Η Ελλάδα μετατράπηκε σε «Οικονομία των Καφέ», σύμφωνα με μελέτη του LSE

Μια νέα μελέτη με τίτλο «The Café Economy» από το Hellenic Observatory του London School of Economics (LSE) αποκαλύπτει μια ανησυχητική αλήθεια για τη μεταμόρφωση της ελληνικής οικονομίας μετά την εποχή των μνημονίων.

Σύμφωνα με τους ερευνητές Μιχάλη Νικηφόρο, Βλάσση Μίσσο, Χρήστο Πέρρο και Νικόλαο Ροδουσάκη, η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε μια «οικονομία των καφέ» — έναν όρο που περιγράφει τη μαζική επέκταση του τομέα φιλοξενίας και εστίασης (Accommodation and Food Service Activities – AFSA), ο οποίος περιλαμβάνει τουριστικές δραστηριότητες όπως εστιατόρια, ξενοδοχεία, μπαρ, βραχυχρόνιες μισθώσεις και ψυχαγωγία.

Παρά τις εξαγγελίες για ένα «νέο αναπτυξιακό μοντέλο», η χώρα φαίνεται εγκλωβισμένη σε μια ανάπτυξη «με πήλινα πόδια», στηριζόμενη υπέρμετρα στον τουρισμό και τις χαμηλές αμοιβές.

Κατάρρευση παραγωγικότητας και μετατόπιση της απασχόλησης

Μετά από χρόνια λιτότητας και μεταρρυθμίσεων στις αγορές εργασίας και προϊόντων, ο τουρισμός αυξήθηκε δυσανάλογα σε σχέση με άλλους κλάδους, οδηγώντας σε κατάρρευση της συνολικής παραγωγικότητας.

• Η παραγωγικότητα της εργασίας μειώθηκε κατά 16% μεταξύ 2009 και 2024.
• Οι πραγματικοί μισθοί υποχώρησαν κατά 26–35%, φτάνοντας έως και 60% μείωση στον τουριστικό τομέα.

Η μελέτη αποδίδει περίπου το ένα τρίτο της πτώσης της παραγωγικότητας στη μετατόπιση της απασχόλησης προς τον κλάδο AFSA, ενώ παράλληλα χάθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις σε παραγωγικούς τομείς όπως η βιομηχανία και η τεχνολογία.

Ένα «διπλό» οικονομικό μοντέλο

Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι η Ελλάδα οδεύει προς ένα «διπλό» μοντέλο ανάπτυξης, χαρακτηριστικό λιγότερο ανεπτυγμένων οικονομιών, όπου η ανάπτυξη στηρίζεται σε τομείς χαμηλής παραγωγικότητας που απορροφούν την ανεργία μέσω συμπιεσμένων μισθών.

Τα τρία μνημόνια αντί να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα, προκάλεσαν βαθιά ύφεση, ενώ ακόμη και το ΔΝΤ αναγνώρισε λάθη στις προβλέψεις του σχετικά με τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής συρρίκνωσης.

Μορφωμένοι αλλά κακοπληρωμένοι

Μεταξύ 2009 και 2023, η απασχόληση στον τουριστικό τομέα αυξήθηκε κατά 87%, ενώ η προστιθέμενη αξία μόλις κατά 11%. Ο κλάδος αυτός είναι πλέον ο μεγαλύτερος εργοδότης στην ελληνική οικονομία, αλλά χαρακτηρίζεται από χαμηλούς μισθούς, μερική απασχόληση και επισφάλεια.

Παράλληλα, το μορφωτικό επίπεδο των εργαζομένων έχει αυξηθεί, με πολλούς πανεπιστημιακούς αποφοίτους να εργάζονται σε θέσεις κατώτερες των προσόντων τους. Η Eurostat καταγράφει ότι πάνω από 86% των νέων πτυχιούχων στον τουρισμό και τη φιλοξενία εργάζονται σε ανειδίκευτες θέσεις, το 2ο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη μετά την Ισπανία.

Τα δύο πρόσωπα της «οικονομίας των καφέ»

Θετικό:
Η ανάπτυξη του τουρισμού συνέβαλε στη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Το πλεόνασμα στις ταξιδιωτικές υπηρεσίες αυξήθηκε κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο 2009–2023, καλύπτοντας σχεδόν το μισό της συνολικής μείωσης του ελλείμματος.

Αρνητικό:
Η υπερεξάρτηση από έναν χαμηλής παραγωγικότητας, εργασιοβόρο τομέα έχει οδηγήσει σε:

• Κοινωνική και περιβαλλοντική υποβάθμιση, λόγω φαινομένων υπερτουρισμού.
• Κρίση στέγης, καθώς οι βραχυχρόνιες μισθώσεις και οι ξένες επενδύσεις ακινήτων ανεβάζουν τα ενοίκια για τους ντόπιους.
• Αυξανόμενη εξάρτηση από τη διεθνή ζήτηση και τη σεζόν, με ολόκληρες περιοχές να εξαρτώνται από τις τουριστικές ροές.

Ανάγκη για αλλαγή πορείας

Η μελέτη του LSE επισημαίνει ότι η εμπειρία της Ελλάδας αντικρούει τον μύθο πως η απελευθέρωση των αγορών οδηγεί αυτόματα σε αποτελεσματικότητα.

Για να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη, απαιτούνται πολιτικές που θα ενισχύσουν τη ζήτηση, θα προωθήσουν κλάδους υψηλής παραγωγικότητας και θα υποστηρίξουν την τεχνολογική αναβάθμιση και την κοινωνική συνοχή.

Χωρίς μια τέτοια στρατηγική στροφή, προειδοποιούν οι ερευνητές, η «οικονομία των καφέ» κινδυνεύει να παγιωθεί ως ένα μοντέλο στασιμότητας και όχι ως προσωρινό φαινόμενο.

Πηγή: GreekReporter.com

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.