ΓΡΑΦΕΙ Ο Δημήτρης Λώλης, Γεωπόνος
Διαβάζοντας κανείς τον νόμο 3852/2010 για τη νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – πρόγραμμα «Καλλικράτης», αλλά και το προσχέδιο του Π.Δ. για τον οργανισμό της Περιφέρειας Θεσσαλίας, διαπιστώνει τουλάχιστον για τον αγροτικό τομέα, ότι έγινε μια πρόχειρη καταγραφή αρμοδιοτήτων, χωρίς σαφή γνώση των αρμοδιοτήτων των σημερινών γεωτεχνικών υπηρεσιών και του νομοθετικού πλαισίου κάθε μιας.
Διαπιστώνει ασάφειες και επικαλύψεις μεταξύ Α και Β βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ ολόκληρα αντικείμενα που επί σειρά δεκαετιών τα χειρίζονται γεωτεχνικές υπηρεσίες με τεράστια τεχνογνωσία, όπως αυτό των υδάτων, αποξενώθηκαν από τις υπηρεσίες αυτές, αν και είναι γνωστό ότι ο αγροτικός τομέας είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής νερού (80%) και το νερό έχει τεράστια σημασία στη βιώσιμη ανάπτυξή του.
Υπάρχουν ακόμη περιπτώσεις, όπως των Υπηρεσιών Περιβάλλοντος που δεν προβλέπονται θέσεις γεωτεχνικών, σε μια Περιφέρεια, όπου κυριαρχεί το αγροτικό περιβάλλον.
Φαίνεται δηλαδή ότι αγνοούνται ή τεμαχίζονται, καλά λειτουργούσες μονάδες και αδρανοποιείται η εμπειρία τους, ενώ υπάρχουν ακόμη αντικείμενα που χειρίζονται σήμερα οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και δεν μεταβιβάζονται στις Αιρετές Περιφέρειες ή τους Δήμους.
Στους Δήμους είναι γεγονός ότι μεταβιβάζονται αρκετές αρμοδιότητες που αφορούν την «Αγροτική ανάπτυξη – κτηνοτροφία – αλιεία», αρμοδιότητες που σε κάποια σημεία είναι ασαφείς π.χ. η σύσταση και λειτουργία Γραφείων Γεωργικής Ανάπτυξης (ΓΓΑ) δεν περιγράφει συγκεκριμένη αρμοδιότητα, αφού οι αρμοδιότητες των ΓΓΑ είναι ποικίλες και οι υπηρετούντες γεωπόνοι ασκούν διάφορες αρμοδιότητες, πολλές από τις οποίες δεν μεταβιβάζονται στους Δήμους.
Από την άλλη πλευρά για να υπηρετηθούν αποτελεσματικά οι αρμοδιότητες του αγροτικού τομέα που μεταβιβάζονται στους Δήμους χρειάζεται υποστήριξη , τροφοδότηση και ενημέρωση του προσωπικού πράγμα που δεν φαίνεται να δρομολογείται.
Λέγοντας ενημέρωση και τροφοδότηση δεν εννοούμε μόνον τα προγράμματα του ΥΠΑΑΤ που αφορούν ενισχύσεις ή προκύπτουν από υποχρεώσεις μας σε κανονισμούς της Ε.Ε., αλλά και σε μια σειρά τεχνικά θέματα. Είναι γνωστό ότι σήμερα στις Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων υπάρχουν γεωτεχνικοί με μεγαλύτερη ειδίκευση σε ορισμένα αντικείμενα, έχουν μεγάλη εμπειρία και δεν είναι περισσότεροι από 1-2 ανά αντικείμενο π.χ. γεωπόνοι στα αντικείμενα της δενδροκομίας, της ζωικής παραγωγής, της οργάνωσης διαχείρισης γεωργικών εκμεταλλεύσεων κ.λ.π. Οι υπάλληλοι αυτοί το πιθανότερο να βρεθούν στις Διευθύνσεις των Περιφερειών (έδρα) ή στις Διευθύνσεις των Περιφερειακών Ενοτήτων, ενώ δεν φαίνεται πρόνοια για τον συντονισμό του Α και Β βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Επισημαίνουμε εδώ, ότι μεταξύ των δύο βαθμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεν υφίσταται σχέση ελέγχου και ιεραρχίας. Έτσι είναι εκ των πραγμάτων ανάγκη συνεργασίας και συναλληλίας των δύο βαθμών με όφελος και για τις δύο μεριές και φυσικά με κοινωνικό όφελος.
