Μια σημαντική συλλογή με ευρήματα ιδιαίτερης αξίας, ανέδειξε η αρχαιολογική σκαπάνη, κατά τις εργασίες ανάδειξης του κάστρου της Βελίκας, ενός έργου που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ Θεσσαλίας με προϋπολογισμό 500.000 ευρώ. Για τα ευρήματα αυτά αλλά και για την ετοιμότητα των μελετών της Β’ φάσης ανάδειξης του κάστρου
ενημέρωσαν τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστό ο δήμαρχος Αγιάς κ. Αντώνης Γκουντάρας και η διευθύντρια της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια.
Όπως επεσήμαναν τόσο ο κ. Αντ. Γκουντάρα όσο και η κα. Στ. Σδρόλια σημαντικό ρόλο στην ολοκλήρωση των εργασιών έπαιξαν δεκάδες εθελοντές οι οποίοι με δική τους πρωτοβουλία ζήτησαν να εργαστούν στον χώρο ώστε να ζήσουν από κοντά την εμπειρία μιας ανασκαφής. Για την διαμονή των εθελοντών ο Δήμος Αγιάς πήρε από το Δασαρχείο ξενώνα, ο οποίος υπήρχε στην περιοχή, τον αναμόρφωσε και έτσι φοιτητές και απλοί πολίτες μπόρεσαν να συνδυάσουν εθελοντική εργασία και διακοπές μαζί. Η σίτιση τους καλύφθηκε από τον σύλλογο γυναικών της περιοχής και από χορηγούς. Έτσι με την διαδικασία αυτή η κοινότητα της Μελιβοίας «σφύζει από ζωή» κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως σημείωσε ο δήμαρχος Αγιάς, ενώ η μεγάλη ζήτηση των απλών πολιτών για εθελοντική εργασία στο κάστρο, οδηγεί τον Δήμο στη δημιουργία και δεύτερου ξενώνα.
Ο κ. Κώστας Αγοραστός από την πλευρά του ευχαρίστησε όλους όσοι συνέβαλλαν για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα και σημείωσε τα εξής: «Τα κάστρα και τα αρχαία θέατρα είναι ίσως από τα σημαντικότερα και πιο εντυπωσιακά μνημεία της ιστορίας μας, που πρέπει να τα αναδεικνύουμε και να τα προβάλλουμε. Όλα τα παιδιά μεγαλώνουν με τους μύθους για τα κάστρα, για τις μάχες και τους ιππότες που έδρασαν κάποτε εκεί. Εμείς, ως αιρετή Περιφέρεια, στηρίζουμε μέσω του ΕΣΠΑ τέτοιες προσπάθειες γιατί βοηθούν στον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος και την αξιοποίηση της ευρύτερης περιοχής».
Στοιχεία για το κάστρο:
Το κάστρο αποτελείται από σημαντική οχύρωση, 21 στρεμμάτων, που βρίσκεται σε κατάφυτο λόφο στα βόρεια του οικισμού και σε μικρή απόσταση από την παραλία. Ελέγχει τον εύφορο κάμπο που απλώνεται στα νότια, καθώς και την παραλιακή διαδρομή του Κισσάβου. Αποκαλύφθηκε με ανασκαφική έρευνα των ετών 2009 και 2010 που διεξήχθη από την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με τη συνδρομή του Δήμου Μελιβοίας και σώζεται μέχρι το ύψος των 3μ.
Τα τείχη είναι κτισμένα από ακατέργαστους λίθους μεσαίου μεγέθους τοποθετημένους σε σκληρό ασβεστοκονίαμα και έχουν πάχος 2μ. Στη νότια και ανατολική πλευρά, που σώζονται καλύτερα, διακρίνονται δύο πύλες και πέντε πύργοι. Στο κατάφυτο εσωτερικό του κάστρου σώζονται πυκνά λείψανα οικισμού, τα οποία χρονολογούνται στην πλειοψηφία τους τον 6ο αι. μ.Χ., κτισμένα επάνω σε παλιότερα ερείπια.
Ο οικισμός εκτεινόταν στους πρόποδες του λόφου και στον παραλιακό κάμπο, όπως δείχνει εκκλησιαστικό συγκρότημα με πιεστήριο λαδιού και αποθήκες που ανασκάφηκε στα ανατολικά. Η θέση ταυτίζεται με την πρωτοβυζαντινή φάση της γνωστής αρχαίας πόλης Μελίβοιας, η οποία αρχικά ήταν εγκατεστημένη στο λόφο πάνω από το λιμάνι του Αγιοκάμπου και καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 168 π.Χ.
Το έργο περιελάμβανε καθαρισμό και στερέωση της ανατολικής και νότιας πλευράς των τειχών, καθώς και κατασκευή λιθόστρωτου μονοπατιού εξωτερικά για τη διευκόλυνση των επισκεπτών. Αρχικά κατασκευάσθηκε νέα πρόσβαση, βορειότερα της προηγούμενης, που επιτρέπει την άνετη προσέγγιση στο κάστρο.
Στην πρώτη φάση του έργου καθαρίστηκε από τη βλάστηση ζώνη 5μ. εσωτερικά του τείχους και αφαιρέθηκαν τα κατακρημνίσματα του τείχους και οι επιχωματώσεις, με σκοπό την αποκάλυψη του τείχους και των κτιρίων στο εσωτερικό του. Αποκαλύφθηκε πλήθος κτιρίων, που δείχνουν ένα οργανωμένο σύστημα αποθηκών, με αφθονία αμφορέων και πιθαριών, όπου φύλασσαν τη γεωργική παραγωγή λαδιού και οίνου, καθώς και μικροαντικείμενα της καθημερινής ζωής του 6ου αιώνα, ενώ δεν λείπουν και σποραδικά λείψανα παλαιότερης κατοίκησης. Τα ευρήματα που βρέθηκαν φυλάσσονται στην αρχαιολογική συλλογή Μελιβοίας.
