Γιατί καταρρέουν οι ελβετικές Άλπεις – Το φαινόμενο είναι πιο σύνθετο απ’ όσο φαίνεται

Οι κατολισθήσεις στις Άλπεις αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, όμως τα αίτια των μεγάλων καταρρεύσεων, όπως αυτή που κατέστρεψε το χωριό Μπλάτεν στο καντόνι Βαλαί, παραμένουν περίπλοκα.

Στις 28 Μαΐου 2025, περίπου εννέα εκατομμύρια κυβικά μέτρα πάγου, λάσπης και βράχων κατρακύλησαν από το βουνό Kleines Nesthorn, σβήνοντας από τον χάρτη το ορεινό χωριό. Οι 300 κάτοικοι είχαν ήδη απομακρυνθεί προληπτικά, καθώς το βουνό έδειχνε σημάδια αποσάθρωσης.

Σύμφωνα με τη Mylène Jacquemart, ερευνήτρια παγετώνων στο ETH Ζυρίχης και στο Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Δασών, Χιονιού και Τοπίου (WSL), τα φαινόμενα αυτά είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Οι μεταβολές στους βράχους μπορεί να συντελούνται είτε απότομα είτε επί χρόνια χωρίς να γίνονται αντιληπτές.

Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι Άλπεις ήταν πάντοτε γεωλογικά ασταθής περιοχή, όμως η άνοδος της θερμοκρασίας –σχεδόν 3°C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, δηλαδή διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο– επιδεινώνει τις συνθήκες.

Το λιώσιμο των παγετώνων και του μόνιμου πάγου (permafrost), που λειτουργεί σαν «κόλλα» του βραχώδους εδάφους, αποσταθεροποιεί τις πλαγιές και αυξάνει τον κίνδυνο καταρρεύσεων. Σύμφωνα με μελέτη του WSL, 6–8% της ελβετικής επικράτειας θεωρείται πλέον ασταθές έδαφος.

Μεγάλες κατολισθήσεις: εξαίρεση ή νέα κανονικότητα;

Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η συχνότητα μικρών κατολισθήσεων (100–1.000 κυβικά μέτρα) έχει αυξηθεί και συνδέεται ξεκάθαρα με την κλιματική αλλαγή. Αντίθετα, για τα μεγάλης κλίμακας φαινόμενα, όπως αυτά του Μπλάτεν ή του Μπόντο το 2017, δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή δεδομένα για να διαπιστωθεί αν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά ή για νέα τάση.

Ο καθηγητής Christophe Lambiel (Πανεπιστήμιο Λωζάννης) εκτιμά ότι η αποσταθεροποίηση του παγετώνα Birch Glacier επιταχύνθηκε από την τήξη του permafrost, αλλά συνδέεται και με τη γεωλογική δομή της περιοχής.

Παρακολούθηση και πρόληψη

Η Ελβετία διαθέτει πρωτοποριακό δίκτυο παρακολούθησης: δορυφορικές εικόνες, ραντάρ και αισθητήρες καταγράφουν τις κινήσεις του εδάφους και ειδοποιούν τις αρχές σε περίπτωση ανωμαλιών. Ωστόσο, όπως σημειώνει η Jacquemart, «είναι αδύνατο να παρακολουθείται κάθε βραχώδης πλαγιά των Άλπεων».

Η χώρα επενδύει σε τεχνητά αναχώματα και τοίχους προστασίας, αλλά σε περιοχές μεγάλης κλίμακας ή δύσβατες, η πρόληψη είναι τεχνικά και οικονομικά δύσκολη.

Ζώντας με τον κίνδυνο

Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών θα χρειαστεί να μάθουν να ζουν με τον αυξανόμενο κίνδυνο φυσικών καταστροφών – ή να εγκαταλείψουν τις πιο επικίνδυνες ζώνες. Όπως είπε ο ερευνητής Robert Kenner του WSL, «τα βουνά μας δεν καταρρέουν το ένα μετά το άλλο, αλλά η φύση μάς θυμίζει ότι τίποτα δεν είναι αιώνιο».

Πηγή: SWI swissinfo.ch

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.