Στο προσχέδιο μάλιστα του Π.Δ. για τον οργανισμό της Περιφέρειας προβλέπεται μια συγκέντρωση αρμοδιοτήτων στην έδρα της Περιφέρειας και αποψίλωση των υπηρεσιών των Περιφερειακών Ενοτήτων. Φοβάμαι ότι για μια σειρά θεμάτων οι πολίτες από την Καλαμπάκα ή την Σκόπελο θα χρειάζονται να απευθύνονται ή να έρχονται στην Λάρισα για να βρουν λύση.
Αδυνατώ πραγματικά να εξηγήσω επίσης, πως στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης τουλάχιστον, θα μειωθεί το κόστος για την χώρα με την διασπορά των αρμοδιοτήτων που παρατηρείται, εκτός αν μειωθούν δραστικά οι παρεχόμενες υπηρεσίες από πλευράς δημοσίου τομέα.
Είναι ίσως πολλά ακόμη τα σημεία του νόμου και του προσχεδίου του οργανισμού της Περιφέρειας Θεσσαλίας που δείχνουν ότι:
– Δεν έγινε πάντα η περιγραφή και κατανομή των αρμοδιοτήτων με βάση τις πραγματικές ανάγκες, με όραμα μια βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη
– Την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.
– Την εκλογίκευση και εξοικονόμηση πόρων.
– Την αμεσότερη και αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη.
Μέσα όμως από την νέα αρχιτεκτονική δομή δεν παύει να υπάρχει μια πρόκληση για όλους μας. Πρόκληση που δίνει το καινούργιο, πρόκληση να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις από τις ασάφειες και τις παραλήψεις του νόμου εφαρμόζοντας αυτοδιοικητικές πρακτικές και έχοντας δίπλα μας ενεργούς πολίτες.
Για την Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι ιδιαίτερη η πρόκληση να στηριχθεί ο αγροτικός τομέας, ο τομέας που κυριαρχεί στην Θεσσαλία και που κατά γενική ομολογία κινεί την οικονομία της. Είναι γνωστός εξάλλου ο μεγάλος πολλαπλασιαστής που διακρίνει τον αγροτικό τομέα στην οικονομία και την απασχόληση.
Η μεγαλύτερη πρόκληση των αλλαγών είναι για τους Δήμους που δέχονται σωρεία αρμοδιοτήτων, μέσα στις οποίες είναι και αυτές του αγροτικού τομέα (γεωργία-κτηνοτροφία –αλιεία)
Οι νέες δημοτικές αρχές καλούνται να συμβάλουν αποφασιστικά και στην αγροτική ανάπτυξη «Η έρευνα και μελέτη κάθε θέματος για την ανάπτυξη της γεωργίας κτηνοτροφίας και αλιείας, καθώς και την διατήρηση του αγροτικού, κτηνοτροφικού και αλιευτικού πληθυσμού στις εστίες τους.» άρθρο 94 παρ. 5,6
Αγροτική ανάπτυξη βέβαια δεν σημαίνει να αποκτήσει όλη η γεωργική γη οικοπεδική αξία που είναι μια άποψη που κυκλοφορεί.
«Ο Θεσσαλικός κάμπος, είναι και πρέπει να παραμείνει, μία από τις σημαντικότερες γεωργικές περιοχές της χώρας, στις οποίες υπάρχουν προϋποθέσεις άσκησης αποτελεσματικής γεωργίας. Η αειφόρος διαχείριση του φυσικού αυτού πόρου, αποτελεί πρώτη προτεραιότητα όχι μόνο περιφερειακής αλλά και εθνικής σημασίας» μεταφέρω ακριβώς την διατύπωση από το Χωροταξικό Σχέδιο της Περιφέρειας Θεσσαλίας που την θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική.
Πρέπει εκ των πραγμάτων:
– να προστατεύσουμε τους φυσικούς πόρους την βιοποικιλότητα και το περιβάλλον της Περιφέρειας μας,
– να προστατεύσουμε ιδιαίτερα την γη υψηλής παραγωγικότητας,
– να προστατέψουμε τα εδάφη μας και να τα αξιοποιήσουμε και με την χρήση των εδαφολογικών χαρτών που υπάρχουν για το μεγαλύτερο τμήμα της Θεσσαλίας,
– να αξιοποιήσουμε το διαθέσιμο υδατικό δυναμικό με σεβασμό και πρόνοια για τις μελλοντικές γενιές,
– να συνδυάσουμε αρμονικά την φυτική με την ζωική παραγωγή,
– να βρούμε τρόπους παραπέρα μείωσης των εγγειοδιαρθρωτικών προβλημάτων της γεωργίας μας,
– να συνδυάσουμε την αγροτική με την ήπια τουριστική ανάπτυξη,
– να αναδείξουμε τα τοπικά μας προϊόντα.
