Αμεση ήταν η αντίδραση του αντιπροέδρου της Ε.Ε. του ΦοΔΣΑ νομού Λάρισας κ. Θεόδωρου Μάνου σε δημοσίευμα για τα ερωτήματα που προκύπτουν από τη λειτουργία του ΧΥΤΑ στο Μαυρόλιθο αλλά και για τις ανησυχίες ενόψει και της κατασκευής της νέας κυψέλης. Στο κείμενο του κ. Μάνου αναφέρονται τα εξής:
«Σε απάντηση του άρθρου με τίτλο «Ερωτήματα για τη λειτουργία του ΧΥΤΑ στο Μαυρόλιθο. Ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι οι υπεύθυνοι της διαχείρισής του προχωρούν και στην κατασκευή νέας Κυψέλης» που δημοσιεύθηκε στην έγκριτη εφημερίδα σας στις 03/05/2011 σας επισημαίνουμε τα ακόλουθα:
Α. Πρώτ’ απ’ όλα ευχαριστούμε που μέσω του άρθρου σας μας δίνετε την ευκαιρία να θυμίσουμε ή να καταστήσουμε γνωστό (σ’ όσους δεν έτυχε να το γνωρίζουν) πως:
α. Ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) Απορριμμάτων Μαυρολίθου του νομού Λάρισας είναι ένας από τους ελάχιστους στη χώρα μας κι όχι μόνο, που κατασκευάσθηκε, επεκτείνεται και λειτουργεί άψογα επί μια 15ετία, χωρίς τη δημιουργία κανενός από τα προβλήματα που αναφέρονται στο ως άνω άρθρο, και χωρίς να έχει υπάρξει η παραμικρή διαμαρτυρία από τη λειτουργία του,
β. Ότι έχει αρχίσει σταδιακά να μετατρέπεται σε ΧΥΤ Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) αφού έχουν ήδη δρομολογηθεί σημαντικές δράσεις ανακύκλωσης,
γ. Ότι αποτελεί το καμάρι του Νομού μας, που το επισκέπτονται (κατόπιν υπόδειξης όλων των αρμόδιων υπουργείων, κι όχι μόνο) αιρετοί και τεχνικοί καθώς και Πανεπιστημιακοί με τους φοιτητές τους απ’ όλη την Ελλάδα (κι όχι μόνο), για να παραδειγματιστούν θετικά, και που αποτελεί μόνιμο θέμα παρουσίασης καλής πρακτικής στα σχετικά συνέδρια που αφορούν σε θέματα διαχείρισης στερεών αποβλήτων.
δ. Ότι είναι ένα από τα ελάχιστα διαχρονικά επιτεύγματα της τοπικής αυτοδιοίκησης πανελληνίως με πρωτεργάτες τόσο τους δημάρχους Λαμπρούλη, Καφέ και Τζανακούλη, όσο και την αρμόδια υπηρεσία Καθαριότητας Περιβάλλοντος του Δήμου Λαρισαίων.
Και με την ευκαιρία να εκφράσουμε κι ένα παράπονο: Για ένα θέμα τόσο ευαίσθητο και λεπτό, όπου η παραμικρή παρερμηνεία του ή η μονόπλευρη παρουσίασή του θα μπορούσε χωρίς λόγο και αιτία να μετατρέψει την ευρύτερη περιοχή Μαυρολίθου σε Κερατέα, θα περιμέναμε να έχει αντιπαρατεθεί στο ίδιο άρθρο και η γνώμη των έμπειρων επιστημόνων του Δήμου Λαρισαίων που όλ’ αυτά τα χρόνια μοχθούν για την μελέτη, υλοποίηση και διατήρηση όλων των παραπάνω επιτευγμάτων.
Β. Αναλυτικότερα: Ο ΦοΔΣΑ Ν. Λάρισας (υπεύθυνος Φορέας για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων στο Ν. Λάρισας από το 2007) μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να επεκτείνει τις μέχρι πρότινος υφιστάμενες δραστηριότητες, θέτοντας σε λειτουργία και το Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) αλλά και τους Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) που καλύπτουν ολόκληρο το Νομό Λάρισας.
