Μπορεί λίγο αλάτι να κάνει τον κόσμο πιο έξυπνο;

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι κάτι τόσο ταπεινό όσο το αλάτι θα μπορούσε να επηρεάσει τη νοημοσύνη ενός ολόκληρου πληθυσμού. Κι όμως, πίσω από αυτή τη φαινομενικά απλή ιδέα κρύβεται ένα στοιχείο-κλειδί για τον ανθρώπινο εγκέφαλο: το ιώδιο.

Το ιώδιο και ο εγκέφαλος

Το ιώδιο είναι απαραίτητο για τη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος ρυθμίζει πολλές μεταβολικές διεργασίες. Ωστόσο, ο ρόλος του δεν σταματά εκεί. Από τη δεκαετία του 1990, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η έλλειψη ιωδίου μπορεί να επηρεάσει άμεσα την ανάπτυξη του εγκεφάλου — ειδικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Πρόσφατες μελέτες, όπως αυτή που δημοσιεύτηκε το 2023 στο Nutrients, επιβεβαιώνουν ότι όταν μια έγκυος δεν προσλαμβάνει επαρκές ιώδιο, η παραγωγή θυροξίνης μειώνεται και το έμβρυο δεν λαμβάνει τα απαραίτητα «καύσιμα» για την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Το αποτέλεσμα; Παιδιά με έως και 10–15 μονάδες χαμηλότερο IQ σε σύγκριση με εκείνα των οποίων οι μητέρες είχαν φυσιολογικά επίπεδα ιωδίου.

Η ανεπάρκεια δεν είναι παρελθόν

Αν νομίζεις ότι αυτά συμβαίνουν μόνο σε φτωχές χώρες, ξανασκέψου το.
Μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2025 στο Nutrition Reviews έδειξε ότι ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, η μέση συγκέντρωση ιωδίου στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει μειωθεί αισθητά την τελευταία δεκαετία. Παρόμοια ευρήματα υπάρχουν και στην Ευρώπη: μελέτη στην Ιρλανδία (2025, European Journal of Nutrition) έδειξε ότι πολλές γυναίκες εγκυμονούσες είχαν επίπεδα ιωδίου κάτω από τα συνιστώμενα όρια.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι η ανεπάρκεια συχνά δεν γίνεται αντιληπτή, γιατί δεν προκαλεί άμεσα συμπτώματα. Το έλλειμμα όμως μπορεί να έχει μόνιμο αποτύπωμα στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.

Η χρυσή ισορροπία

Το μήνυμα των επιστημόνων είναι σαφές: το ιώδιο χρειάζεται, αλλά με μέτρο!
Η υπερβολική πρόσληψη μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα, σύμφωνα με μελέτη του 2022 στην Πορτογαλία, που βρήκε συσχέτιση ανάμεσα σε πολύ υψηλά επίπεδα ιωδίου και χαμηλότερες επιδόσεις IQ σε παιδιά.

Η ισορροπία φαίνεται να είναι το «μυστικό» — ούτε πολύ λίγο, ούτε πολύ

Το αλάτι που σώζει εγκεφάλους

Η πιο απλή και προσιτή λύση είναι το ιωδιούχο αλάτι.
Το 1990, η Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Παιδιά ξεκίνησε μια διεθνή εκστρατεία για την προώθηση του ιωδιούχου αλατιού. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, χώρες όπως το Καζακστάν είχαν εξαλείψει σχεδόν πλήρως τις διαταραχές που σχετίζονται με την έλλειψη ιωδίου.

Σήμερα, η πρόκληση είναι διαφορετική: να διατηρηθεί η συνήθεια της κατανάλωσης ιωδιούχου αλατιού, αλλά χωρίς υπερβολές που θα επιβαρύνουν την υγεία.

Το συμπέρασμα

Ίσως λοιπόν να μην είναι υπερβολή να πούμε ότι μια πρέζα αλάτι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο — όχι επειδή το κάνει πιο νόστιμο, αλλά επειδή βοηθά το μυαλό να αναπτυχθεί σωστά.
Όπως δείχνουν οι έρευνες των τελευταίων ετών, η επαρκής πρόσληψη ιωδίου —ιδίως κατά την εγκυμοσύνη— μπορεί να αποτελέσει μία από τις απλούστερες και πιο αποτελεσματικές επενδύσεις στη νοημοσύνη των μελλοντικών γενεών.

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.