Η λέξη doner προέρχεται από το τουρκικό ρήμα dönmek («γυρίζω»). Παραδοσιακά, το ντονέρ γίνεται με αρνίσιο ή μοσχαρίσιο κρέας, μαριναρισμένο με ανατολίτικα μπαχαρικά. Στην Τουρκία σερβίρεται με ψωμί ή ρύζι.
Στη Γερμανία, όπου το μετέφεραν οι Τούρκοι μετανάστες, προσαρμόστηκε διαφορετικά: πίτα γεμάτη μοσχάρι, κόκκινο λάχανο, πίκλες, σαλάτες και σάλτσες.

Τι είναι ο γύρος

Ο γύρος είναι η ελληνική εκδοχή του ίδιου τρόπου ψησίματος (κάθετη σούβλα), με άλλα υλικά και γεύση:

• συνήθως χοιρινό ή κοτόπουλο,
• μαρινάδα με ελληνικά μυρωδικά (ρίγανη, θυμάρι, σκόρδο, λεμόνι),
• σερβίρεται με πίτα, τζατζίκι, κρεμμύδι, ντομάτα και πατάτες.

Είναι το απόλυτο street food της Ελλάδας και έχει διαφορετική ταυτότητα από το ντονέρ.

Η τουρκική προσπάθεια και η αντίδραση της Γερμανίας

Το 2024, η Τουρκία ζήτησε από την ΕΕ να αναγνωρίσει το ντονέρ ως «Εγγυημένη Παραδοσιακή Ιδιαιτερότητα» (TSG). Αυτό θα σήμαινε ότι σε όλη την Ευρώπη το doner kebab θα έπρεπε να παρασκευάζεται με συγκεκριμένα κρέατα και κανόνες (χωρίς μοσχάρι γάλακτος και γαλοπούλα, με πάχος κοπής 3–5 χιλιοστά, συγκεκριμένα μαχαίρια και μαρινάδες).

Η γερμανική εκδοχή του ντονέρ – που τροφοδοτεί βιομηχανία δισεκατομμυρίων και απασχολεί δεκάδες χιλιάδες εργαζομένους – θα αναγκαζόταν να αλλάξει. Γι’ αυτό η Γερμανία αντέδρασε έντονα. Ο τότε υπουργός Τροφίμων και Γεωργίας, Τσεμ Όζντεμιρ, δήλωσε:

«Το ντονέρ ανήκει στη Γερμανία».

Τελικά, η Τουρκία απέσυρε το αίτημα τον Σεπτέμβριο του 2024, καθώς υπήρξαν πάρα πολλές ενστάσεις.

Επηρεάστηκε ο ελληνικός γύρος;

Η απάντηση είναι όχι άμεσα. Ο γύρος είναι διαφορετικό προϊόν με δικό του όνομα και ταυτότητα.
Ωστόσο, αν η Τουρκία είχε κερδίσει, θα υπήρχαν έμμεσες επιπτώσεις:

• Σε χώρες όπου ο γύρος πωλείται ως «Greek doner», αυτό δεν θα ήταν πλέον δυνατό.
• Η Ελλάδα ίσως θα έπρεπε να κινηθεί για να κατοχυρώσει κι εκείνη τον «γύρο» ως ευρωπαϊκό προϊόν.

Το ντονέρ και ο γύρος μοιάζουν γιατί και τα δύο ψήνονται σε κάθετη σούβλα, αλλά έχουν διαφορετικά υλικά, γεύση και πολιτιστική ταυτότητα.
Η πρόσφατη μάχη Τουρκίας – Γερμανίας για το ποιος «ορίζει» το ντονέρ έδειξε ότι ακόμη και ένα street food μπορεί να γίνει πεδίο πολιτιστικής και οικονομικής διαμάχης. Ο ελληνικός γύρος, για την ώρα, έμεινε έξω από αυτή τη διαμάχη – αλλά μήπως ήρθε η στιγμή η Ελλάδα να προστατεύσει κι επίσημα το δικό της αγαπημένο φαγητό;

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.