Με ιδιαίτερο ενθουσιασμό ήρθε στο φως της δημοσιότητας το νέο σχέδιο που ετοιμάζει η «τρόικα» της Ελλάδος (Κυβέρνηση – ΤτΕ – Τράπεζες) για τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων στεγαστικών, επιχειρηματικών, καταναλωτικών, ελευθέρων επαγγελματιών και την επιστροφή στην ομαλότητα της χρηματοδότησης της αγοράς.
Η αρχή είχε γίνει με τον νόμο 4224/2013 όπου οι δανειολήπτες μπορούσαν να ρυθμίσουν τα χρέη τους και να προστατέψουν την πρώτη κατοικία τους εφόσον κατέθεταν αίτηση προς τις τράπεζες και προσκόμιζαν κατόπιν ειδοποίησης τα δικαιολογητικά που απαιτούσε ο νόμος. Η ισχύς της προστασίας ήταν μόνο για το έτος 2014, ενώ όποιος δεν κατέθεσε αίτηση η πρώτη κατοικία του κινδυνεύει. Με το συγκεκριμένο καθεστώς, αίρεται η γενική και απροσδιόριστη προστασία της πρώτης κατοικίας για όλους τους δανειολήπτες συνολικά που είχαν ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις από το 2008 μέχρι σήμερα και τίθενται κριτήρια για την αναστολή των πλειστηριασμών για όλο το 2014.
Στη ρύθμιση του νόμου αυτού εντάσσονται όλα τα δάνεια των τραπεζών και συγκεκριμένα στεγαστικά-επισκευαστικά, πιστωτικές κάρτες, καταναλωτικά και επαγγελματικά. Η ρύθμιση αφορά την προστασία της πρώτης κατοικίας και όχι το είδος του δανείου.
Όμως η ρύθμιση αυτή προστατεύει το δανειολήπτη μόνο για το έτος 2014. Βέβαια, εάν κάποιος ήθελε και δεν μπορούσε να ενταχθεί στα συγκεκριμένα κριτήρια του νόμου, είχε τη δυνατότητα να προσφύγει στα ειρηνοδικεία της χώρας με τη διαδικασία των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.
Τι θα γίνει από 1-1-2015;
Το ερώτημα που τίθεται είναι τι θα γίνει από 1-1-2015 και έπειτα. Το κενό αυτό έρχεται να συμπληρώσει η ανακοίνωση της (Κυβέρνησης-ΤτΕ- Τραπεζών) αναφορικά με το καθεστώς που θα ισχύσει για όλους και υποχρεωτικά για τη ρύθμιση όλων των ληξιπρόθεσμων δανείων αρχής γενομένης από τον Ιούλιο του 2013 και με το νέο έτος σε μόνιμη βάση.
Ο βασικός άξονας πάνω στον οποίο θα στηρίζεται το νέο σχέδιο είναι το τρίπτυχο συνεργασία δανειολήπτη – εύλογες δαπάνες διαβίωσης – σχέδιο ρύθμισης.
Ο συνεργάσιμος δανειολήπτης είναι αυτός που ενημερώνει εφ’όρου ζωής (μέχρι την αποπληρωμή) τα στοιχεία της διεύθυνσής του, τα τηλέφωνά του ακόμη και τα πατρικά, όλες τις οφειλές και τα εισοδήματα του (κινητά και ακίνητα). Και γενικά ο άνθρωπος που θα έχει ανοιχτή τη πόρτα του σπιτιού του στην τράπεζα.
Οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης καθορίζονται με βάση αντικειμενικά κριτήρια, αλλά κανείς από αυτούς που τα καθορίζουν δεν γνωρίζει τι σημαίνει να αφήνεις την οικογένειά σου χωρίς ρεύμα και φαγητό για μέρες.
Το σχέδιο ρύθμισης, θα λέγαμε, ότι είναι αυτό που «έκοψαν και έραψαν» οι τράπεζες στα μέτρα τους. Δηλαδή για ένα διάστημα πληρωμής μόνο τόκων (κεφάλαιο ανέπαφο) έως 5 έτη. Εναλλακτικά, προβλέπεται μείωση επιτοκίου και επιμήκυνση δανείου με πληρωμές τόκων και κεφαλαίου αναλόγως της εμπράγματης εξασφάλισης.