Παράλληλα καταφέραμε, το σύνολο των παραγόμενων δημοτικών αποβλήτων του νομού να συλλέγεται και μεταφέρεται στο ΧΥΤ Μαυρολίθου, είτε απευθείας είτε μέσω των ΣΜΑ. εξαλείφοντας παντελώς το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων και της λειτουργίας παράνομων χωματερών. Επιπλέον με την λειτουργία του ΚΔΑΥ και την συνεργασία μας με όλους τους ΟΤΑ του Νομού μας, έχουμε μπει δυναμικά στον τομέα τόσο της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, όσο και της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης χρήσιμων υλικών από τα απορρίμματα, με μπροστάρη το Δήμο Λαρισαίων, δράσεις που επεκτείνονται σταδιακά και στους υπόλοιπους ΟΤΑ του Νομού. όπως:
συνεχής ενημέρωση μαθητών για πρόληψη και ανακύκλωση, σε πολλές σχολικές μονάδες, σε συνεργασία με την Α΄βάθμια και Β΄βάθμια Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
ανακύκλωση χαρτιού συσκευασίας από όλα τα εμπορικά καταστήματα, αλλά και χαρτιού απ’ όλα τα σχολικά συγκροτήματα.
Ανακύκλωση υλικών συσκευασίας σε πλήρη κλίμακα πόλης.
ανακύκλωση παλαιών ελαστικών αυτοκινήτων, ορυκτελαίων, μπαταριών, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, εγκαταλειμμένων-αποσυρόμενων οχημάτων, κλπ.
Προωθείται μέσω της ΔΕΥΑΛ η αξιοποίηση του βιοαερίου που απόλυτα ελεγχόμενα συλλέγεται στο ΧΥΤ Μαυρολίθου.
Τέλος ο Δήμος Λαρισαίων βρίσκεται σε διερεύνηση των βέλτιστων μεθόδων ανακύκλωσης (α) των υπολειμμάτων κρεοπωλείων, (β) παλαιών ξύλινων κουφωμάτων και επίπλων, (γ) συσσωρευτών οχημάτων και (δ) χρησιμοποιημένων μαγειρικών ελαίων, κλπ.
Συνεπώς οδεύουμε σταθερά προς την σταδιακή μετατροπή του ΧΥΤΑ Μαυρολίθου, σε ΧΥΤΥ, αφού ένα ικανό (και συνεχώς αυξανόμενο) μέρος από τα παραγόμενα απορρίμματα εκτρέπονται προς ανακύκλωση, μειώνοντας συνεχώς τα υπολείμματα που οδηγούνται προς υγειονομική ταφή.
Γ. ΧΥΤ Μαυρολίθου, Λάρισας
Τα στερεά απόβλητα αποτελούν σήμερα την υπέρτατη ίσως απειλή για το περιβάλλον και την αειφορία γενικότερα. Επομένως, είναι περισσότερο από ποτέ, επιτακτική η ανάγκη άμεσης λήψης αυστηρών, μα και συνάμα αποτελεσματικών μέτρων διαχείρισής των, που να συντελούν:
Στην κατά το δυνατόν πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων,
Στη μέγιστη δυνατή ανακύκλωση υλικών ή/και ανάκτηση ενέργειας από τα παραγόμενα απόβλητα.
Ο ρόλος φυσικά των σωστά λειτουργούντων Χώρων Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) παραµένει σηµαντικός, αφού αποτελούν τον (έτσι κι αλλιώς αναγκαστικό) αποδέκτη των υπολειμμάτων της παραπάνω διαχείρισης, αλλά μετασχηματιζόμενοι πλέον σταδιακά σε ΧΥΤ Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) από ΧΥΤ Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ).
