Στις αρχές του 2025, η Σαντορίνη και η γύρω περιοχή «χτυπήθηκαν» από δεκάδες χιλιάδες μικρούς σεισμούς. Μια νέα μελέτη από τα ερευνητικά κέντρα GFZ (Γερμανικό Κέντρο Γεωεπιστημών) και GEOMAR (Κέντρο Ωκεανοερευνών Κιέλου), σε συνεργασία με διεθνείς ομάδες, δίνει για πρώτη φορά μια ξεκάθαρη γεωλογική εξήγηση για αυτή την κρίση.

Συνδυάζοντας δεδομένα από χερσαίους σεισμογράφους και όργανα βυθού κοντά στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο (περίπου 7 χλμ. από τη Σαντορίνη), οι επιστήμονες εφάρμοσαν προηγμένες μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης για να εντοπίσουν με ακρίβεια τα επίκεντρα. Η ανάλυση δείχνει ότι περίπου 300 εκατομμύρια κυβικά μέτρα μάγματος ανέβηκαν από μεγάλα βάθη και «σταμάτησαν» περίπου 4 χλμ. κάτω από τον πυθμένα. Καθώς το μάγμα ανέβαινε, ράγιζε τα γύρω πετρώματα και προκαλούσε τις χιλιάδες δονήσεις.

Γιατί η περιοχή είναι τόσο ανήσυχη;

Η Σαντορίνη βρίσκεται στο Ελληνικό Ηφαιστειακό Τόξο, μια από τις πιο ενεργές τεκτονικά ζώνες της Ανατολικής Μεσογείου. Το νησιωτικό σύμπλεγμα σχηματίζει το χείλος μιας καλντέρας από την τεράστια έκρηξη πριν ~3.600 χρόνια. Δίπλα βρίσκεται το ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο. Η περιοχή διασχίζεται από ενεργά ρήγματα λόγω της ώθησης της αφρικανικής πλάκας κάτω από την ελληνική, γεγονός που «τροφοδοτεί» και τη μαγματική δραστηριότητα.

Τι έδειξαν τα δεδομένα;

Η κρίση ξεκίνησε διακριτικά ήδη τον Ιούλιο του 2024 με ελαφριά ανύψωση της Σαντορίνης κατά λίγα εκατοστά. Στις αρχές Ιανουαρίου 2025 οι σεισμοί πλήθυναν, και από τα τέλη Ιανουαρίου το μάγμα άρχισε να ανεβαίνει. Η σεισμικότητα μετατοπίστηκε ΒΑ προς το Κολούμπο κατά >10 χλμ. και τα εστιακά βάθη μετακινήθηκαν κατά «παλμούς» από ~18 χλμ. έως ~3 χλμ. κάτω από τον βυθό.

Ο συνδυασμός AI εντοπισμού σεισμών, δορυφορικού InSAR, GPS και υποθαλάσσιων σταθμών επέτρεψε λεπτομερή μοντελοποίηση της διέγερσης. Τα υποβρύχια όργανα μέτρησαν και βύθιση του βυθού έως 30 εκ. κατά την έγχυση μάγματος κάτω από το Κολούμπο.

Τι σημαίνει για τη Σαντορίνη και το Κολούμπο;

Καθώς το μάγμα «τραβήχτηκε» προς το Κολούμπο, η Σαντορίνη υποχώρησε ξανά (αντί για συνέχιση ανύψωσης). Οι ερευνητές το ερμηνεύουν ως ένδειξη υδραυλικής σύνδεσης μεταξύ των δύο ηφαιστειτικών συστημάτων, κάτι που δεν ήταν γνωστό.

Συνεχίζεται η παρακολούθηση

Παρότι η σεισμικότητα έχει μειωθεί, οι μετρήσεις συνεχίζονται: στη Σαντορίνη καταγράφονται αέρια και θερμοκρασίες, ενώ στο βυθό λειτουργούν οκτώ πλατφόρμες αισθητήρων κοντά στο Κολούμπο. Ο στόχος είναι η καλύτερη κατανόηση της δυναμικής της περιοχής και η βελτίωση της προειδοποίησης.

Πηγή/Μελέτη: Τα παραπάνω ευρήματα προέρχονται από τη μελέτη: “Volcanic crisis reveals coupled magma system at Santorini and Kolumbo”, δημοσιευμένη στο Nature στις 24 Σεπτεμβρίου 2025.

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.