Την απαλλαγή από τον ΦΠΑ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και επαγγελματιών με χαμηλούς τζίρους συμπεριλαμβάνει ο νέος Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών που καταρτίζει το υπουργείο Οικονομικών και πρόκειται να δώσει σύντομα για διαβούλευση. Ο νέος Κώδικας θα προβλέπει το σύνολο των διοικητικών διαδικασιών για τη διασφάλιση της είσπραξης φόρων και λοιπών τελών, θα απλοποιεί τις πάσης φύσεως διαδικασίες γύρω από τους φόρους εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, παρακρατούμενους φόρους και ακίνητα με στόχο την ενίσχυση των εσόδων και την αποκατάσταση των σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ αγοράς και φορολογικών Αρχών.
Η καινοτομία αφορά κυρίως στην υιοθέτηση της πρότασης του ΔΝΤ για απαλλαγή των μικρών επιχειρήσεων από τον ΦΠΑ, με το ποσό να μην έχει ακόμη προσδιοριστεί επακριβώς, πλην όμως πληροφορίες το οριοθετούν στα 10.000 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα περίπου το 42% των φορολογουμένων στο σύστημα ΦΠΑ είναι μικροεπιχειρήσεις που αποφέρουν αρνητικά έσοδα (επιστροφές) περίπου 2,3% σε υποχρεώσεις του ΦΠΑ. Υπάρχει επίσης ένα μεγάλο κόστος για τη διαχείριση αυτών των μικροεπιχειρήσεων. Σε αντίθεση με την κατάσταση σε άλλες χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν εφαρμόζεται ένα κατώτατο όριο εγγραφής. Το μέσο κατώτατο όριο (εγγραφής) ΦΠΑ στη ζώνη του ευρώ είναι σήμερα μόλις κάτω από 25.000 ευρώ. Εξαιτίας των δεδομένων αυτών το ΔΝΤ εκτιμά ότι υπάρχει υψηλός κίνδυνος από απάτες ΦΠΑ, προτείνοντας ακριβώς την καθιέρωση ελάχιστου ορίου ως ένταξη σε καθεστώς ΦΠΑ. Η κυβέρνηση με το προσχέδιο του Κώδικα που περιλαμβάνει 11 κεφάλαια και 61 άρθρα, φαίνεται να υιοθετεί, τρόικας επιτρεπούσης, αυτήν την πρόταση, αφήνοντας ωστόσο τη δυνατότητα ένταξης στο καθεστώς ΦΠΑ όσων, παρά ταύτα, το επιθυμούν.
Η συγκεκριμένη διάταξη του προσχεδίου έχει ως εξής:
Άρθρο 14—Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ)
1. Η Φορολογική Διοίκηση πρέπει να αποδίδει μοναδικό αριθμό φορολογικού μητρώου σε καθένα φορολογούμενο.
2. Ο Υπουργός δύναται, με αναγγελία που δημοσιεύεται στην [Εφημερίδα της Κυβερνήσεως], να απαιτήσει ο μοναδικός αριθμός φορολογικού μητρώου να χρησιμοποιείται σε όλες τις φορολογίες όπου εφαρμόζεται ο παρών Κώδικας.
3. Η Φορολογική Διοίκηση δύναται να αποδώσει αριθμό φορολογικού μητρώου σε πρόσωπο που δεν τυγχάνει φορολογούμενος, εφόσον τούτο απαιτείται από άλλες διατάξεις νόμου.
4. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα, κάθε πρόσωπο απαιτείται:
α) να περιλαμβάνει τον αριθμό φορολογικού μητρώου του προσώπου στις δηλώσεις, ειδοποιήσεις ή τα άλλα έγγραφα που σχετίζονται με φορολογία επί της οποίας έχει εφαρμογή ο παρών Κώδικας, και
β) να γνωστοποιεί τον αριθμό σε άλλο πρόσωπο που υποδεικνύεται στις διατάξεις ως το πρόσωπο από το οποίο απαιτείται να παρέχει φορολογική πληροφόρηση αναφορικά με το πρόσωπο που γνωστοποιεί τον αριθμό.
5. Η Φορολογική Διοίκηση πρέπει να περιλαμβάνει τον αριθμό φορολογικού μητρώου σε όλες τις επικοινωνίες που αποστέλλονται στον φορολογούμενο σχετικά με τις φορολογικές υποχρεώσεις του φορολογούμενου.
Κεφάλαιο 2α — Εγγραφή στο μητρώο ΦΠΑ
Άρθρο 15— Έναρξη για σκοπούς ΦΠΑ
1. Κατά παρέκκλιση του άρθρου 13, πρόσωπο που ασκεί επιτήδευμα και του οποίου οι φορολογητέες συναλλαγές κατά το προηγούμενο δωδεκάμηνο πλήρων ημερολογιακών μηνών υπερέβησαν τα EUR xx.xxx απαιτείται να υποβάλλει αίτηση έναρξης επιτηδεύματος στη Φορολογική Διοίκηση, για σκοπούς ΦΠΑ, όχι αργότερα από δέκα ημέρες ύστερα από το τέλος της εν λόγω περιόδου.
2. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου η διάθεση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών που συντελούνται από μη-κάτοικο λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της συνολικής αξίας των φορολογητέων συναλλαγών μόνον εφόσον αυτές διενεργούνται μέσω μόνιμης εγκατάστασης στην Ελλάδα.