Ένας ρόλος που ενισχύεται ακόμα περισσότερο από την παγκοσμίως διαπιστωθείσα, όχι απόλυτα φιλική προς το περιβάλλον λειτουργία μονάδων καύσης αποβλήτων με παραγωγή ενέργειας, ή μονάδων κομποστοποίησης, καθώς και από τα υψηλότατα λειτουργικά κόστη τους, (~ 60 έως 150 €/τόνο σε σύγκριση με τα 25 έως 35 €/τόνο ενός ΧΥΤΑ – ΧΥΤΥ) που θα πρέπει πληρώνονται από τους πολίτες μέσω των ανταποδοτικών τελών, κόστη που αποτρέπουν τη βιωσιμότητά των, ειδικά υπό τις παρούσες συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής ανέχειας.
Είναι όμως γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις στο σύνολο σχεδόν της χώρας μας, λάθη, αστοχίες, παραλήψεις αλλά και αντιπαραθέσεις στον τομέα αυτό, διαμόρφωσαν σε πολλές περιοχές, ευτυχώς όμως όχι στο Νομό μας, καταστάσεις εκρηκτικές (βλέπε Κερατέα, κλπ).
Δεν μπορεί όμως οι όποιες προβληματικές καταστάσεις δημιουργούνται από την πλημμελή λειτουργία κάποιων κατ’ ευφημισμόν και μόνο ΧΥΤΑ ανά τη χώρα, ή αποτελούν ένα χρόνιο συνεχιζόμενο πρόβλημα των περιοχών αυτών, να «βαραίνουν» και να «ενοχοποιούν» συλλήβδην την τεχνολογία της υγειονομικής ταφής και ειδικότερα την κατασκευή, επέκταση και λειτουργία του ΧΥΤ Μαυρολίθου του Ν. Λάρισας.
Οι δυσμενείς περιβαλλοντικές (και όχι μόνο) επιπτώσεις που στο σχετικό άρθρο σας αποδίδονται αβασάνιστα στην λειτουργία των ΧΥΤΑ, προφανώς και δεν ανταποκρίνονται και δεν αντανακλούν στην λειτουργία ενός ΧΥΤ σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς του όρους, και σε καμία περίπτωση του ΧΥΤ Μαυρολίθου του Ν. Λάρισας, αλλά προσομοιάζουν περισσότερο στην λειτουργία των τριτοκοσμικών ανεξέλεγκτων χωματερών.
Εδώ τονίζεται ότι σε κανένα σημείο της Οδηγίας 2008/98/EC δεν υπάρχει ο χαρακτηρισμός για την υγειονομική ταφή ως «η πλέον ακατάλληλη», όπως αναφέρεται στο συγκεκριμένο δημοσίευμα, δημιουργώντας έτσι διαστρεβλώσεις και εσφαλμένες εντυπώσεις. Έσχατη λύση μεν, με την έννοια ότι πρέπει απαραιτήτως να προηγούνται η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, κλπ, αλλά αναγκαία δε, στην παραπάνω αλυσίδα για την υποδοχή των υπολειμμάτων των ανωτέρω διαδικασιών, και επ’ ουδενί «η πλέον ακατάλληλη».
Με όλ’ αυτά κατά νου, ο Δήμος Λαρισαίων, αρχικά (από το 1998) ως αποκλειστικά αρμόδιος και πρόσφατα ως τεχνικός σύμβουλος του ΦοΔΣΑ, μελέτησε, κατασκεύασε τις Κυψέλες Νο 1, 2 και 3 και λειτούργησε το ΧΥΤ Μαυρολίθου, ο οποίος από το 2008 εξυπηρετεί και ολόκληρο το Νομό Λάρισας και ως ΧΥΤΑ – ΧΥΤΥ, ενώ από 01-01-2011 λειτουργεί με πλήρη ευθύνη και αρμοδιότητα του ΦοΔΣΑ.
