Επιστημονικές έρευνες αποκαλύπτουν ότι οι γυναίκες, ιδιαίτερα σε προχωρημένη ηλικία, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας κατά τη διάρκεια καυσώνων. Φυσιολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες ενισχύουν την ευαλωτότητά τους.

Οι καύσωνες δεν επηρεάζουν όλους το ίδιο – και ειδικά όχι όλες

Πλήθος επιστημονικών μελετών των τελευταίων ετών συγκλίνουν σε ένα ανησυχητικό εύρημα: οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στις ακραίες θερμοκρασίες από τους άντρες. Το φαινόμενο παρατηρείται εντονότερα στις ηλικιωμένες γυναίκες, οι οποίες παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας κατά τη διάρκεια καυσώνων, ακόμα και όταν συγκρίνονται με άντρες της ίδιας ηλικίας.

Κατά την περίοδο του ιστορικού ευρωπαϊκού καύσωνα του 2022, οι θάνατοι που σχετίστηκαν με τη ζέστη ήταν κατά περίπου 56% περισσότεροι στις γυναίκες. Παρόμοια ποσοστά έχουν καταγραφεί και σε άλλες χρονικές περιόδους και γεωγραφικές περιοχές, ενισχύοντας την πεποίθηση ότι το φύλο παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανθεκτικότητα του οργανισμού απέναντι στις υψηλές θερμοκρασίες.

Γιατί επηρεάζονται περισσότερο οι γυναίκες;

Η αυξημένη ευαλωτότητα των γυναικών σε περιόδους καύσωνα δεν αποδίδεται σε έναν μόνο παράγοντα, αλλά σε έναν συνδυασμό βιολογικών και κοινωνικών συνθηκών που αλληλοενισχύονται.

Βιολογικά, οι γυναίκες:

Ιδρώνουν λιγότερο από τους άντρες, γεγονός που μειώνει την ικανότητα του σώματος να αποβάλλει τη θερμότητα.
Σε προχωρημένη ηλικία, εμφανίζουν περαιτέρω μείωση της εφίδρωσης, σε βαθμό διπλάσιο από τους άντρες της ίδιας ηλικίας.
Διαθέτουν μεγαλύτερη αναλογία επιφάνειας σώματος προς μάζα, κάτι που ευνοεί τη γρηγορότερη αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας.
Μετά την ωορρηξία, η βασική θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει, επιβαρύνοντας την ήδη αυξημένη θερμική καταπόνηση.
Το καρδιαγγειακό σύστημα φαίνεται να καταπονείται περισσότερο κατά τη διάρκεια ζέστης, σύμφωνα με συγκριτικές μελέτες.

Κοινωνικές και συμπεριφορικές διαφορές

Πέρα από τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά, και οι κοινωνικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο:

Πολλές ηλικιωμένες γυναίκες ζουν μόνες, χωρίς επαρκή υποστήριξη ή επίγνωση των κινδύνων.
Παρά την ηλικία τους, συχνά παραμένουν δραστήριες εντός του σπιτιού (οικιακές εργασίες), γεγονός που μπορεί να αυξήσει το θερμικό φορτίο.
Σε αρκετές περιπτώσεις, οι γυναίκες έχουν λιγότερη πρόσβαση σε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, ειδικά σε αγροτικές ή φτωχότερες περιοχές.

Πού οδηγούν τα παραπάνω;

Τα ευρήματα αυτά καταδεικνύουν την ανάγκη για προσαρμογή των σχεδίων πολιτικής προστασίας και δημόσιας υγείας, ώστε να λαμβάνουν υπόψη τόσο την ηλικία όσο και το φύλο.

Ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο κίνδυνος δεν πρέπει να υποεκτιμάται, καθώς η κλιματική κρίση αυξάνει τη συχνότητα και τη διάρκεια των καυσώνων. Οι γυναίκες – και ιδιαίτερα οι ηλικιωμένες – θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα σε κάθε στρατηγικό σχεδιασμό πρόληψης.

Τι προτείνουν οι ειδικοί

Οι επιστήμονες συμφωνούν πως για να μειωθεί η θνησιμότητα των γυναικών κατά τη διάρκεια ακραίων θερμοκρασιών, χρειάζονται:

Ενημερωτικές καμπάνιες που απευθύνονται ειδικά σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας.
Κοινωνική υποστήριξη για όσες ζουν μόνες, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες.
Πρόσβαση σε δροσερούς χώρους, είτε δημόσιους είτε ιδιωτικούς, χωρίς περιορισμούς.
Περαιτέρω έρευνα που θα ενσωματώνει παραμέτρους φύλου σε κλιματικά δεδομένα.

Οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από καύσωνες σε σχέση με τους άντρες. Ο κίνδυνος αυτός δεν είναι υποκειμενικός, αλλά τεκμηριώνεται επιστημονικά, και οφείλεται σε ένα σύνθετο πλέγμα φυσιολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Η κατανόηση και η πρόληψη αυτής της ανισότητας είναι κρίσιμη για την προστασία της δημόσιας υγείας σε μια εποχή όλο και συχνότερων θερμικών κυμάτων.