3. Πρόσωπο που δεν απαιτείται να εγγραφεί για σκοπούς ΦΠΑ δύναται να υποβάλλει αίτημα οικειοθελώς στη Φορολογική Διοίκηση για τέτοια εγγραφή.
Άρθρο 16—Διαδικασία Έναρξης για σκοπούς ΦΠΑ
1. Πρόσωπο που υποβάλλει αίτηση έναρξης επιτηδεύματος για σκοπούς ΦΠΑ οφείλει να το πράξει κατά τον τύπο που έχει θεσπιστεί από τη Φορολογική Διοίκηση.
2. Όταν ένα πρόσωπο που διενεργεί φορολογητέες πράξεις υποβάλλει αίτηση έναρξης επιτηδεύματος για σκοπούς ΦΠΑ, η Φορολογική Διοίκηση πρέπει να το εγγράψει στο μητρώο ΦΠΑ, και να εκδόσει πιστοποιητικό εγγραφής εντός δέκα ημερών από της εγγραφής, που να αναφέρει: το πλήρες όνομα (επώνυμο, όνομα) και άλλα συναφή στοιχεία του φορολογούμενου, την ημερομηνία έκδοσης του πιστοποιητικού, την ημερομηνία έναρξης ισχύος του πιστοποιητικού και τον αριθμό μητρώου του φορολογούμενου.
3. Η εγγραφή στο μητρώο τίθεται σε ισχύ με την επέλευση της πρώτης χρονικά από τις εξής ημερομηνίες:
α) σε περιπτώσεις υποχρεωτικής έναρξης, κατά την πρώτη ημέρα της φορολογικής περιόδου που έπεται του μηνός κατά τον οποίο προέκυψε η υποχρέωση αιτήσεως έναρξης επιτηδεύματος,
β) σε περιπτώσεις οικειοθελούς έναρξης, κατά την πρώτη ημέρα της φορολογικής περιόδου που έπεται του μηνός κατά τον οποίο το πρόσωπο υπέβαλε αίτηση έναρξης επιτηδεύματος,
γ) κατά την ημερομηνία που επέλεξε ο φορολογούμενος στην αίτηση έναρξης επιτηδεύματος.
4. Η Φορολογική Διοίκηση απαιτείται να συστήσει και να διατηρήσει μητρώο ΦΠΑ περιέχον τα στοιχεία όλων των προσώπων που κάνουν έναρξη επιτηδεύματος για σκοπούς ΦΠΑ.
5. Εφόσον ένα πρόσωπο απαιτείται να κάνει έναρξη επιτηδεύματος για σκοπούς ΦΠΑ και δεν έχει υποβάλλει τη σχετική αίτηση εγγραφής στο μητρώο, η Φορολογική Διοίκηση εγγράφει τον φορολογούμενο οίκοθεν και του αποστέλλει το σχετικό έγγραφο.
6. Πρόσωπο που έχει κάνει έναρξη επιτηδεύματος για σκοπούς ΦΠΑ πρέπει να μεταχειρίζεται τον αριθμό φορολογικού μητρώου του σε όλα τα τιμολόγια που επισύρουν ΦΠΑ και σε όλες τις δηλώσεις που υποβάλει και τις επίσημες επικοινωνίες που έχει με τη Φορολογική Διοίκηση.
Άρθρο 17—Διαγραφή από το μητρώο ΦΠΑ
1. Εάν ένας φορολογούμενος έχει παύσει να προβαίνει σε φορολογητέες συναλλαγές ΦΠΑ, πρέπει να υποβάλλει αίτηση για να καταργηθεί η εγγραφή του για σκοπούς ΦΠΑ.
2. Με την εξαίρεση των περιπτώσεων που αναφέρονται στην παράγραφο 1, ένας φορολογούμενος δύναται να υποβάλλει αίτημα να καταργηθεί η εγγραφή του για σκοπούς ΦΠΑ, καθ’ οιονδήποτε χρόνο μετά την παρέλευση δύο ετών από την ημερομηνία της πλέον πρόσφατης εγγραφής του στο μητρώο ΦΠΑ, εφόσον το σύνολο των φορολογητέων συναλλαγών του φορολογούμενου κατά το παρελθόν δωδεκάμηνο πλήρων ημερολογιακών μηνών δεν υπερβαίνει τα EUR xx.xxx.
3. Στην περίπτωση της παραγράφου 1, η κατάργηση της εγγραφής στο μητρώο ΦΠΑ τίθεται σε ισχύ κατά τον χρόνο κατά τον οποίο ο φορολογούμενος έπαυσε να διενεργεί φορολογητέες συναλλαγές ή, εάν ο φορολογούμενος δεν έχει παύσει να διενεργεί τέτοιες συναλλαγές, κατά τον χρόνο κατά τον οποίο το πρόσωπο υποβάλλει αίτημα στη Φορολογική Διοίκηση για κατάργηση της εγγραφής στο μητρώο ΦΠΑ σύμφωνα με την παράγραφο 2.
4. Εάν καταργηθεί η εγγραφή ενός προσώπου στο μητρώο ΦΠΑ, η Φορολογική Διοίκηση πρέπει να αφαιρέσει το όνομά του (ονοματεπώνυμο) και τα λοιπά του στοιχεία από το μητρώο υπόχρεων σε ΦΠΑ και να ανακαλέσει το πιστοποιητικό έναρξης επιτηδεύματος που είχε χορηγηθεί.