Από την πρώτη στιγμή έχει ληφθεί σχολαστική μέριμνα για την περιβαλλοντικά φιλική και υγειονομικά ασφαλή (με απόλυτα πιστή τήρηση των Περιβαλλοντικών Όρων του), αντιμετώπιση στο διηνεκές, όλων των τριτοκοσμικών καταστάσεων που μέχρι τότε δημιουργούσαν οι ανεξέλεγκτες χωματερές (όπως βαριά ρύπανση αέρα, εδάφους, επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, ανάπτυξη και διασπορά ασθενειών, πρόκληση πυρκαγιών, ανασφαλείς και ανθυγιεινές συνθήκες προσωπικού, κλπ), με αποτέλεσμα ο ΧΥΤ Μαυρολίθου να αποτελεί υπόδειγμα σωστής κατασκευής και λειτουργίας για τα δεδομένα της χώρας μας και όχι μόνο, γεγονός που τον έχει κάνει κατ’ επανάληψη ευφήμως γνωστό ανά το πανελλήνιο! Συγκεκριμένα:
Πολύ προσεκτική επιλογή του χώρου, που διαθέτει άριστη υδρογεωλογία, επαρκέστατη απόσταση από ευαίσθητες περιβαλλοντικά δράσεις, υδροφορέα πτωχό και σε πολύ μεγάλο βάθος, δεν είναι αμέσως ορατός από την ευρύτερη περιβάλλουσα περιοχή.
Εφαρμογή ιδιαίτερα προηγμένων (και σε κάθε περίπτωση, πολύ «ψαγμένων») τεχνικών κατασκευής και λειτουργίας (στεγάνωση πυθμένα με γεωλογικό φραγμό και γεωμεμβράνες, πρωτοποριακή, αλλά και πολύ αποδοτική διαχείριση ομβρίων, στραγγισμάτων και βιοαερίου),
Συνεχή περιβαλλοντική παρακολούθηση και μεταφροντίδα, με ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια και την προστασία της υγείας των εργαζομένων, αλλά και των γειτονικών πληθυσμών,
Σημαντικά χαμηλά κοστολόγια λειτουργίας,
Μετά την ολική πλήρωση κάθε Κυψέλης, ακολουθεί αποκατάστασή της με τρόπο και τεχνικές που να προστατεύεται στο διηνεκές το περιβάλλον, η υγεία των εργαζομένων, αλλά και να αναβαθμίζεται η αισθητική του τοπίου της περιοχής.
Για την αποτροπή εισόδου ρακοσυλλεκτών ή/και ζώων στο ΧΥΤ, προβλέπεται ισχυρή περίφραξη με φυλάκιο στην πύλη εισόδου και φύλαξη αδιαλείπτως επί 24ώρου βάσεως.
Εφαρμόζεται σταθερά πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης, ώστε να εξασφαλίζεται η μη διαφυγή ρυπαντών από τον ΧΥΤ προς τον αέρα, το έδαφος και τα υπόγεια νερά. Η ποιότητα των υπογείων υδάτων παρακολουθείται από τρεις υδρογεωτρήσεις.
Δίδεται πολύ μεγάλη σημασία στην υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων στο ΧΥΤ, με ουσιαστική απασχόληση Τεχνικού Ασφαλείας και Ιατρού Εργασίας, προληπτικές Ιατρικές Εξετάσεις και εμβολιασμούς, χρήση Ατομικών Μέσων Προστασίας, χώρους υγιεινής σύγχρονων προδιαγραφών, τακτικές απολυμάνσεις, απεντομώσεις και μυοκτονίες όλων των εγκαταστάσεων του ΧΥΤ., ανιχνευτές βιοαερίου εντός κλειστών χώρων με συναγερμό, πυρασφάλεια, αντικεραυνική προστασία, περιοδική εκπαίδευση και ενημέρωση των εργαζομένων, περιοδικός τακτικός έλεγχος μηχανολογικού εξοπλισμού και εγκαταστάσεων, Κανονισμό Λειτουργίας του ΧΥΤΑ που τηρείται αυστηρά, κλπ.
