Η άσκηση είναι από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για χρόνιες, εξουθενωτικές παθήσεις των αρθρώσεων, όπως η οστεοαρθρίτιδα. Παρ’ όλα αυτά, ελάχιστοι ασθενείς τη λαμβάνουν πραγματικά ως σύσταση.

Η παγκόσμια εικόνα

Έρευνες στην Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νορβηγία και τις ΗΠΑ δείχνουν το ίδιο μοτίβο: λιγότεροι από τους μισούς ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα παραπέμπονται σε άσκηση ή φυσικοθεραπεία από τον γιατρό τους. Αντίθετα, πάνω από 60% λαμβάνουν θεραπείες που δεν προτείνονται στις οδηγίες, ενώ περίπου 40% παραπέμπονται σε χειρουργό πριν δοκιμαστούν οι μη χειρουργικές επιλογές.

Για να κατανοήσουμε γιατί αυτό είναι τόσο ανησυχητικό, πρέπει να δούμε τι κάνει η άσκηση στις αρθρώσεις. Η οστεοαρθρίτιδα είναι με διαφορά η πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας, επηρεάζοντας ήδη περισσότερα από 595 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Σύμφωνα με παγκόσμια μελέτη στο The Lancet, ο αριθμός αυτός μπορεί να φτάσει το ένα δισεκατομμύριο ως το 2050. Η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, οι καθιστικές συνήθειες και τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας τροφοδοτούν αυτήν την αύξηση.

Ωστόσο, όσοι ασκούνται τακτικά προστατεύουν το σώμα τους βιολογικά και φυσιολογικά, μειώνοντας την πιθανότητα να εμφανίσουν την ασθένεια ή να βιώσουν τα χειρότερα συμπτώματά της.

Γιατί η κίνηση είναι απαραίτητη

Ο χόνδρος που καλύπτει τα άκρα των οστών είναι ένα σκληρό προστατευτικό στρώμα χωρίς δική του αιμάτωση. Ζει χάρη στην κίνηση. Όπως ένα σφουγγάρι, συμπιέζεται όταν περπατάμε ή φορτίζουμε μια άρθρωση, αποβάλλοντας υγρό και έπειτα απορροφά ξανά θρεπτικά συστατικά. Κάθε βήμα επιτρέπει σε θρεπτικά στοιχεία και φυσικά λιπαντικά να κυκλοφορούν, διατηρώντας την υγεία της άρθρωσης.

Γι’ αυτό η παλιά ιδέα της οστεοαρθρίτιδας ως «φθορά και καταστροφή» είναι παραπλανητική. Οι αρθρώσεις δεν είναι λάστιχα αυτοκινήτου που αναπόφευκτα φθείρονται. Είναι ένας δυναμικός μηχανισμός φθοράς και επιδιόρθωσης, όπου η κίνηση είναι κρίσιμη για τη θεραπεία και τη συνολική υγεία της άρθρωσης.

Μια ασθένεια όλης της άρθρωσης

Ξέρουμε πια ότι η οστεοαρθρίτιδα είναι ασθένεια ολόκληρης της άρθρωσης. Επηρεάζει το αρθρικό υγρό, το υποχόνδριο οστό, τους συνδέσμους, τους γύρω μυς και ακόμη και τα νεύρα που στηρίζουν την κίνηση.

Η θεραπευτική άσκηση στοχεύει σε όλα αυτά. Η μυϊκή αδυναμία, για παράδειγμα, είναι από τα πρώτα σημάδια της οστεοαρθρίτιδας και βελτιώνεται με την προπόνηση αντίστασης. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η μυϊκή αδυναμία αυξάνει τον κίνδυνο τόσο εμφάνισης όσο και εξέλιξης της νόσου.

Η νευρομυϊκή άσκηση, μέσω προγραμμάτων όπως το GLA:D® (Good Life with osteoArthritis: Denmark), βοηθά στον έλεγχο της κίνησης, στην ισορροπία και στη δύναμη, βελτιώνοντας τη σταθερότητα της άρθρωσης και την αυτοπεποίθηση του ασθενή. Σημαντικές βελτιώσεις στον πόνο, στη λειτουργία και στην ποιότητα ζωής έχουν καταγραφεί έως και 12 μήνες μετά την ολοκλήρωση τέτοιων προγραμμάτων.

Η άσκηση δεν είναι φάρμακο μόνο για τις αρθρώσεις αλλά για όλο το σώμα: έχει αποδεδειγμένα οφέλη σε περισσότερες από 26 χρόνιες ασθένειες. Στην οστεοαρθρίτιδα δρα ενισχύοντας τον χόνδρο και τους μυς, αλλά και καταπολεμώντας τη φλεγμονή, τις μεταβολικές αλλαγές και τις ορμονικές διαταραχές που τροφοδοτούν τη νόσο.

Η παχυσαρκία είναι μείζων παράγοντας κινδύνου όχι μόνο λόγω του μηχανικού φορτίου στις αρθρώσεις, αλλά και εξαιτίας των υψηλών επιπέδων φλεγμονωδών μορίων στο αίμα και στους ιστούς, που καταστρέφουν τον χόνδρο και επιταχύνουν τη νόσο.

Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να το αντισταθμίσει σε μοριακό επίπεδο, μειώνοντας δείκτες φλεγμονής, περιορίζοντας τη βλάβη στα κύτταρα και ακόμη και αλλάζοντας την έκφραση των γονιδίων.

Άσκηση πρώτα, χειρουργείο μετά

Σήμερα δεν υπάρχει φάρμακο που να αλλάζει την πορεία της οστεοαρθρίτιδας. Η αντικατάσταση άρθρωσης μπορεί να είναι σωτήρια για κάποιους, αλλά παραμένει μεγάλη επέμβαση και δεν έχει πάντα επιτυχία.

Η άσκηση πρέπει να δοκιμάζεται πρώτη και να συνεχίζεται σε όλα τα στάδια της νόσου. Έχει ελάχιστες παρενέργειες και πολλαπλά οφέλη για την υγεία.

Η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι απλώς «φθαρμένες» αρθρώσεις. Διαμορφώνεται από τη μυϊκή δύναμη, τη φλεγμονή, τον μεταβολισμό και τον τρόπο ζωής.

Η τακτική, στοχευμένη άσκηση αντιμετωπίζει όλους αυτούς τους παράγοντες μαζί – προστατεύοντας τον χόνδρο, δυναμώνοντας όλη την άρθρωση και βελτιώνοντας συνολικά την υγεία. Πριν εξετάσει κανείς το χειρουργείο, η κίνηση παραμένει το ισχυρότερο θεραπευτικό μας μέσο.

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου ή μέρους αυτών μόνο αν αναφέρεται ως πηγή το https://paidis.com/ και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος.