρχική προωθητική του δύναμη.
Η δυσμενής συγκυρία, ωστόσο, δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι Αιρετές Περιφέρειες διαθέτουν στο νέο τοπίο ασύγκριτα μεγαλύτερες δυνατότητες αναπτυξιακής παρέμβασης σε σχέση με τις παλιές Νομαρχίες. Αρκεί να αναφερθεί η αρμοδιότητα διαχείρισης του Περιφερειακού ΕΣΠΑ και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, καθώς και η χορήγηση των ενισχύσεων του Αναπτυξιακού Νόμου για να αντιληφθούμε πόσο σημαντικά είναι τα εργαλεία που διαθέτουν πλέον στα χέρια τους οι Περιφέρειες για να στηρίξουν την περιφερειακή ανάπτυξη.
Το όραμα της Περιφερειακής Ολοκλήρωσης δεν είναι μια θεωρητική αναζήτηση για σύγχρονους στοχαστές, αλλά μια υπαρκτή δυνατότητα των διοικούντων
Απλά επιλέγεις και πράττεις ;
Μια επιλογή είναι να καταρτίζεις ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχεδιασμό και να διαχειρίζεσαι το ΕΣΠΑ συλλογικά και συμμετοχικά, με δημοκρατικό προγραμματισμό, διαύγεια και –κυρίως- δημόσια επιχειρηματολογία για ποιον λόγο επιλέγεις αυτό το έργο κι όχι το άλλο
Η άλλη επιλογή είναι να αναζητούνται κατεπειγόντως έργα με στοιχειώδη ωριμότητα , χωρίς καμία εσωτερική συνοχή τα οποία συχνά απηχούν τις προσωπικές πολιτικές των τοπικών αρχόντων, μόνο και μόνο για να φανεί πρόοδος στην πολυσυζητημένη απορρόφηση, η οποία αγχώνει διότι είναι ένας απόλυτα σχετικός αριθμός. Πολλές φορές μάλιστα , εξαιτίας αυτού του …αγχωτικού αριθμού, αντί να προτιμώνται έργα με αναπτυξιακή ώθηση, επιλέγονται ήδη ολοκληρωμένα και αποπληρωμένα έργα , τα οποία αποτελούν και αθέμιτη οικειοποίηση των επιτυχιών και των έργων άλλων φορέων.
Με σεβασμό στην προσπάθεια, στις προθέσεις και στο έργο της περιφερειακής αρχής, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι απαιτείται νέα αντίληψη, συνέργεια και -κυρίως- δημοκρατικός προγραμματισμός .
Το Περιφερειακό Συμβούλιο , το ανώτατο αιρετό πολιτικό συμβούλιο του τόπου μας , είναι άνευ χαρτοφυλακίου! Δεν συζητά για την επιλογή, τη σκοπιμότητα και προτεραιότητα των έργων . Δεν αποφασίζει ποτέ πραγματικά γι’αυτά, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η εδραιωμένη πεποίθηση στους πολίτες ότι η μοιρασιά των πόρων γίνεται με ευνοιοκρατικά κριτήρια, ενθαρρύνονται σχέσεις πελατειακής εξάρτησης με τοπικούς φορείς κλπ
Εξαιρετικά σημαντικές πρωτοβουλίες μένουν στα χαρτιά, ανοκλήρωτες και θεσμικά ξεθωριασμένες :
Το «Θεσσαλικό Καλάθι» εδώ και τρία χρόνια είναι.. άδειο
Το «Παρατηρητήριο Περιβάλλοντος» είναι αόρατο
Ο «Πόλος Καινοτομίας» τρία χρόνια άφαντος
Η τόσο απαραίτητη και σπουδαία «Επιτροπή Διαβούλευσης» έμεινε στα αζήτητα, σε καμία σχέση συνύπαρξης και ανταλλαγής ιδεών με το Περιφερειακό Συμβούλιο και την Περιφερειακή Αρχή
Ο Πολιτιστικός Χάρτης, ο Τουριστικός Χάρτης, ο Αγροτοδιατροφικός Χάρτης Θεσσαλίας με τις αντίστοιχες δικτυώσεις, δεν υπήρξαν ποτέ.
Είναι προφανές λοιπό, ότι αντί της εξαγγελίας μεγαλόπνοων σχεδίων που μένουν στα χαρτιά, θα ήταν πιο ωφέλιμο να τεθούν αντικειμενικά αναπτυξιακά κριτήρια στις εντάξεις, να εντοπιστούν ένα ή δύο έργα μεγάλης αναπτυξιακής εμβέλειας τα οποία θα σχεδιαστούν, θα ενταχθούν και θα υλοποιηθούν, με μεγάλη συμβολή στο αναπτυξιακό μέλλον του τόπου.
Η συσσωρευμένη απογοήτευση της κοινωνίας, καθώς και η αίσθηση ασφυξίας απέναντι στο διαφαινόμενο αναπτυξιακό αδιέξοδο της χώρας μας, μεγαλώνουν κατά πολύ τις ιστορικές ευθύνες της Αιρετής Περιφέρειας και την καλούν να δικαιώσει τις προσδοκίες που δημιούργησε η θεσμοθέτησή της. Πρέπει να τολμήσουμε να εφαρμόσουμε πολιτικές που δεν θα την καθιστούν μέρος του προβλήματος της χώρας. Οφείλουμε τώρα να ανοίξουμε καινούριους δρόμους σ’αυτούς που έρχονται. Αν ακούσουμε αυτά που λένε οι νέοι κι αν δεν φοβηθούμε να μοιραστούμε με άλλους τη δύναμη του μυαλού μας και τη θέληση της ψυχής μας, μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Είναι όμως βασική προϋπόθεση ότι για να αλλάξει κανείς τον κόσμο, πρέπει να διατίθεται να αλλάξει πρώτα τον εαυτό του.