Όπως προκύπτει σαφώς εξ όλων των ανωτέρω, παραλάβαμε από το Δήμο Λαρισαίων ομολογουμένως έναν από τους καλύτερα λειτουργούντες πανελληνίως (κι όχι μόνο) ΧΥΤ στον οποίο με πολύ μεράκι είχε επενδύσει πάρα πολλά σ’ ότι αφορά στην άριστη οργάνωση, στελέχωση και συνεχή εκπαίδευση των στελεχών του στις νέες τεχνολογίες ΧΥΤ, με υπευθυνότητα δε και σοβαρότητα συνεχίζουμε τόσο την επέκτασή του (βλέπε νέα Κυψέλη Νο 4), όσο και τη διαχείρισή του, τουλάχιστον στο ίδιο υψηλό επίπεδο.
Σε ότι αφορά σε σχετικό ερώτημα που διατυπώνεται στο άρθρο σας, διευκρινίζουμε τα ακόλουθα:
Ο ΧΥΤ Μαυρολίθου είναι από τους ελάχιστους στην Ελλάδα, που προκειμένου να εισέλθουν απορρίμματα εντός αυτού για διάθεση, απαιτείται προηγούμενη έγκριση και χαρακτηρισμός των αποβλήτων βάσει του Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων (ΕΚΑ). Επιπλέον για κάθε φορτίο που εισέρχεται στο μέτωπο ταφής πραγματοποιείται σχολαστικός επιτόπιος οπτικός (και με αναμόχλευση) έλεγχος συμμόρφωσης με την αντίστοιχη αδειοδότηση. Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι σήμερα φαινόμενα όπως αυταναφλέξεις, καταρρεύσεις πρανών, κλπ, που κατά καιρούς έχουν παρατηρηθεί σε άλλους ΧΥΤΑ από πλημμελή ή ελλιπή εποπτεία και μέτρα διαχείρισης, δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ στον ΧΥΤΑ Μαυρολίθου. Εξάλλου στα πλαίσια υλοποίησης των σχετικών έργων, ο ΧΥΤΑ Λάρισας πολλάκις (Περιφέρεια Θεσσαλίας, ΥΠΕΧΩΔΕ, Ταμείο Συνοχής) έχει υποστεί ελέγχους (λειτουργίας του χώρου, αλλά και κατασκευαστικών ποιοτικών ελέγχων) και έχει αξιολογηθεί επιτυχώς.
Αντίθετα, ένα ερώτημα που πραγματικά θα έπρεπε να απασχολεί τον καθένα που ενδιαφέρεται αληθινά για το περιβάλλον και την υγεία των συμπολιτών μας, είναι το πού ενδεχόμενα καταλήγουν τα παραγόμενα στην περιοχή μας τοξικά, μολυσματικά, ραδιενεργά, κλπ επικίνδυνα απόβλητα, όταν αυτά δεν γίνονται δεκτά στο ΧΥΤ Μαυρολίθου κι όταν στη χώρα μας δεν υπάρχει κανένας αδειοδοτημένος χώρος υποδοχής τους;
Ευελπιστούμε ότι όλες οι ανωτέρω διευκρινίσεις απαντούν στα ερωτήματα του σχετικού άρθρου, θέτουν το θέμα στη σωστή βάση προβληματισμού, και ειδικά για το Νομό μας αίρουν τις όποιες ανησυχίες για την διαχείριση των απορριμμάτων και την σκοπιμότητα ή αναγκαιότητα της κατασκευής νέας Κυψέλης Νο 4, ταφής απορριμμάτων στο ΧΥΤ Μαυρολίθου.