Και τέλος η μεταβίβαση της ακίνητης περιουσίας στην τράπεζα-εναλλακτικά- και η πληρωμή ενοικίου για το σπίτι του καθενός στη τράπεζα, που το αποκαλούν «εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου στο πλαίσιο ευρύτερης ρύθμισης».
Μονόδρομος η ένταξη στη ρύθμιση
Όποια επιλογή και να αποφασίσουν οι δανειολήπτες, η οποία τελικά θα έχει επιβληθεί από την τράπεζα, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην τρίτη λύση, διότι κανείς δε θα μπορεί να ανταπεξέλθει στη νέα ρύθμιση, όχι γιατί δεν το θέλει αλλά γιατί δεν θα μπορεί, όταν θα κληθεί να πληρώσει μετά από πέντε έτη το κεφάλαιο, αφού το πρώτο διάστημα θα πληρώνει μόνο τόκους.
Το σημαντικότερο, ίσως, από όλα είναι ότι η επιλογή της ένταξης στη ρύθμιση, όπως δείχνουν τα πράγματα θα είναι μονόδρομος. Δηλαδή, μεθοδεύεται η υποχρεωτικότητα της ένταξης των δανειοληπτών σε αυτό το μοντέλο αποπληρωμής των δανείων χωρίς δυνατότητα επιλογής της προσφυγής στο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.
Με αυτό τον τρόπο εμμέσως και σιωπηρά καταργείται ο νόμος Κατσέλη αφού δεν θα μπορούν να προσφύγουν εκεί οι δανειολήπτες. Ερωτηματικά δημιουργούνται για το εάν η υποχρεωτικότητα θα καταλάβει και τις ήδη κατατεθειμένες στα ειρηνοδικεία αιτήσεις που δεν έχουν όμως εκδικαστεί ακόμη σε επίπεδο προσωρινών διαταγών.
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και τα επιχειρηματικά δάνεια, ούτως ή άλλως, δεν μπορούσαν να ενταχθούν στο νόμο Κατσέλη. Για τα υπόλοιπα δάνεια, όμως, η επιλογή της διαδικασίας πολλές φορές ήταν και η σωτηρία του δανειολήπτη.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσες αξιοσημείωτες αποφάσεις έχουν βγει ήδη από τα ειρηνοδικεία της χώρας που δίνουν λύση στο πρόβλημα των δανειοληπτών. Βέβαια θα επανακριθούν από τα εφετεία της χώρας (Μον.Πρωτοδικεία) σε βάθος χρόνου. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι δικαστές επέβαλαν μηδενικές καταβολές μέχρι και το 2023 σε κάποιους δανειολήπτες. Αυτές οι περιπτώσεις πλέον θα μπαίνουν – εκτός αντίθετης διάταξης νόμου – στην παραπάνω ρύθμιση και θα χρειαστεί να πληρώνουν κανονικά τόκους!!! Και όχι κεφάλαιο για μεγάλα χρονικά διαστήματα και ίσως να χάσουν και τα σπίτια τους.
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι στο όνομα της αποσυμφόρησης των δικαστηρίων και της διαγραφής των κόκκινων δανείων από τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών θυσιάζεται – ίσως – ένα μεγάλο προνόμιο των δανειοληπτών. Να προσφεύγουν στη δικαιοσύνη για την επίλυση των προβλημάτων τους και την ουσιαστική διευθέτηση του χρέους τους.
Ακόμη, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι στη συζήτηση αυτή δεν συμμετάσχει καμία καταναλωτική οργάνωση ή ένωση δανειοληπτών, παρά μόνο αυτοί που επιβάλλουν τις ρυθμίσεις αυτές.
Θα περιμένουμε να δούμε το τελικό κείμενο της απόφασης, έτσι ώστε να διαπιστώσουμε εάν ο νόμος Κατσέλη θα εξακολουθεί να ισχύει ή θα μείνει στην ιστορία ως μία διαδικασία που ανακούφισε αρκετούς-όχι όλους- δανειολήπτες.
* Το άρθρο είναι του δικηγόρου Νίκου Σιαμάκη και δημοσιεύθηκε στο capital.gr