– να βρούμε τρόπους αποτελεσματικότερης οργάνωσης των παραγωγών αλλά και συνεργασίας τους, όπως και συνεργασίας των παραγωγών και των καταναλωτών.
– να περιορίσουμε την γραφειοκρατία με κάθε τρόπο κ.λ.π.
Αναμφίβολα πρέπει και να παράγουμε, κατά τα άλλα τα υπερκαταστήματα που στήνονται στην περιοχή μας και που κατά κανόνα δίνουν καλές τιμές για να αγοράσουν την γη όπου ιδρύονται, δεν θα έχουν στο μέλλον πελάτες και θα εξαναγκαστούν να κλείσουν.
Όσον αφορά την συνύπαρξη της φυτικής και ζωικής παραγωγής, επειδή διαπίστωσα σε Καποδιστριακούς Δήμους, που έχουν εκπονήσει χωροταξικά σχέδια, υπάρχουν περιορισμοί στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας (π.χ. ανώτατο όριο 100 ισοδύναμα ζώων – το όριο αυτό πρέπει να επανεξεταστεί) θα ήθελα να επαναλάβω ότι για να υπάρχει αποτελεσματικότητα στον αγροτικό τομέα και αειφορία η φυτική παραγωγή θα πρέπει να συνυπάρχει αρμονικά με την ζωική, όπως άλλωστε συμβαίνει και στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε.
Επίσης ο περιορισμός της μονοκαλλιέργειας του βαμβακιού και η ανάπτυξη πολλών καλλιεργειών και ειδικότερα των πολύ φιλικών στο περιβάλλον ψυχανθών, θα γίνει ευκολότερα με την ισόρροπη ανάπτυξη φυτικής και ζωικής παραγωγής σ’ όλη την Περιφέρεια.
Έτσι από την πλευρά μας θεώρησα σκόπιμο να κάνω μια πρώτη προσέγγιση στο αγροτικό προφίλ των νέων Δήμων του νομού μας, για ένα πρώτο προβληματισμό, σε σχέση και με τις νέες αρμοδιότητες που μεταβιβάζονται σ’ αυτούς.
Χρήσεις γης σε χιλιάδες στρέμματα
Δήμος Συν. έκταση Καλλ. έκταση Βοσκότοποι Δάση Λοιπά /Οικισμοί Νερά κ.λπ.
Αγιάς 662 160 218 265 19
Ελασσόνας 1.565 358 931 203 73
Κιλελέρ 976 796 122 0,8 57,2
Λάρισας 336 219 61 1,7 54,3
Τεμπών 577 188 276 71 42
Τυρνάβου 525 178 315 0,7 31,3
Φαρσάλων 740 488 187 18 47
Ζωικό κεφάλαιο σε κεφαλές ζώων
Δήμος Πρόβατα Γίδια Βοοειδή κρεο/γωγης Βοοειδή γαλ/γης Χοιρομητέρες
Αγιάς 20.000 21.500 1.300 220 880
Ελασσόνας 230.500 130.000 20.000 7.000 1.640
Κιλελέρ 35.000 7.000 1.600 3.800 2.730
Λάρισας 27.000 2.800 200 1.500 275
Τεμπών 82.000 27.000 2.700 1.200 200
Τυρνάβου 120.000 37.000 8.500 1.600 1.900
Φαρσάλων 52.000 12.000 3.000 4.400 110
Τα στοιχεία για τα πρόβατα και τα γίδια αφορούν τα ενήλικα ζώα, τα στοιχεία των βοοειδών το σύνολο των ζώων που υπάρχουν στο τέλος της χρονιάς, ενώ των χοιρομητέρων αφορούν τις χοιρομητέρες των σύγχρονων σταβλισμένων χοιροτροφικών μονάδων σε μέσο ετήσιο όρο.
Από τα στοιχεία που παραθέτω λείπουν τα στοιχεία που αφορούν την αλιεία, γίνεται φανερό πάντως ότι όλοι οι νέοι δήμοι του νομού μας έχουν αξιόλογο αγροτικό τομέα και απαιτείται ανάλογη αντιμετώπιση.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι τα μεγέθη των δήμων του νομού μας αλλά και των δήμων άλλων νομών της Περιφέρειας μας από πλευράς καλλιεργούμενης έκτασης, βοσκοτόπων και αριθμού ζώων, είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα μεγέθη πολλών άλλων ολόκληρων νομών της χώρας μας.
