Πώς ένας μύκητας εξουδετερώνει τα φλοιοφάγα σκαθάρια των ελάτων

Τα έλατα προστατεύονται από εχθρούς και ασθένειες χάρη σε χημικές ουσίες που περιέχει ο φλοιός τους. Αυτές οι ουσίες, κυρίως φαινολικές ενώσεις, λειτουργούν σαν φυσικά «δηλητήρια» ενάντια σε μύκητες και παθογόνους οργανισμούς.

Ένα από τα πιο επικίνδυνα έντομα για τα ελατοδάση είναι το φλοιοφάγο σκαθάρι Ips typographus, το οποίο ζει και τρέφεται μέσα στον φλοιό των δέντρων. Ερευνητές του Max Planck Institute for Chemical Ecology διερεύνησαν αν τα σκαθάρια αυτά μπορούν να εκμεταλλευτούν τις χημικές άμυνες των ελάτων προς όφελός τους.

Όταν το σκαθάρι μετατρέπει την άμυνα του δέντρου σε δική του ασπίδα

Η έρευνα έδειξε ότι τα σκαθάρια, καθώς τρέφονται από τον φλοιό, προσλαμβάνουν τις αμυντικές ουσίες του δέντρου. Δεν τις αφήνουν όμως στην αρχική τους μορφή: τις μετατρέπουν χημικά σε νέες, πιο δραστικές ενώσεις, οι οποίες είναι ακόμη πιο τοξικές για μύκητες.

Με αυτόν τον τρόπο, τα σκαθάρια χρησιμοποιούν τις άμυνες του ελάτου για να προστατευτούν τα ίδια από παθογόνους οργανισμούς. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή μορφή «χημικής κλοπής», όπου το έντομο όχι μόνο οικειοποιείται τα αμυντικά μέσα του φυτού, αλλά τα καθιστά ακόμη πιο αποτελεσματικά.

Ο μύκητας που βρίσκει τρόπο να παρακάμψει την άμυνα

Υπάρχει όμως ένας μύκητας, ο Beauveria bassiana, που έχει εξελιχθεί έτσι ώστε να μπορεί να μολύνει και να σκοτώνει τα σκαθάρια, παρά τις χημικές τους άμυνες.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο μύκητας αυτός:

απενεργοποιεί τις τοξικές ουσίες των σκαθαριών,
μέσω μιας διπλής χημικής διαδικασίας, μετατρέπει τις ουσίες αυτές σε ακίνδυνες για τον ίδιο.

Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι, αφού ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, οι ουσίες δεν μπορούν πλέον να επανενεργοποιηθούν από το σκαθάρι.

Ένας εξελικτικός αγώνας χωρίς νικητή

Η μελέτη αποκαλύπτει έναν πολύπλοκο εξελικτικό «διάλογο»:

το έλατο παράγει χημικές άμυνες,
το σκαθάρι τις οικειοποιείται και τις ενισχύει,
ο μύκητας μαθαίνει να τις εξουδετερώνει.

Έτσι, ο μύκητας, σκοτώνοντας τα σκαθάρια, συμβάλλει τελικά στην προστασία των ελάτων.

Γιατί έχει σημασία αυτή η ανακάλυψη

Τα ευρήματα αυτά ανοίγουν τον δρόμο για:

πιο αποτελεσματικές βιολογικές μεθόδους καταπολέμησης των φλοιοφάγων σκαθαριών,
με χρήση επιλεγμένων στελεχών του μύκητα,
χωρίς την ανάγκη χημικών φυτοφαρμάκων.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences και αναδεικνύει πόσο σύνθετες και αλληλένδετες είναι οι σχέσεις μεταξύ φυτών, εντόμων και μικροοργανισμών.

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.