Με δεδομένο μάλιστα ότι τους επόμενους μήνες η Κυψέλη 3 θα κορεσθεί με απορρίμματα, θα έπρεπε αντίθετα να προκαλούσε ανησυχία το ενδεχόμενο της μη έγκαιρης ολοκλήρωσης της υπό κατασκευή Κυψέλης Νο 4 του ΧΥΤ Μαυρολίθου, και όχι το γεγονός ότι προγραμματίσαμε, και με πολύ προσοχή σχεδιάσαμε και ολοκληρώνουμε την κατασκευή της, στην οποία θα μπορούν να διατίθενται με υγειονομικά ασφαλή και περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο, τα παραγόμενα αστικά απορρίμματα του Νομού μας.
Τέλος σημειώστε ότι με την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων στοιχείων και την εκτίμηση των τοπικών συνθηκών, που σαφώς διαφοροποιούνται αυτών των βορειοευρωπαϊκών χωρών (τόσο στην πολύ υψηλότερη υγρασία, άρα πολύ χαμηλότερη θερμογόνο δύναμη των δικών μας απορριμμάτων, όσο και στη δική μας διαθεσιμότητα και το σχετικά χαμηλό κόστος αγοράς κατάλληλης γης αφού στο Μαυρίλιθο υπάρχει διαθέσιμη γη για τα επόμενα τουλάχιστον 100 χρόνια), αλλά και του κόστους επένδυσης και κυρίως του κόστους λειτουργίας, διερευνούμε στο ΦοΔΣΑ, οικονομικά βιώσιμα και τεχνικά υλοποιήσιμα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης αποβλήτων με σκοπό την εκτίμηση της βέλτιστης λύσης για το Νομό μας. Έχοντας όμως πάντα κατά νου, ότι δεν υπάρχει μέθοδος/τεχνολογία διαχείρισης απορριμμάτων που να μην παράγει παραπροϊόντα, ρύπους ή υπολείμματα και να μην απαιτεί τελική διάθεση (άρα και χώρο ταφής).
Όμως είναι προφανές ότι όποιες λύσεις οριστικά δρομολογηθούν σχετικά με την εφαρμογή ολοκληρωμένων μεθόδων επεξεργασίας απορριμμάτων (στα πλαίσια βεβαίως του εκάστοτε εγκεκριμένου Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), θα απαιτήσουν ένα σημαντικά εύλογο χρονικό διάστημα μέχρις ότου κατασκευασθούν και εν τέλει λειτουργήσουν, άρα άκρως αναγκαία και επείγουσα η ολοκλήρωση κατασκευής της Κυψέλης Νο 4, που κατασκευαστικά υπερκαλύπτει ούτως ή άλλως τις σχετικές τεχνικές προδιαγραφές ενός ΧΥΤΥ.
Τέλος, είμαστε σίγουροι, ότι μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς τι μεγαλύτερους κινδύνους και πόσο επιβλαβέστερες συνέπειες για την υγεία και το περιβάλλον (συγκριτικά με έναν πλημμελώς λειτουργούντα ΧΥΤΑ) μπορεί να εγκυμονεί η μη ανάλογη σωστή λειτουργία μονάδων π.χ. καύσης, αεριοποίησης κλπ που θεωρητικά προηγούνται στην ιεράρχηση στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων».
Σ.Σ.: Το άρθρο στην εφημερίδα είχε σαν στόχο να ξεκινήσει ένας διάλογος για το μείζονος σημασίας θέμα της λειτουργίας του ΧΥΤΑ στο Μαυρόλιθο, ενόψει της κατασκευής και της νέας κυψέλης και να απαντηθούν όλα τα ερωτήματα που τέθηκαν σε αυτό και τα οποία πηγάζουν από ανησυχίες επιστημόνων, οργανωμένων φορέων, αλλά και από τη λειτουργία και τα προβλήματα που εμφανίστηκαν σε άλλους ΧΥΤΑ της χώρας. Το γεγονός ότι δόθηκαν απαντήσεις πιστεύουμε ότι συμβάλλει στην πλήρη ενημέρωση της κοινής γνώμης στην ευρύτερη περιοχή του ΧΥΤΑ, αλλά και του νομού Λάρισας.
